Doku yenileyen ham meyve!

YAVUZ DİZDAR

Doğrusunu isterseniz çağlanın henüz bir meyve olup olmadığı bile tartışılabilir, zira çağla aslında badem ya da kayısının olgunlaşmamış ham formudur. O nedenle de bizim olgun meyveler için söyleyebileceğimiz aromadan ve şekerden yana zengin olma özelliklerini göstermez. Tadı ekşidir, daha çok can eriği çağrıştırır, nitekim can eriğin de çekirdeği henüz sertleşmediğinden kolaylıkla çiğnenebilir. Çağlanın da çekirdeği çıkarılmaz, aslında olasılıkla bu şekilde yenilmesi daha doğrudur. Zira çağlada doğru düzgün etli kısım da bulunmaz, daha çok çekirdekten ibarettir.

Olgunlaşmamış meyvenin besleyici yanı nedir?

Biz beslenmeyi maalesef “kalori, vitamin ve mineral” kısıtlılığında algılıyoruz. Mineral dediğiniz, kaya ya da deniz tuzunda da vardır. Vitamin ise pek çok bitkide bulunmak zorundadır, sistem bitki de olsa o vitaminlerin varlığıyla döner. Yalnız, vitaminlerin çoğunun kaynağı zaten köklerindeki mikroorganizmalardır. Kalori hesabını da herkes üç aşağı beş yukarı biliyor. Buna karşılık bitkilerde hayvanların da işlevlerini düzenleyen pek çok madde yapılır. Örneğin ilkbaharda doğa canlanır, gövdeye su yürür, buna binaen de bitkinin canlanmasını ve büyümesini sağlayan maddeler yapılmaya başlanır. Asma örneğinden gidelim, asmanın filizi ile artık dolmalık hale gelmiş yaprağı farklı özellikler taşır.

O hadle meyvenin ham ve olgun formu birbirinden farklı mıdır?

Elbette farklıdır. Olgun form tohuma kışı geçirebilecek kadar kaynak sağlamak zorundadır, bunun tohumun mayalanması gibi etkilerini açık olarak bilmiyoruz ama bazı tohumlar etkinleşmek için kuşun sindirim sisteminde mayalanmak zorundalar, bunu biliyoruz. Buna karşılık ham meyve büyüme ile ilgili işlevlerin sürdürülmesi açısından donanımlıdır. Bunun bir kısmı bitkinin köküne dek ulaşacak maddelerin sentezlenmesidir, beri yandan canlığı destekleyici pek çok maddeyi de ister istemez içerisinde barındırır. Bu maddeler insan tarafından genellikle “canın çekmesi” ya da “aş erme” olarak algılanır. Can erik deyimi buradan mı gelir bilinmez, zira özellikle hamilelerin canı erik ya da turşu çeker.

Bağışıklık sistemini destekliyor, sindirimi düzenliyor

Bağışıklığın desteklenmesi, vitamin eksikliklerinin giderilmesi, sindirim sisteminin düzenlenmesi gibi hemen her bitki için sayılan etkiler elbette çağla için de geçerlidir. İnsan diğer hiçbir bitkinin meyvesinin ham formuna özel bir istek göstermez, bu istek sadece çağla ve erik için geçerlidir. Dolayısıyla çağlayı işlevsel katkıları olan bir meyve olarak görmek çok daha mantıklı. Çocuklar da severek yer, şeker ve kalori nerdeyse hiç içermez ama işlevsel katkıları açısından çağla, doğrudan ilaç özellikleri taşıyan bir ürün olarak kabul edilir.

Ham meyve olarak besin sisteminin yenilenmesini sağlar mı?

Genel bakış açısıyla öyle görünüyor. Çağla ilkbaharda kısa süreli olarak çıkar. Tadı eriğe çok benzer ama tohumu henüz oluşmamıştır. Yani tohum taslağının yapımını sağlayan maddeler açısından zengindir. Bu maddeler bizde doğrudan etki göstermeseler bile bağırsak mikroorganizmalarının, yani mikrobiyotanın canlanması için de ayrıca gereklidir. Bütün bu etkilerden ötürü elbette kan yapımı, doku yenilenmesi, yani iyileşme gibi genel bir olumlu etki gösterir. Henüz anne karnındaki bebeğin bunu talep edebiliyor olması çok fazla rastlantısal olamaz. Dahası cildin gençleşmesine yönelik hazırlanmış pek çok kozmetik ürün de çağla özü içerir.