Doğru söyle robotcum ölecek miyim?
PwC, 12 ülkeden 11 bin kişiye sordu: Sağlıkta robotlardan hizmet almak ister misiniz? Tüm dünyada sağlık hizmetlerine ulaşımın zorluğundan yakınan katılımcıların yanıtı ise netti: Tedavi ve teşhis yöntemlerine daha kolay ulaşmamı sağlayacaksa yapay zeka ve robotlar zaman kaybetmeden devreye girsin.
Tıpta yapay zekâ ve robotbilim sağlık görevlilerinin yerini alabilecek mi? Henüz değil ancak sağlık sektörü hızla değişiyor ve insanlar buna gittikçe daha hazır hale geliyor. PwC’nin yaptığı son araştırma da bunu destekler nitelikte.
Avrupa, Ortadoğu ve Afrika'daki 12 ülkeden 11 bini aşkın kişinin katıldığı araştırmanın başlığı, "Hangi doktor? Neden yapay zekâ ve robotbilim yeni sağlık sektörünü şekillendirecek". Tüketicilerin sağlık sektöründe yapay zeka ve robotları ne kadar benimsediğiyle ilgili fikir veren çalışmanın ilginç sonuçları var. Katılımcıların yarısından fazlası (yüzde 55), sağlıkla ilgili sorularını yanıtlayacak, tahlil yapacak, teşhis koyacak ve tedavi önerecek ileri bilgisayar teknolojilerini, yani robotları kullanmaya istekli olduklarını iletmiş.
Teşhis ve tedavinin hızı, doğruluğu robot kullanımına eğilimi artıran en önemli faktör. Yine de yüksek teknolojiye güvenmekle birlikte insanlar sağlık sorunlarında "insani dokunuş"- tan vazgeçmek niyetinde değil. Bu konuda yeni bir yapılanma gerektiği ortaya çıkıyor.
Güney daha istekli
Araştırmadaki tüm sorulara verilen yanıtlarda gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomiler arasında belirli bir fark ortaya çıkmış. Gelişmekte olan ekonomilerde yaşayanlar, insan olmayan bir sağlık görevlisinden hizmet almak konusunda İngiltere ile batı ve kuzey Avrupa gibi gelişmiş ve görece daha katı sağlık sistemleri olan ülkelerde yaşayanlara göre çok daha istekli. PwC Türkiye Sağlık Sektörü Lideri Serkan Tarmur bunu şöyle değerlendiriyor: “Sağlık sektörünün geleceğinde yapay zekâ ve robotların olacağı çok açık. Asıl hedef ise, herkesin erişebileceği kaliteli, uygun fiyatlı ve iyi sağlık hizmetlerini sağlamak. Yapay zekâ ve robot bilimini mevcut sağlık sistemlerine sorunsuz şekilde entegre ederek ve sonrasında yeni sağlık hizmeti modelleri oluşturarak elde edilecek ekonomik ve sosyal katma değer çok büyük.”
Operasyon büyükse...
Araştırmaya göre, ameliyathanede bile katılımcılar küçük cerrahi operasyonları doktor yerine robotların yapmasını tercih edeceklerini belirtiyor. Buna istekli katılımcıların oranı yüzde 50 ila 73 arasında değişiyor. Nijerya, Türkiye ve Güney Afrika’daki katılımcılar küçük cerrahi operasyonları robotların yapması konusunda en istekli olanlar (sırasıyla yüzde 73, yüzde 66 ve yüzde 62); İngiltere’deki katılımcılar listenin sonunda (yüzde 36). Diz ya da kalça ekleminin değiştirilmesi, tümör alınması, kalp ameliyatı gibi büyük operasyonlarda durum ciddi ölçüde değişiyor. Yine de, bir robot tarafından yapılan büyük cerrahi operasyona girmeye istekli katılımcıların oranı Nijerya’da yüzde 69, Hollanda’da yüzde 40, İngiltere’de ise yüzde 27 olarak belirleniyor.
Hızlı ve kolay erişim eğilimi belirliyor
Araştırmada yapay zekâya sahip bir cihazın ya da robotun bir sağlık hizmetini ya da prosedürünü gerçekleştirmesi konusunda katılımcıların istekliliğini etkileyen temel faktörler incelenmiş. Buna göre sağlık hizmetlerine daha hızlı ve kolay erişim (yüzde 36) ile teşhiste doğruluk ve hız (yüzde 33) istekliliği etkileyen temel faktörler. Robotların karar alma gücüne güvenmeme (yüzde 47) ve insani dokunuş eksikliği (yüzde 41) ise yapay zekanın karşıt cephesinin argümanı. Her ne kadar yüzdeler ülkelere göre değişse de, en büyük iki avantaj ve dezavantaj, Suudi Arabistan ve Katar hariç tüm ülkelerde bu sırayla söyleniyor. Bu ülkelerde katılımcılar ‘insani dokunuş’ eksikliğini en büyük dezavantaj olarak gösteriyor.
Atılması gereken adımlar
PwC, yapay zeka ve robotların sağlıkta verimli kullanılmasını içeren yeni yapılanma için bir dizi öneriyi de raporunda paylaştı. İşte sağlıkta yapay zeka için eylem planı...
- Hükümetler, yapay zeka ve robot kullanımına yönelik uygulanabilir ve zorunlu kalite standartları ile yasal düzenleme çerçevesi oluşturmalı. Uygun teşvikler sağlanmalı.
- Özel sektör ve araştırma firmaları sağlık sistemindeki talep ve kaynak gibi büyük sorunlar karşısında yapay zeka ve robotbilim odaklı çözümler üretmeli.
- Sağlık sektörü çalışanları hem tıp alanında hem de sağlık ekosisteminde yapay zekâ ve robotbilimle çalışmanın sağlayacağı potansiyeli anlamalı, değişikliğe açık olmalı.
- Sağlık kurumlarındaki karar alıcılar yeni teknolojilerin sağlık hizmetleri alanındaki etkinliğini ölçmeli, tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarına odaklanmalı ve öncelik vermeli.
