Hem lezzeti artırıyor hem sağlık veriyor

YAVUZ DİZDAR

Binlerce yıldır bilinen kekiğin özellikle mantar enfeksiyonlarının önlenmesinde ve üst solunum yolu hastalıklarının tedavisinde önemli etkisi var. Sofraların vazgeçilmezlerinden olan kekik aynı zamanda önemli bir antioksidan.

Kekik yiyerek alınan maddeler nasıl etki gösterir?

Kaynaklar kekik suyu ve yağı olmak üzere iki ayrı bileşen tanımlıyor. Bunların içindekilerin ne olduğu kesin olarak bilinmez ama faydalı oldukları açıktır, zira beslenmesi güdü üzerine kurulu hayvanlar da doğal koşullarda özellikle kekiği tercih ederler. Bu maddelerin dokuya işleyerek lezzeti artırdıkları da gayet iyi bilinir. Esas etki de bu şekilde ortaya çıkar. Flavonoid denen özel tat ve kokuyu veren maddeler vücuda emilir. Bunların bir kısmı dokunun güçlenmesini sağlar. Kekik parazitlere karşı da engelleyici bir işlev gösterir, geleneksel tıpta bağırsak parazitlerinin tedavisinde kullanılmıştır. Bir bu kadar önemli etkisi de mantarlara karşı görülür.

Kekik neden kıymetlidir?

Aslında genel kaynaklara baktığınızda bununla ilgili doğrudan bir açıklama bulunmaz, oysa kayıtlar en az 2 bin yıldır bilindiğini göstermektedir. Baharatların aksine aslında lezzet verici olarak kullanılan bir bitkidir kekik. Akdeniz coğrafyasında yaygın olarak yetişir. Tadı veren unsur bitkinin özellikle yağında bulunur ama günlük kullanımda çay olarak da tüketimi söz konusu. Tatlandırmanın dışındaki bu özellikleri ise daha çok tedavi edici amaçla kullanılmıştır. Üst solunum yolu hastalıklarının tedavisinde faydalanılır. İçerikteki maddelerin bir kısmı pişirme sırasında aslında uçar. Buna karşılık yemeğin yağında da eriyen kısım geriye kalır, bu da yeterli görülmektedir. Ancak salata ya da kebaplarda kullanımı zaten kurutulmuş kekiğin sonradan eklenmesi şeklindedir, bu da sağlık için fazlasıyla yeterlidir.

Mantar enfeksiyonlarına karşı koruyucu sayılabilir mi?

Evet, kekik esas mantar enfeksiyonlarına karşı koruyuculuğuyla tanınır. İşte bu özellik kekiğe asıl değerini verir. Kekik yağının ciltteki mantar enfeksiyonlarının üzerine sürülmesi tedavi edici etkiye sahiptir. Bizi özellikle ilgilendiren mantar karşıtı etkisi ise sindirim sisteminde ortaya çıkar.

Sindirimde bağırsakların üstlendiği işlevin bitkilerin kökleriyle benzediğinden sık sık bahsediyoruz. Kökler kendilerini mantar ve parazitlere karşı korumak amacıyla birtakım maddeleri dışarı salgılar. Bu ortam sadece bitki için gerekli mikroorganizmaların kalmasını sağlarken mantarların üremesini engeller. Zaten bitki hastalıklarının büyük bölümü mantar enfeksiyonları şeklinde seyreder. Aslında mantarlar bizde de sindirim sisteminde çok az miktarda bulunur, bunun en iyi bilinen örneği Candida’dır. Eğer ortam bozulur ve Candida ürerse bu, vücudun bütününü etkiler.

Mantar enfeksiyonları vücudu nasıl etkiliyor?

Bilgiler kısıtlı ama bağırsaklarda Candida’nın hakim hâle gelmesi otizmden tutun hiperaktiviteye kadar pek çok şeyin kapısını aralar. Neredeyse bütün çalışmalar Candida hakimiyetinin genel bir sorunla sonuçlandığını, en azından arada yabana atılmayacak bir ilişki bulunduğunu doğrulamaktadır. Kekik tam da bu noktada, yani mantarların baskılanması aşamasında işe yarar. Bunun tıbbi kullanımı da vardır ama bilen tarafından uygulanmalıdır, dozu önemlidir. Yine de bu bilgi, günlük gıdayla kekik tüketilmesinin yabana atılamayacak kadar değerli olduğuna işaret eder. Nitekim kekik, kokoreç gibi yiyeceklerin de ayrılmaz parçası halinde düşünülür. Kokoreç aslında flora transferidir, kekik yanlış floranın alınmasını önler.

Başka besleyici unsurları var mı?

Elbette var ama diğer besinlerden olağanüstü bir farklılık taşımaz. Meselâ K vitamini, demir, magnezyum ve kalsiyumdan yana zengin olduğu bilinir. Gerçi bunlar başka kaynaklarda da vardır. Kekiğin lif içeriği de zengindir, ne var ki kekik salatası yemediğiniz sürece bol miktarda lif aldığınızı söylemek pek mümkün görünmemekte. Özellikle vurgulanan diğer özellik ise antioksidan olmasıdır, bu da bağışıklık sistemi için dolaylı fayda sağlar.