Kariyerimizden alıkoyan angaryalar

Emine Hanım bunalmıştı. Özel hayatı; ev işleri, çamaşır, bulaşık, temizlik, fatura ödeme, çocukların faaliyetlerini planlama, futboldan piyano derslerine mekik dokuma ile geçiyordu. İş hayatı da monoton bir şekilde sürüp gidiyordu; her sabah işbaşı, telefonlar, e-postalar, bitmek bilmeyen toplantılar, toplantı notları, yapılacaklar, yeni projeler, giderilmesi gereken sorunlar... Birçok yapılacaklar listesi ve yarım kalan maddelerin üzerine eklenen yeni işler… Çok yoğundu ama mutluydu, işleri halletmeyi, problemleri çözmeyi ve en çok da kendini faydalı hissetmeyi seviyordu. Herkesin kendisinin yapabilirliklerinden emin olduğunu, her başarısında bir kez daha görüyordu. 

Bir gün kendisine teklif edileceğinden neredeyse emin olduğu bir terfii alâkasız birine verdiler ve işler değişti... Sıkılmış, üzülmüş, kızmış, haksızlığa uğramıştı. Gün içinde iş için ayıracağı bir dakikası daha yoktu, üstelik hali hazırda işe ayırdığı zaman onu iş arkadaşlarından daha verimli yapmaktaydı zaten. O zaman kurumsal merdiveni tırmanmaya yarayacak şey neydi? Mevcut yaptığı şeylerin yanında ne yapması gerekiyordu? 

Terfiyle sonuçlanmayan aktiviteler 

Emine Hanım veya onun Amerikalı dengi Susan, uluslararası liderlik uzmanı, Rebecca Shambaugh’un ofisine liderlik ve kariyer üzerine tavsiye almak üzere geldi. Shambaugh’un Harvard Business Review için yazdığı yazıda Susan’ın içine düştüğü durum istisnai değil bilakis kurumsal iş dünyasında birçok kadının karşılaştığı alışılmış bir durumdu. Potansiyeli yüksek, yetenekli kadın liderlerin güçlü kariyer hedefl erinin birer yanılsamaya dönüşmesinden başka bir şey değildi. Bunun en önemli sebeplerinden biri kadınların ofis içinde ve dışında geçirdikleri zamanın dağılımı ve yaptıkları ya da yapmak zorunda oldukları kariyerdışı işlerde gizliydi. İş istatistikleri verilerine göre, Amerikalı kadınlar erkeklere göre günde bir saat daha fazla zaman harcamakta. İstatistik bürosunun araştırmasına göre, kadınlar erkek çalışanlara göre ortalamada yarım saat kadar daha fazla çalışmakta. (Kadınlar 7.8 saat çalışırken, erkeklerin ortalama mesaisi 8.4 saat.) Kadınların evlerindeki sorumluluğun işteki zamanlarından çaldığını söylemek pek de yanlış olmaz.

Basit bir zaman dengesizliğinden ötede, cinsiyetler arası farklara bakıldığında işyerinde kadın ve erkeğin ne işlerle uğraştıklarıyla ilgili de farklılıklar göze çarpıyor. Skillsoft ve Eudemonia firmalarının 2015’te tamamladıkları bir çalışmaya göre, kadınların çevrelerindekilerin ilerlemesi için yaptıkları aktiviteler kendi kariyer yolculuklarında bir engel teşkil edebiliyor. Kadınların erkek meslektaşlarına göre, beraber çalışma, yardımlaşma ve duygusal zekâ gibi alanlarda daha iyi oldukları birçok araştırmayla kanıtlanmış durumda. Koçluk yapmak, iş arkadaşlarını geliştirecek aktivitelerde bulunmak, karşısındakini dinlemek, beklentileri ve ödülleri belirlemek, çevresindekilere rol modelliği yapmak ve onlara liderlik konusunda ilham vermek kadınların daha aktif bir şekilde katıldıkları roller. Bunlar oldukça zaman harcanan ve kişinin kendisinden çok çevresine yatırım yapması gereken ve de çoğu zaman terfilerle sonuçlanmayan aktiviteler. 

Örneğin, Susan’ın durumuna geri dönelim. 360 derece geribildirim sistemi içinde yöneticileri, çalışma arkadaşları ve ona raporlama yapan kişiler tarafından değerlendirildiğinde, takım çalışması ve dâhil edici liderlik stilleri alanında en yüksek puanları almakta. Ancak bir karar alınmadan şirketin yöneticileri, yatırımcıları hatta ana müşterilerinin görüşlerini almayı ihmal etmediğinden, kararlı olmak, doğrudan düşüncelerini söyleyebilmek ve strateji geliştirmek alanlarında erkek iş arkadaşlarının gerisinde kalmakta. Bir diğer deyişle, bu alanlarda düşük puanlar alması terfiine mal olmakta. 

Kolaboratif liderlik 

Yüzlerce 360 derece geribildirim anketini incelediklerinde, Susan’ın yalnız olmadığı net bir şekilde ortaya çıkmakta. Kadın liderlerin yüzde 88’i kadın liderlik nitelikleri arasında sıklıkla rastlanan kolaboratif liderlik alanında en yüksek puanları almakta. Bu oldukça olumlu bir özellik olmakla beraber, ki işbirliği ve takım çalışması son dönemlerde şirketlerin özellikle vurguladıkları bir çalışma şekli, verilere yakından bakıldığında, kolaboratif liderlik pek de olumlu sonuçlar getirmiyor. 
Örneğin, bir tek kararın verilmesi, tarafl arın konsensüse varması beklendiğinden, zaman zaman aylar sürebiliyor. Çalışanların görüşlerinin alınması, yatırımcılara ve tedarikçilere danışılması ve varılan kararla ilgili iletişime geçilmesi, duygusal zekâ ile yapıldığında telefon konuşmaları, yüz yüze görüşmeler, kahve araları ve daha birçok buluşma ve görüşmeyi gerektiriyor. Bu sadece değişimin ne olduğunun anlatıldığı ilk adımları oluşturuyor. Kadın liderler bu rolü benimseyerek fikrin ne kadar ilham verici olduğunun altının çizilmesinde, beklentilerin ve fikrin getireceği avantajların vurgulanmasında ve uygulama zamanı geldiğinde işleyişin bu sistemlere göre adapte edilmesinde önemli bir rol modelliği görevi üstlenmekteler. Bu sözünü ettiğimiz süreç, kadın liderin normalde yapmakta olduğu işin üzerine, 24 saat 7 günlük bir diğer tam zamanlı işi yürütmesi anlamına gelmekte. Oysa erkek liderlerin iş yapma yöntemi çok daha direkt bir yol izliyor. Net bir aksiyon planı oluşturuyorlar ve kararı çoğu zaman etrafl arına fazla danışmadan kendileri veriyorlar. 

Yani, genelleme yapıldığında kadın ve erkeğin iş yapış biçiminden kaynaklanan farklılıklar büyük. Kadın liderler ofiste erkek liderlere oranla daha az zaman geçirmekle kalmıyor, kolaboratif bir iş yapış biçimini benimsediklerinden daha uzun sürelerde sonuca ulaşıyorlar. Sonuçları her şeyin üzerinde tutan iş dünyası için bu daha az sayıda kadının terfi alması anlamına geliyor. Kadınların daha uzun saatler yarışmaları gerektiği ve erkeklerin iş yapış biçimleriyle yarışmaları gerektiğini unutmamaları gerekli.

Shambaugh’un kadınlara önerileri

Kadınların kariyerlerinde ilerlemeleri ve saatin kendi avantajlarına ilerlemesini sağlamaları için Shambaugh’un önerileri şöyle: 

► Zamanınızı nasıl harcadığınızı bilin

Kendiniz için biçilen rolleri kabul edip evinizde ve işinizde tamamıyla bu rollere uygun davranmanız çok kolay. Ancak şunu unutmayın zamanınızı nasıl kullandığınızın kariyer büyümenize ciddi etkileri olacaktır. Ne kadar zamanınızın ev işlerine, ne kadar zamanın ofiste çalışanlarınızı motive etmeye gittiğini bilmiyorsanız, alın kalem kâğıdınızı ve hesap edin. Önünüzdeki birkaç hafta yaptığınız her aktiviteyi kayıt altına alın ve zamanınızın ne kadarının neye gittiğini bu çizelgeye yazın. Bu sayede, nelerle zaman kaybettiğiniz su yüzüne çıkacak ve hangi alanlarda yardıma ihtiyacınız olduğunu, neleri başkalarına delege edebileceğinizi bileceksiniz. Evde mi yardıma ihtiyacınız var eşinize rica edecek, çocuklarınıza belli görevler vereceksiniz, işte zamanınızın çoğu çalışanlarınızın elini tutmakla mı geçiyor, takımızdan birine bu görevi verebilir, zaman zaman olup bitenle ilgili gelişmeleri dinlemek için kısa süreler ayırabilirsiniz. Zamanın çok hızlı geçtiğini ve planlamanın şart olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Daha büyük önem taşıyan ve öncelik verilmesi gereken projeler için zaman yaratın. Bu sayede, liderlik yetilerinizi ön plana çıkarabilir ve önceliklerinizi doğru sıralayabilirsiniz. 

► Liderlik stiliniz konusunda esnek olun

Çoğu kadın lider “kolaboratif liderlik” stilini benimser. Araştırmalar bir tür liderlik stilini benimseyip uygulamaya koymanın sakıncalarının altını çizmektedir. Oysa, dâhil edici, kolaboratif ve ilham veren liderlik stillerinden spektrumun diğer ucundaki analitik ve otoriter liderlik stillerine kadar pek çok alternatifin yeri geldiğinde kullanılmasında yarar vardır. Örneğin, Hewlett Packard’ın kurucusu ve CEO’su Meg Whitman bir yandan iradesi kuvvetli, dediği dedik ve doğrudan aksiyona geçen bir profil çizerken, çevresindekileri dahil eden ve espri anlayışı olan yapısını da elden bırakmaz. Bir liderlik stiline diğerlerinden daha yatkın olabilirsiniz ancak yeri ve zamanı geldiğinde diğerlerine kaymanın avantajlarını da yadsımamalısınız. Farklı liderlik stillerinin öğrenin ve uygulayın. 

► Patronunuz, beraber çalıştığınız kişiler ve astlarınız ile kolaborasyonların maliyetleri ve yararları üzerine açık bir diyalog kurun

Kolaboratif ve EQ üzerine kurulu bir liderlik stili daha fazla zaman gerektirir ancak uzun solukta efektiftir. Kurumların daha düzleştiği, yani hiyerarşiden uzaklaştığı, matriks yapılara raporladığı ve gün geçtikçe globalleştiği günümüzde kolaboratif model daha da önem kazanmaktadır. Tipik emir komuta zinciri modern organizasyonların çoğunda bir noktada tıkanır kalır. Patronunuza neden yüz yüze toplantılara önem verdiğinizi, neden iş hedefl eri ve değişim arasındaki ilişkiyi anlatmak için ikili görüşmeler ayarladığınızı ve departmanınızı karar mekanizmalarının içine katmak için neden zaman harcadığınızı detaylı bir şekilde anlatın. Konsensus oluşturmanın neden emir vermekten daha etkili bir yol olacağını örneklerle yöneticilerinize açıklayın. Onları da bu süreçlerin içine alın.

www.datassist.com.tr