Yeni işiniz kendinize yeni yatırımınız
Çalışan, işgücünü işine yatırır, yatırımcı ise parasını. Çalışanın emeği, zamanı, yetenekleri vardır, yatırımcının kaynakları. Her ikisinin de amacı, büyüme, gelişim, kazançtır. Gelin yatırımcının kurallarını çalışan olarak uygulayalım.
Karşınıza çıkan yeni iş fırsatını değerlendirirken, maaşı, yan hakları ve mesai saatlerini dikkate alır, kabul edip etmeyeceğinize karar verirsiniz, öyle değil mi? Evet çoğumuz bu yolu izleriz ancak asıl değerlendirme bu noktadan sonra başlar. Teklifi kabul veya ret etmeyi etraflıca düşünmek için aynı kendi paranızı yeni bir işe yatırıyormuş gibi ele almalı, farklı yönleriyle bu işin emeğinize ve zamanınıza değip değmeyeceğini akılcı bir yaklaşımla tartmalısınız.
Family Inc: Using Business Principles to Maximize Your Family’s Wealth kitabının yazarı Douglas McCormick’e göre, işçiliğin tanımı yeteneklerinizi ve enerjinizi para karşılığı satmak anlamına gelir ve işçilik kişinin sahip olduğu en önemli varlığıdır. Dolayısıyla, işçiliğinizin değerini iyi hesapladığınızdan emin olmanız gerekir. Hiç kimse değerinin altında çalışmak istemez. Kişinin yapması gereken, yaşamı boyunca yarattığı ve yaratacağı işgücü değerini saptaması ve bu değeri her bir iş değiştirmede arttıracağı doğru tipte işlere odaklanmasıdır. Bu tür bir değerlendirme yapabilmek için, kişinin maaş ve çalışma şartlarının ötesinde bir bakış açısına sahip olması şarttır.
McCormick, kariyer planlamanız için iş değiştirirken edinmeniz gereken bakış açısını veya analiz şeklini yatırımcıların yatırımlarını değerlendirme sürecine benzetmekte. Bir borsa tahvilini veya otel yatırımını bir yatırımcı hangi prensiplerle değerlendiriyorsa, bir profesyonel de yeni bir iş imkânına aynı titizlikle ve benzer prensipler doğrultusunda yaklaşmalı.
Nerede ve hangi pozisyonda çalıştığınıza karar vermeden bu dört prensibe dikkat edin:
1. Risk ve Getiri Profili
Nasıl bir yatırımcı varlığını tahvil ve bonolara yatırıyorsa, iş arayanlar da işgüçlerini farklı seviyelerde risk ve getirisi olan iş fırsatları arasında paylaştırabilir. Örneğin, yeni bir girişim dâhilinde çalışacak olursanız, iş güvenceniz açısından ciddi bir risk almaya hazır olmalısınız. Risk yüksek olduğu gibi, kendinizin kariyer gelişimi ve şirket büyümesi açısından da büyük bir fırsat yakalamış olursunuz.
Böyle bir kariyer fırsatını bir yatırımcı gözüyle değerlendirmeli, potansiyel getiri ve riskleri karşılaştırarak fırsatın size getireceği faydaları ve sizden götüreceklerini hesaba katmalısınız.
Diğer yandan da, şartların tam tersi olduğu bir iş fırsatını hayal ederek, ayakları yere basan bir karar vermede kendiniz için somut örnekler oluşturabilirsiniz. Eğer büyük bir şirkette iş güvenliği olan bir konumda bir iş fırsatıyla karşılaşırsanız ve şirket beklenenin altında performans gösterirse, bu iş fırsatı beklentilerinizin çok dışında gelişebilir ve size kariyer anlamında büyük kazanımlar sağlamayabilir. Böyle bir durum mevcut işinizde de her an başınıza gelebilir. Şartlar değiştikçe, artı ve eksileriyle iş imkânı yeniden gözden geçirilmeli ve gerekli değişiklikleri hayata geçirmek için planlar devreye konulmalıdır.
2. Uzun Dönem Büyüme Potansiyeli
Bir yatırımcı için büyüme geleceğe yönelik değer yaratma açısından en belirleyici etkendir. Bir çalışanın 50 yıl sürme potansiyeli olan kariyer hayatı boyunca büyüme potansiyelini hafife almaması gerekir. Kariyerinin farklı evrelerinde değişik büyüme fırsatlarıyla karşılaşacak, bunların bireyin profesyonel deneyimlerine, uzmanlaşmasına ve yönetim yetilerine büyük etkileri olacaktır. Çalışma ortamının kişinin büyümesine katkısı büyüktür. Hangi departmanda, hangi dönemde çalıştığınız, şirketin ivmelenerek büyüdüğü bir dönemde hangi konumda olduğunuz profesyonel büyümenizi hızlandıracaktır. Sadece profesyonel gelişim açısından değil, maddi anlamda da Facebook, Google ve Tesla gibi şirketlerde çalışanlar şirketlerinin büyüme patlaması yaşadığı dönemlerde büyük finansal kazançlar elde etmişlerdir.
Çalışanların ve yatırımcıların büyümeye bakışı birbirinden farklıdır. Büyüyen bir şirketin içinde olmak maddi-manevi çalışana büyük artılar getirirken, yatırımcının bakış açısı daha net bir şekilde sayısal değerler üzerine odaklanır. Şirketin belli ürünleri zor bir ekonomik dönemden geçiyorsa, kaybedilen para yatırımcının cebinden çıkacaktır oysa çalışan, ekonominin daraldığı dönemlerde de, belli kazanımlar edinebilir. Kriz yönetimi, kısıtlı kaynak yönetimi ve yaratıcılık alanlarında kendini yetiştirebilir, deneyim kazanabilir. Diğer bir deyişle, ekonomik daralma çalışanın lehine bir ortam yaratabilir.
3. Sağlam İş Modelleri
Bir başka yatırım modeli ise, öngörülebilir getiri sağlayan, çeşitli müşteri tabanı olan veya belli bir talebi karşılayan cazip iş modelleri benimsemektir. Örneğin, FedEx’in stratejisi müşteriler ve hizmet verdiği lokasyonlar açısından çeşitliliğe gitmek olmuştur. Web bazlı finansal hizmetler veren Fidelity sürekli gelir üzerine odaklanmış, Walmart ekonomiye hassas olmayan bir iş modeli tutturmayı başarmıştır. Bu ve benzeri şirketler yatırımcıların gözünde düşük risklidir, aynı bakış açısı iş güvenliğine öncelik veren çalışanlar için de geçerli olmalıdır. Yeteneklerinizi, uzmanlık alanlarınızı, çalışabileceğiniz işleri, şirketleri ve sektörleri mümkün olduğunca çeşitlendirmeye yönelin. Bir tek endüstriye odaklanacağınıza o endüstrinin çevresindeki dallara da açık olun. Uzmanlığınız, teknik ve sosyal becerileriniz farklı alanlara transfer edilebilir olsun. Bu sayede, daralan ekonomilerde veya içinde bulunduğunuz sektörün kötü gitmesi durumunda, daha fazla seçeneğiniz olacak, daha hızlı bir şekilde kariyerinizdeki bir sonraki adıma geçme şansına erişeceksiniz.
Yatırımcıların bir diğer önem verdikleri konu sabit masraflardır. Düşük sabit masrafların olması bir güvence göstergesi olarak görülür. Aynı durum çalışanlar için de geçerlidir. Örneğin, havayolları sektörünün sabit masrafları çok yüksektir; bu nedenle gelirleri de bilet fiyatları ve seyahat sıklığı ile birebir doğru orandadır, Bilet fiyatları hızla düşer ya da seyahat sıklığı azalırsa havayolunun da geliri aynı oranda düşüş gösterir. Bu ve benzer dış faktörlerin etkisiyle batan havayolları şirketlerinin hikâyelerine sıkça rastlarız. Çoğu zaman yüksek masraf ile faaliyet gösteren şirketler, çalışanları için kısıtlı profesyonel gelişim imkânları sağlarlar.
4. Çeşitlilik
Yatırımcıların en basit ve yaygın şekilde uyguladıkları kurallarından biri de tüm yumurtaları aynı sepete koymamaktır. Bir tek şirkete yatırım yapmak veya bir tip yatırım aracına varını yoğunu yatırmak çok risklidir. İşgücü için de aynı kurallar geçerlidir. Yetenek, deneyim ve bilgi donanımınızla istenen bir profesyonel olabilmeniz için, sadece bir endüstriye hizmet eden dar bir yetenek setine sahip olmak yerine, kendinizi daha geniş sosyal beceriler konusunda geliştirme fırsatları yaratmalısınız. Bu sayede, daha geniş bir yelpazedeki işlere bakabilir, terfi alabilir, farklı departmanlara geçiş yapabilirsiniz.
Büyük endüstriler çeşitlendirme açısından daha büyük fırsatlar sağlarlar. Eğer işler umduğunuz gibi gelişmezse, edindiğiniz deneyim yanınıza kar kalacaktır, bu deneyimlerinizi yolunuza devam ederken başka bir şirkete, sektöre veya pozisyona taşıyacak, farklı perspektifler kazanmanın avantajlarını kendinizle beraber her yere taşıyacaksınız.
Çeşitlendirme aynı zamanda farklı coğrafyalara uygulanabilir. Hangi coğrafyada daha büyük bir ekonomik fırsat varsa, seçiminizi o yönde yapmalısınız. Alıştığınız hayattan uzak, bilmediğiniz bambaşka bir kültür içinde yaşamak korkutucu gelebilir, taşınmanın maliyeti gözünüzü korkutabilir ancak yeni bir maceraya evet demek, gelişiminiz ve tahmin edemeyeceğiniz kariyer imkânlarına ulaşmak için iyi bir yol olabilir. Büyük bir şehir büyük imkânları beraberinde getirecek, daha geniş bir çevre edinmenizi sağlayacaktır. Kendi endüstriniz dışında insanlar tanımak önünüze gelecek fırsatların yolunu açacaktır.
Birçoğumuz profesyonel başarıyı ve maddi birikimi sıkı çalışma ve yeteneğin sonucu olarak görürüz. Ancak McCormick’e göre, işin iç yüzü bunların ötesindedir. Günümüzün büyük liderleri (Bill Gates, Warren Buffet, Larry Ellison) çok yetenekli ve çalışkan olmakla beraber, yeteneklerini verim alabilecekleri ortamlarda kullanarak dev başarılara imza atmışlardır.
Kariyer seçimlerinizde en iyi kararları vermek için kendinizin ve ailenizin hayata bakışı çok önemlidir. Ne kadar riske açıksınız? Nasıl bir çalışma şekli karakterinize ve yaşam tarzınıza uygun? Profesyonel seçimlerinizin sizin için ideal olan yaşama uygun olması başarınız ve mutluluğunuz için tartışılmaz önem taşır.
Kariyeriniz için uzun soluklu planlar yapın ve stratejik düşünün. Ancak ilk adımınızı atmadan şunu unutmayın. Siz bir değersiniz. Değerlisiniz. Önce kendi değerinizi kendiniz takdir etmelisiniz, sonra da bu değeri layıkıyla taşımalı ve karşınızdakilerin değeri görmesini sağlamalısınız. Unutmayın fazla tevazu göstermeyin, gerçek sanırlar...
