Doğanın şifalı yumruları

YAVUZ DİZDAR

Salep orkide ailesine mensup bir bitkinin kökleri kullanılarak yapılan son derece şifalı bir içecek. Bitkiler yararlı bileşiklerin yapımını genellikle yeşil kısımlarında gerçekleştirirler, burada başlıca kaynaklar kökten gelen su, mineraller, yaprağın havadan aldığı karbondioksittir. Gereken enerji ise güneş ışıklarından karşılanır. Ancak sentezlenen maddelerin önemli bir kısmı bitkinin yeşil kısmında tutulmaz, gövde üzerinden köklere aktarılır ve burada depolanır. Hatta kök, bu maddelerin bir kısmını çevresine salgılayarak buradaki mikroorganizmaları da besler, zararlıları uzaklaştırır, faydalı mikroorganizmaların yaptıkları da kök aracılığıyla alınarak gövdeye taşınır. Bizim salebi elde ettiğimiz kaynak orkidenin kök yumruları olduğundan bahsettiği tüm bu sentezin gücü burada yoğunlaşmış durumda .

Bağışıklığa iyi gelir

Salep doğrudan ve dolaylı olarak bağışıklık sistemini destekliyor. Bu etki bir yandan hastalık yapan mikroorganizmaları ortadan kaldırırken, bir yandan da bağışıklık hücrelerinin performansını artırıyor. Parazitlere olan etkisi olasılıkla doğrudan, zira kökün solucanlara karşı korunması da aynı mekanizmayla gerçekleşiyor. Benzer durum hastalık yapan mikroorganizmaları etkilerken de geçerli. Yine de içerikteki henüz bilinmeyen maddelerin bağışıklık hücrelerini uyarmaları tamamen başka bir mekanizmadan kaynaklanıyor, bu da bileşik şekerlerin etkisi. Bileşik şekerler bakterilerin yüzey yapısına benzer özellik gösterdiklerinden bağışıklık sistemini bakteri olmasa da uyarıp hazırlıyorlar. Üstelik etki yerel değil, sistemik yani bütün vücuda yayılıyor.

Hazır salep faydalı mı? 

Salep tercihen taze hazırlanmalı ve kaliteli süt kullanılmalı. İçeceğin lezzeti ve şifa verici etkisi bu ikisinin birleşimiyle pekişiyor çünkü. Gerçek salep pahalı ama kullanılan miktar tatlı kaşığı kadar olduğundan aslında el yakmaz. Aktardan kolaylıkla temin edebilirsiniz. Piyasadaki saleplerin çoğu daha çok nişasta içeriyor. Bu arada tarçını da unutmamalı. Zira tarçınla şifa pekişir.

Kök yumrusu dediğimiz, patates gibi bir şey

Evet, mantık olarak bu yumrular patates gibi. Ancak orkideler patatese göre çok daha karmaşık ve özellikli bileşikler sentezliyor. Yapıları da farklı. Patateste hakim olan şeker inciri nişastadır, salepte ise mannan hakimdir, esas fark da burada ortaya çıkar. Bu da bir şeker zinciridir, ama sadece nişasta gibi kıvam vermekle kalmaz, aynı zamanda biyolojik açıdan işlevseldir. İşte bu özellikler de salebi beslenme amaçlı olmaktan tedavi ediciliğe terfi ettirir. Salep bu nedenle geleneksel tıpta tedavi amacıyla kullanılır. En çok bilinen ve vurgulanan özellikleri solunum sistemi salgılarını yumuşatması, ifrazatın çıkarılmasını kolaylaştırmasıdır. Beri yandan bileşik şeker yapısının özelliği hastalık yapan bakterilerin ve parazitlerin çoğalmalarını da engeller, örneğin salep bağırsak solucanlarının tedavisine yardımcı olur.

Üst solunum ve idrar yolu enfeksiyonlarına iyi gelir

Salep bağışıklık sistemini güçlendirir, bağışıklık bütün vücudu etkilediğinden idrar yollarına da dolaylı bir iyileştirici etkisi olur bu içeceğin. Aynı etki vücudun başka bölgeleri için de geçerli elbette ama kökün başka bileşenleri de var. Bunlar hemen hemen hiç araştırılmamış olan karmaşık proteinler ve uçucu yağları içeriyor. Salebe özgül tadını ve kokusunu da olasılıkla bu yağlar veriyor. Bitkinin hafızasını vücuda taşıyan malum yağlar bilgiyi aktarıp ve işlevi düzenliyor. Salebin zihin güçlendirdiği varsayımı o nedenle çok mantıksız görünmüyor.