Petrol fiyatı da 'ayaklandı'

ANKARA - Uluslararası piyasalarda Temmuz 2008'de 147 dolarla tüm zamanların en yüksek seviyelerini gördükten sonra küresel krizle birlikte 2008 yılı sonunda 44,60 dolara kadar gerileyen ham petrol fiyatları son zamanlarda yeniden kaygı verici boyutlara geldi. Öte yandan  Japon Nomura Bank da petrol fiyatlarının 220 doları aşabileceğini söyledi.

Bu endişeler Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Nobuo Tanaka ve IEA Baş Ekonomisti Fatih Birol'un dünkü açıklamalarında kendini gösteriyordu. IEA Başkanı Tanaka, petrol fiyatlarının bu yılın tamamında 100 dolar seviyesinde hareket etmesinin 2008 yılındaki küresel ekonomik krizin tekrarına yol açabileceği uyarısında bulunurken, IEA Baş Ekonomisti Birol da aynı konuyla ilgili, "Petrol fiyatları küresel ekonomik toparlanma için ciddi risk oluşturuyor" diyordu.

Petrol fiyatlarındaki bu yükselişte özellikle geçen yıl Aralık ayında Tunus'ta başlayan ve daha sonra Kuzey Afrika ve Ortadoğu'ya yayılan halk hareketlerinin yarattığı kaygılar etkili oldu. İlk ciddi halk ayaklanmasına sahne olan Tunus'ta herşey, 26 yaşındaki seyyar satıcı Muhammed Buazizi'nin 17 Aralık 2010 tarihinde sebze tezgahının elinden alınmasını protesto için kendisi yakması ve hayatını kaybetmesiyle başladı.

Tunus'ta olayları ateşleyen eylemin yapıldığı 17 Aralık 2010'da ABD ham petrolünün varil fiyatı 88,22 dolar, Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı 92,03 dolardan işlem gördü.

Her ne kadar dünya petrol piyasasında önemli bir oyuncu olmayan Tunus'taki olayların petrol fiyatları üzerinde önemli etkili olmasa da özellikle gelişmekte olan ülkelerin petrole olan yüksek talebi geçen yılın son günlerinde petrol fiyatlarının artmasında ciddi rol oynadı.

2010 yılı sonunda petrol fiyatları yükseldi

Uluslararası piyasalarda ABD ham petrolünün varil fiyatı 2010 yılını 91,38 dolardan, Londra Brent tipi ham petrol de 94,75 dolardan kapattı. ABD ham petrolünün varil fiyatı geçen yıl yüzde 15 ve Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı geçen yılın tamamında yüzde 22 yükseldi.

ABD ham petrolünün varil fiyatının ortalama 79,61 dolar olduğu geçen yıl, petrol fiyatlarının artışında en önemli sebep başta Çin olmak üzere Asya ülkelerinin petrole olan yüksek talebiydi.

Tunus'taki bir halk ayaklanmasına dönen olayların Arap dünyasında petrol zengini ülkelere sıçrayarak bir domino etkisi yaratacağı endişeleriyle bu yıl ocak ayında yükselişini sürdüren petrol fiyatları, Tunus'ta Devlet Başkanı Zeynelabidin Bin Ali'nin ülkeden ayrılmasıyla beraber gevşemeye başladı. Öyle ki 90 dolar seviyesinde seyreden ABD ham petrolünün varil fiyatı 84 dolara kadar geriledi.

Ancak petrol fiyatındaki bu düşüş fazla sürmedi ve olayların Mısır'a sıçramasıyla birlikte petrol fiyatı yönünü yeniden yukarı çevirdi.

Olayların Mısır'a sıçradığı 25 ocak'ta ise ABD ham petrolünün varil fiyatı 87,62 dolardan, Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı 96,59 dolardan işlem gördü.

Brent tipi ham petrolün fiyatı 100 doları geçti

Petrol fiyatlarındaki yükseliş eğilimi geçen ayın sonuna doğru hızlanırken Mısır'daki ayaklanma ve artan talep beklentileri yüzünden 31 Ocak'ta Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı 2008 yılından bu yana ilk kez 100 dolar sınırı aştı.

Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı 31 Ocak'ta 101,73 dolara kadar çıkarak, 103,29 doları gördüğü 29 Eylül 2008 tarihinden bu yana en yüksek seviyesini gördü ve aynı günü 101,01 dolardan kapadı. Bu işlem gününde ABD ham petrolünün varil fiyatı ise günü 92,19 dolardan kapattı.

Uluslararası piyasalarda petrol fiyatlarındaki yükselişin gerçek sebebi Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi ve önemli petrol ülkesi Libya'daki olayların patlak vermesi oldu.

Geçen yıl dünya petrolünün yüzde 2'sini üreten, dünya petrol üretiminde 17'inci sırada ve petrol ihracatında 15'inci sırada yer alan bu ülkedeki olayların şiddetlenmesi petrol fiyatlarını da fırlattı. Libya'da olayların başladığı 16 Şubat'ta ABD ham petrolünün varil fiyatı 84,99 dolardan, Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da 103,78 dolardan günü kapattı.

Libya'daki olaylar petrol fiyatlarını tırmandırdı

Libya'daki olayların takip eden günlerde ciddi boyutlara varmasıyla petrol fiyatları hızla tırmanmaya başladı, petrol fiyatları 2,5 yılın en yüksek seviyelerine tırmanarak rekor kırdı.

Uluslararası piyasalarda Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı 21 Şubat'ta 108,70 dolarla, 22 Şubat'ta da ABD ham petrolünün varil fiyatı 94,49 dolarla 2,5 yılın en yüksek seviyesini gördü. ABD ham petrolünün varil fiyatı 22 Şubat'ı 5,71 dolar (yüzde 6,4) artışla 95,42 dolardan kapatırken, Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı kapanışı ise 105,78 dolar oldu.

Bugünkü işlemlerde bu yüksek seviyelerini koruyan ABD ham petrolünün varil fiyatı şu sıralar 74 sentlik artışla 96,16 dolardan, Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da 1,65 dolar yükselişle 107,43 dolardan satılıyor.

ABD ham petrolünün varil fiyatı Temmuz 2008'de 147,27 dolar, Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da 147,50 dolarla tüm zamanların en yüksek değerini almıştı.

 Petrol fiyatları 220 doları aşabilir

Japon Nomura Bank, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki şiddet olaylarının yayılması sonucu ''Libya ve Cezayir'in birlikte petrol üretimini durdurması halinde petrolün varil fiyatının 220 doları aşabileceği'' tahmininde bulundu.

Nomura Bank'tan yapılan değerlendirmede, petrol fiyatlarında şu andaki durum 1990-1991'de Körfez Savaşı sırasında, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC) atıl kapasitesini günlük 1,8 milyon varil azaltması nedeniyle yedi ayda fiyatların yüzde 130 arttığı dönemle  karşılaştırıldı.

Değerlendirmede, ''Libya ve Cezayir petrol üretimini birlikte durdurursa petrol fiyatları varil başına 220 doları aşabilir ve OPEC'in atıl kapasitesi günlük 2,1 milyon varil azalır, Körfez Savaşı sırasında görülen seviyelere benzer ve petrol fiyatlarının 2008 yılında 147 dolara ulaştığı zaman gibi'' denildi.