Hangi yaşta nasıl bir check-up gerekiyor?

Prof. Dr. GÜRSEL TURGUT - Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Uzmanı

Hastalıklardan korunmak için vücudun belirli aralıklarla muayene ve tetkiklere ihtiyaç var. Sağlıklı ve uzun yaşamın önemli enstrümanlarından biri de check-up. İnsan bedeni zamanın ve çevresel faktörlerin saldırısı altında devamlı olarak yıpranıyor.

Bu arada genetik faktörler ve nesiller boyu taşınan hastalıklar da vücuda zarar veriyor. Check-up bu riskleri analiz ederek henüz klinik belirti vermemiş hastalıkları tespit etmekte, tedavi yöntemlerini erken belirlemekte önemli bir araç.
Kendinizi çok sağlıklı hissediyor olabilirsiniz, vücudunuzun da sizinle aynı fikirde olduğunu görmek için belli aralıklarla chek-up yapmanızı öneriyoruz. Bunun için genellikle belirlenen periyot yılda bir kez. Ancak chek-up'ın da incelikleri var. Bu hafta bu inceliklerden bahsedeceğiz.

30’lu yaşlar

Aileden gelen has talıkların belirti vermeye başladığı dönemlerdir. Yüksek tansiyon ilk belirtilerini ortaya koyar. Vücudun genel değerlerinin tetkikinin yanında aile hikâyesinde yoğun dikkat çekilen hastalıklara da bakılmalı. Bu veriler ışığında sağlık tavsiyeleri oluşturulmalı. Röntgen ve ultrasonografik görüntüleme, biyokimyasal, hematolojik, hormonal ve serolojik tetkikler, elektrofizyolojik kalp değerlendirmesi, diş hekimliği ve beslenme uzmanları tarafından değerlendirilmeli. Bu kontrollerin yıllık yapılması yeterli olacaktır.

40’lara gelince

Artık zamanın getirdiği riskleri değerlendirme dönemi başlamış sayılır. Bu yaşlarda başta meme olmak üzere kansere dair tetkikler ön plana çıkarılmalı. Şeker, yüksek tansiyon gibi metabolik hastalıklar her zaman göz önünde bulundurulmalı. Yaş gereği hem fonksiyonel kapasite hem de cinsiyete dair riskler değerlendirilmeli. Röntgen ve ultrasonografik görüntüleme, biyokimyasal, hematolojik, hormonal ve serolojik tetkiklerin yanı sıra metabolik profilin analizi, elektro fizyolojik kalp değerlendirmesi erkeklerde prostat, kadınlarda smear, meme USG mutlaka yapılmalı.

50’lerde kemikler

Kadın için yeni bir yaşamın başladığı menopozun ilk yılları 50'lerin başına denk gelir. Erkekler için kalp hastalığı riski başlar. Kemik erimesi bu yaşlarda belirginleşip ileri yaşlarda probleme sebep olabilir. Bu nedenle farklı branşlardan hekimlerin, detaylı olarak yapılan tetkikleri birlikte değerlendirmesi ve buna uygun olarak kişiye özel yol haritası çizmesi gerekir. Önceki yıllarda yapılan tetkiklere 50'lerle birlikte gastroskopi, kolonoskopi eklenmeli. Ayrıca kalple ilgili tetkikler artırılmalı. Erkeklerde prostat muayenesi, kadınlarda smear, meme USG yine ihmal edilmemeli.

60'larda hareket

Artık kalp rahatsızlıkları, kanser ve metabolik hastalıkların bir düzen içinde kontrol edilmesi gereken dönemdesiniz. Orta yaşların bu olgun çağı tedbirin elden bırakılmaması gerektiği dönemlerdir. Fiziksel aktiviteyi mutlaka öneriyoruz. Check-up sonundaki test sonuçları kardiyolog, jinekolog ve oftalmolog ile birlikte değerlendirilmeli. Gastroskopi, kolonoskopi, prostat muayenesi, smear, meme USG kontrolleri aksatılmamalı.

Huzurlu 70'ler

Sağlık risklerinden arınmış, aktif ve mutlu bir emeklilik yaşamı bu yaşların hedefi olmalı. Şeker, yüksek tansiyon, kalp gibi kronik hastalıklar denetim altında tutulmalı, yaşa uygun fiziksel performans özendirilmeli ve kanser gibi yaşla beraber görülme sıklığı artan riskler yakından gözlenmelidir.

Kişiye özel kontrol programı

Check-up yaşa göre belirlense de son dönemde kişiye özel sağlık uygulamaları artıyor. Yüksek teknolojinin kullanıldığı görüntüleme yöntemleri, DNA sekansı analizi ile elde edilecek genetik bilgiler ve sofistike laboratuvar tetkikleri ile geleceğe dair çok daha detaylı sağlık analizlerinin yaptırılması fark yaratacaktır.

Hangi işlemler yapılıyor?

Check-up sırasında yapılan belli işlemler var. Bunlar program ve testlere göre değişir ancak adım adım şöyle sıralanabilir:
• Hekim tarafından detaylı fizik muayene yapılır. Uygulanacak testler, konsültasyon kararları, sonuca göre tavsiyelerin oluşturulacağı bir takvim oluşturulur.
• Kan testleri ile metabolik, hormonal, hematolojik durumu ve organların nasıl çalıştığı belirlenir.
• Radyolojik tetkiklerin başında röntgen ve ultrasonografik incelemeler gelir. Arkasından da kalp ve solunum sistemini kontrol eden testler gelir.
• Endoskopik görüntüleme yapılır ve gerekirse örnek alınır.

Check up’a gitmeden önce...

• Check-up'a gitmeden 12 saat önce bir şey yemeyin. Açlık lipit profili, kan şeker düzeyi gibi tetkiklerin doğru sonuç vermesi için aç olmanız gerekiyor.
• Düzenli kullandıklarınız dışında ilaç almayın.
• Alkol ve kafeini en az bir gün önceden kesin.
• Son üç gün sebze ağırlıklı beslenin.
• Son bir gün içerisinde bedeninizi zorlayacak spor ve aktiviteleri yapmayın.

Hastalıklardan korunmak ve sağlığınızı güçlendirmek için;

- Sigara ve tütünden uzak durun.
- Düzenli egzersiz yapın.
- İyi beslenin.
- Kilonuzu koruyun, ince kalın.
- Alkol tüketiminizi sınırlayın.
- Emniyet kemerinizi bağlayın, dikkatli araba kullanın.
- Radyasyona, mor ötesi ışınlara, kimyasal zehirlere ve diğer çevresel risklere karşı dikkatli olun. Bu risklerle karşılaşma olasılığınızı azaltın.
- Fazla stresten kaçının.
- Cinsel yoldan bulaşan hastalıklara karşı korunun.
- Bedeninize kulak verin, sıkıntı işaretlerinizi doktorunuza bildirin, önleyici ve koruyucu tıp hizmetinden yararlanın.