Kömürden vazgeçenlerin sayısı artıyor

Didem ERYAR ÜNLÜ

2016’da 7700 MW’lık kömürlü santral kurulu gücü kapatıldı. Yedi AB ülkesi 12 santralin 20 ünitesini bir daha açmamak üzere kapattı. 2016 yılında AB’de kapatılan net kurulu güç 6600 MW’ye ulaştı. Bu santrallerden iki tanesi (Longannet ve Ferrybridge, Birleşik Krallık) en çok kirleten 30 santral listesinde, bir tanesi (Sines, Portekiz) ise en büyük 30 iklim suçlusu listesinde yer alıyordu. 2016’da kapatılan bu üniteler, 2015 yılında bin 400’den fazla erken ölüme yol açmıştı.

Böylece; 2016 yılında Belçika, kömürü tamamen terk ettiğini açıkladı. Portekiz, Finlandiya, Berlin (Almanya), Fransa ve Birleşik Krallık ise kömürden vazgeçtiklerini ilan ettiler.

Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN EUROPE) 2016 yılına dair Avrupa genelindeki kömür tablosuna dair bir çalışma paylaştı.

Çalışmada, Kasım ayı başta olmak üzere 2016 yılı boyunca birçok Avrupa Birliği üyesi ülkenin ard arda, kömür kaynaklı enerji üretiminden aşamalı olarak vazgeçildiğine dair duyurular yaptığının altı çiziliyor. Çalışmaya detaylı bakalım:

► 30 Mart 2016’da Langerlo termik santralinin kalan kömürlerini yakmasının ardından, Belçika son kömürlü termik santralini kapattı. Böylece 2016 itibariyle Belçika, Kıbrıs, Lüksemburg, Malta ve Baltık ülkelerinin ardından kömüre veda eden yedinci AB ülkesi oldu.

► 13 Nisan 2016 tarihinde, Avusturya’nın en büyük elektrik tedarikçisi Verbund, 2020 yılına kadar fosil yakıt kullanımından vazgeçeceğini açıkladı. Bu açıklama, Verbund’u yıllardır kömürden vazgeçmeye ikna etmek için çalışan Avusturyalı STKların bir başarısı olarak kabul edildi.

► İklim değişikliği şüphecisi Donald Trump’ın ABD Başkanı olarak seçildiği günün hemen ertesinde, Birleşik Krallık hükümeti 2025 yılına kadar kömürlü termik santralleri kapatacağı vaadini tekrarladı ve bu hedefini uygulamaya geçirecek politikalar hakkında bir istişare belgesi yayımladı. 2015 sonunda Birleşik Krallık, kömürü terk etme politikasını ilan eden dünyadaki ilk ülke olmuştu.

► Fransız Cumhurbaşkanı Hollande da benzer bir şekilde, Kasım ayında yapılan Marakeş İklim Zirvesi’nde Fransa’nın geriye kalan beş kömürlü termik santralini 2023 yılına kadar kapatacağını tekrarladı. Kömürün terk edileceği bu tarih, Fransa’nın 2016-2023 enerji politikası tasladığında zaten belirtilmişti.

* Almanya’da 17 Kasım’da Berlin Eyaleti seçimleri yapıldı. Bölgesel seçimlerin hemen arkasından kurulan Berlin eyaleti koalisyon hükümeti, iklim hareketine geçmenin şehre ekonomik açıdan faydalı olacağını ifade ederek, koalisyon anlaşmasında Berlin şehrinin 2030 yılına kadar kömürden vazgeçeceğini açıkladı. Berlin, kömürü terk etme kararı alan Almanya’daki ilk eyalet.

► 24 Kasım’da “2030 ve Sonrası Enerji, İklim Stratejisi”nin bir parçası olarak Finlandiya Hükümeti 2030 yılına kadar, bazı muafiyetler hariç, enerji üretiminde kömür kullanımını yasaklayan bir yasayı Finlandiya Parlamentosu’na sundu. Kömür kullanımını yasaklayan bu yasa parlamentodan geçtiği takdirde Finlandiya, ulusal yasalarında kömürü terk etmeye yer veren ilk ülke olacak.

► 29 Kasım’da Portekiz Çevre Bakanı, enerji santrallerinde 2030 yılından önce kömür yakmayı durduracağını açıkladı. Portekiz hükümetinin iklim planlama belgelerinde Portekiz’deki Sines ve Pego termik santrallerinin 2030’dan önce kapatılacağı zaten belirtilmişti; bunu takiben hükümet ilk kez 2030 hedefl erini tutturacağı vaadini de kamuoyu nezdinde ifade etmiş oldu. Sines Termik Santrali, Avrupa Birliği’ndeki en kirli termik santraller arasında yer almakla beraber iklime en çok zarar veren 30 kömürlü santralin bulunduğu Dirty 30 listesinde, 16. sırada yer alıyor.

Kömür yakan AB ülkeleri komşularını hasta ediyor

STK’ların ortaklaşa hazırladıkları Europe’s Dark Cloud (Avrupa’nın Kara Bulutu) raporuna göre, AB’nin kömürlü termik santral emisyonları, 22 bin 900’den fazla erken ölüme, bronşitten kalp hastalığına kadar on binlerce hastalığa ve 62.3 milyar Euro’dan fazla sağlık masrafına yol açtı. Rapor, ilk kez kömürlü santrallerin yol açtığı zararlı tozun nasıl ülke sınırlarını aştığını ve etkilerini inceliyor. Kömürlü santralleri kendi sınırları ötesinde en çok zarar veren beş AB ülkesi; Polonya (ülke sınırlarının ötesinde 4 bin 690 erken ölüm), Almanya (2 bin 490), Romanya (bin 660), Bulgaristan (bin 390) ve Birleşik Krallık (bin 350) olarak sıralanıyor. Kendi kömürlü santrallerinin yol açtığı hava kirliliğine ek olarak komşu ülkelerinkinden en çok etkilenen beş AB ülkesi ise; Almanya (toplam 3 bin 630 erken ölüm), İtalya (bin 610), Fransa (bin 380), Yunanistan (bin 50) ve Macaristan (700).

İptal edilen kömür projeleri

✔ Polnoc, Polonya: Çevre ruhsatı geri alındı, başa dönüldü

✔Socar Aliağa, İzmir, Türkiye: Şirket, finansörlerine proje iptali bilgisi verdi

✔ Gubin, Polonya: Maden ruhsatı askıya alındı

✔ Plomin C, Hırvatistan: Proje iptal edildi

✔ DOSAB Kömürlü Termik Santral, Bursa, Türkiye: Proje iptal edildi