Aloe veranın kabuğu ekinleri böcekten koruyor

Başak Nur GÖKÇAM

Sıcak ve kuru iklimlerde yetişen aloe vera bitkisinin jeli, içerdiği vitamin ve mineraller sebebiyle kozmetik ve tıbbi amaçlarla kullanılmaktadır. Geçmişi 6 bin yıl öncesinde Mısır’a dayandığı bilinen bu bitki, ‘ölümsüzlük bitkisi’ olarak adlandırılır.

Texas Rio Grande Valley Üniversitesi’ndeki bir grup bilim insanının yaptığı çalışmaya göre ise çoğunlukla jelinden faydalanılan aloe vera bitkisinin kabukları da içeriği kadar faydalı. Yapılan araştırmaya göre bitkinin kabuklarından elde edilen bir bileşenin, ekinleri yiyerek zarar veren böcekleri rahatsız eden bir etkileşime neden olduğu tespit edildi.

Bileşenin tarımda kullanılmasının ise kimyasal ilaçlamayı engelleyeceği belirtildi. Çalışmaya ilişkin konuşan proje baş araştırmacısı Dr. Debasish Bandyopadhyay, “Dünyada her yıl milyonlarca ton aloe vera kabuğu atılıyor. Bu nedenle biz bu atığa değer yüklemek ve söz konusu atıkları kullanışlı bir hale getirmenin yolunu araştırmaya koyulduk” dedi.

Aloe vera kabuklarının böcek ilacı olarak kullanılabileceği düşüncesinin ilk defa meslektaşıyla yapmış olduğu yerel bir aloe vera üretim merkezini ziyaretiyle başladığını söyleyen Dr. Bandyopadhyay, “Üretim merkezinde ki böceklerin diğer bitkilerin yapraklarına saldırmasına rağmen aloe vera yapraklarını kendi haline bıraktığını fark ettim.

Şirketin CEO'suna kabukları laboratuvarına geri götürüp götüremeyeceğini sordum. Çalışmalar bu şekilde başlamış oldu” bilgilendirmesinde bulundu. Kabukların atılmasının çevre dostu bir alternatif olabileceğini belirten Bandyopadhyay, “Bu durum, aloe vera üreticileri için ek gelir akışı da sağlayabilir. Amacımız, aloe vera üretimini daha yeşil ve daha sürdürülebilir hale getirirken bu atığı anlamlı bir şekilde geri dönüştürmek" diye konuştu.

Önce kabuklar kurutuldu, sonra öz üretildi

Aloe vera kabuklarının potansiyel böcek öldürücü özelliklerini araştırmak için Texas Rio Grande Valley Üniversitesi'nden Bandyopadhyay ve meslektaşları önce kabukları kuruttu.

Bitkinin biyoaktivitesini değişmeden tutmak için kabuklar karanlıkta, oda sıcaklığında üzerlerine hava üflenerek kurutuldu. Araştırmacılar daha sonra heksan, diklorometan (DCM), metanol ve su ile kabuklardan çeşitli özler ürettiler. Ekip daha önce, heksan ekstraktının, bilinen sivrisinek öldürücü özelliklere sahip bir bileşik olan oktakozan içerdiğini bildirmişti.

Yeni deneylerde, DCM özütü tarım zararlılarına karşı hekzan özünden çok daha yüksek böcek öldürücü aktivite gösterdi, bu nedenle araştırmacılar onu daha fazla analiz etmek istedi. DCM ekstraktı, araştırmacıların bileşikleri tanımlamasını sağlayan bir teknik olan yüksek performanslı sıvı kromatografi-kütle spektrometrisi kullanılarak kimyasal olarak profillendi.

Bu verilerle araştırma ekibi, aloe vera kabuklarında birçoğunun antibakteriyel, antifungal veya diğer potansiyel sağlık yararları olan 20'den fazla bileşik ve böcek öldürücü özelliklere sahip olduğu bilinen oktacosanol, subenniatin B, dinoterb, arjungenin, nonadecanone ve quillaic asit dahil olmak üzere altı bileşik vardı. Araştırmacılar, bu bileşiklerin aloe kabuğunun etkilerine katkıda bulunabileceğini ve toksik bileşik olmadığı için de güvenli olduğunu belirtti.

Toprak kalitesi iyileşirken, iklim değişikliği tetikleniyor

Aloe vera bitkisinin böcek ilacı kullanımının hikâyesi ise aslında ev bahçıvanlarına dayanıyor. Bitkinin jelini, soğan ve sarımsakla doğal bir böcek ilacı haline getiren bahçıvanlar, kabuklarını ise tarımsal atık olarak işliyordu.

Bunun sonucunda aloe çiftliklerinde toprak kalitesi iyileşiyordu fakat çürüyen tarımsal atıklar atmosfere metan ve diğer sera gazlarını salarak küresel iklim değişikliğine etki ediyordu. Bu soruna çözüm arayan Dr. Bandyopadhyay, Afrika'nın bölgeleri, Amerika'nın tropikal ve subtropikal bölgeleri gibi böceklerin büyük bir tehdit oluşturabileceği bölgelerde çiftçilere kendi başına yardımcı olabilecek doğal bir pestisit geliştirmek için kabukları geri dönüştürme olasılığını araştırmaya başladı.

Sivrisinek ve keneye karşı da önleyici olabilir

Araştırmacılar, bu bileşiklerin potansiyel olarak tüketici kullanımı için bir böcek kovucunun geliştirilmesine yol açabilecek sivrisinek ve kene önleyici özelliklere sahip olup olmadığını da araştırıyor. Konuya ilişkin açıklama yapan Bandyopadhyay, "Tehlikeli ve zehirli sentetik kimyasallardan kaçınan bir böcek ilacı oluşturarak tarım alanına, sivrisineklere veya kenelere karşı iyi bir etki gösteriyorsa da genel halka yardımcı olabiliriz" dedi.