Bu sıcak havalarda serin serin! Limonata

FARUK ŞÜYÜN

“Şöyle serin serin bir limonata olsa da içsek!” diyoruz hâlâ… Her gün yenileri çıkan binlerce çeşit gazlı gazsız meşrubatın arasında limonata, tüm dünyada yerini “ısrarla” korumaya çalışıyor… İlkgençliğe geçerken pek bir meraklı olduğum Dale Carnegie’nindi galiba; “Hayat, limonlarını limonata yapmasını bilen insanlara aittir. Kader limonu, limonata yapın diye verir” özlü sözünü bir yerlere not etmiştim… Gerçek anlamıyla da limonun en iyi kullanıldığı yerlerden biridir limonata, bu nedenle hakkını vermek gerekir diye düşünüyorum…

Bir de “limonata gibi hava” deyimi vardır ki onu da sever; içinde bulunduğumuz bu sıcak günlerde serinleten hafif bir rüzgâr çıktı mı bazen “şerbet”, bazen “limonata” gibi hava deyiveririm. Zaten limonata da şerbet değil mi? Türk Dil Kurumu’nun (TDK) sözlüğü de “isim (limona'ta) İtalyanca limonada; Su, şeker ve limon suyundan yapılan şerbet; ‘Fahri'nin canı soğuk bir limonata istiyor.’ - S. F. Abasıyanık” diye yazıyor onu tanımlarken…
Benim de canım bugünlerde sık sık tıpkı Fahri gibi sık sık soğuk limonata içmek istiyor! Hemen mutfağa giriyor, hazırlayıveriyorum…

Limonata nasıl yapılır?

Peki, limonatanın iyisi nasıl yapılır? Hepimizin bildiğini düşünüyorum çünkü, TDK’nın anlattığı gibi son derece kolay bir tarif… Ama, bir de Çetin Altan’ın sözcükleriyle tasvir edilen limonata var ki… Bakın nasıl özendirmiş bir zamanlar benim sanat sayfasını yönettiğim Güneş Gazetesi’nde yıllar yıllar önce kaleme aldığı yazısında: “Bardak, görkemli ve uzunca bir bardaksa, yarım yerine bir limon sıkar, bir çorba kaşığı toz şekerini de, iki çorba kaşığı yaparsın... Bir limonata, dişleri donduracak kadar mı soğuk olmalıdır? Hayır, bardağın çevresine hafif bir buğu yalazlanması yapacak kadar soğuk olmalıdır. Ayrıca bardağın içine kalıp buz atılmalı mıdır? Hayır, gerekiyorsa bir tatlı kaşığı dövülmüş buz atılmalıdır. Yarım tekerlek bir limon dilimi, bardağın kıyısına mı takılmalıdır, yoksa içine mi konulmalıdır? Bardağın kıyısına konulduğu zaman, daha dekoratif olur; dileyen, limonun kokusunu daha keskin duymak için bardağın kıyısına takılmış yarım dilimi bardağın içine de atabilir. İyi bir limonata yapmaya bu kadarı yeter mi? Yetmez. Çentilmiş limon kabuğuyla bir sap taze naneyi de, önce limonatanın içinde kısa bir süre tutup, sonra hepsini süzmek gerekir. Böyle bir limonata ultra süper bir zenginlik sorunu mudur? Hayır, sadece bir yaşam sevgisiyle, bir yaşam zevki sorunudur…”

Sebillerden akardı

Gerçekten bana da her zaman hem görünüşüyle hem de tadıyla çok keyifli, leziz gelmiştir limonata… Yaşama zevki uyandırmıştır… Bu nedenle hazırlarken de içerken de özen göstermişimdir…

Osmanlı İmparatorluğu’nda sokaktan geçenlere parasız su dağıtmak için 16'ncı yüzyıldan itibaren yaptırılan sebillerden kimi zaman akıtılan şerbetler arasında limonatanın da bulunduğunu biliyoruz… Böylesi herkesin hayatına giren önemli bir içecek limonata…

Yani, ondan vazgeçmemek için neden çok: Bunlardan birisi; meselâ böreklerin yanında çok iyi bir eşlikçi… Bir bardak limonata ile bir dilim böreği - hele kıymalıysa - günün her saati aç, tok olduğuma bakmadan yiyebilirim… Bu arada limon her mevsim bulunduğundan - bu aylarda harika serinletse de - yalnızca bir yaz içeceği değil, her zaman tüketilebilmesi de limonatanın avantajlarından…

Büyü amaçlı da kullanılmış!

Limonatanın geçmişi neredeyse limonun tarihi kadar eski… Kaynaklar, eski Mısır’da limon suyu ticareti yapıldığını yazıyorlar… Yine bir zamanlar limonata ilginç bir şekilde büyü amaçlı da kullanılmış! Bir dönem de limonata içmek zenginlik belirtisi olarak görülmüş… Bence bugün ekonomik olmasa da yaşam zenginliğinin önemli belirtilerinden biri… “Bardağı hafif buğulu, kıyısına yarım limon dilimi takılmış, içinde bir tatlı kaşığı çıngıltılı buz kırığı, azıcık limon kabuğuyla, taze nane kokan limonatayı”, eğer diğer meşrubatlar nedeniyle unuttuysanız lütfen yeniden deneyin, eminim pişman olmayacaksınız…