Atık piller çöp olmayacak kadar değerli

Didem ERYAR ÜNLÜ 

Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca atık pillerin çevreyi kirletmeyecek şekilde toplanması ve bertarafı konusunda yetkilendirilmiş tek kuruluş konumunda. 2004 yılında kurulan TAP, bu yıl 12. yılını kutluyor.

TAP Genel Sekreteri Neslihan Bahar 2007 yılında 225 ton olan yıllık atık pil toplama miktarlarını, 2015 yılı itibariyle 630 tona çıkardıklarını söylüyor. 2016 sonu hedefl eri ise 700 tona ulaşmak.

Neslihan Bahar, atık pil toplama miktarının artmasındaki en önemli unsurun, verdikleri eğitim olduğunu söylüyor. TAP’ın geçtiğimiz 12 yıl içinde 3,5 milyon kişiye eğitim verdiğini söylüyor Bahar ve bugün yaklaşık 50 bin kutunun atık pilleri beklediğini ekliyor.

Neslihan Bahar’ın yorumları şöyle: “İlk sekiz ayda hedefimize ulaştık, amacımız kalan dört ayda daha fazla çalışarak yıllık 700 ton hedefimizi de geçmek. Her sene bir önceki yıla göre toplama miktarımızı artırıyoruz. Bunda yaptığımız eğitimlerin payı çok büyük. Son 12 yıla baktığımızda neredeyse 3,5 milyon kişiye eğitim verdiğimizi görüyoruz. Bu yılın ilk altı ayında 30 ayrı şehirde yaptığımız eğitimlerle 200 bin öğrenciye ulaştık. Atık pil konusunda bilinçlendirilen öğrenci eve gidip anne babasını da uyarıyor. Pillerin toplanabilmesi için büyük ve küçük boy kutularımızı çeşitli noktalara ulaştırdık ve şu anda yaklaşık 50 bin kutu atık pilleri bekliyor. Bu yıl 8 ay içinde 140 bin adet de masa üstü kutu dağıttık. Atık pillerin toplama miktarlarının arttırılması ve toplama işlemlerinin verimli bir şekilde sürdürülmesini sağlamak üzere özellikle belediyeler ile çalışmalarımızı titizlikle sürdürmekteyiz. Şu ana kadar Türkiye çapında başta büyükşehir belediyeleri olmak üzere toplam 547 belediye ile işbirliği halindeyiz. Bu sayı her gün artıyor. Ayrıca kamu kurum kuruluşları ve silahlı kuvvetler nezdindeki çalışmalarımız da devam ediyor.”

Pil birçok ürünün hammadesi olarak kullanılabilir

Pilin doğaya bırakılması halinde çevreyi kirletebileceğini belirten TAP Genel Sekreteri Neslihan Bahar, okullarda atık pil konusunda bilinçlendirilen çocukların eve gittiklerinde anne ve babalarını atık pili kaynağında ayrı toplanması konusunda uyardıklarını söylüyor. Yani çocuklar, çok daha bilinçliler. Bahar, Türkiye’de atık pil konusunda çevre bilincinin her yıl artan bir ivme ile devam ettiğini belirtirken, toplanan tek kullanımlık pillerin bertaraf edilmek üzere uygun şartlarda depolandığını, şarj edilebilir pillerin ise zaman zaman geri dönüşüme gönderilebildiğini kaydediyor.

Neslihan Bahar şu bilgileri veriyor: “Pillerden sadece çalışır halde değil, kullanım süresi bittikten sonra da yararlanabiliriz. Pillerin içerisinde geri kazanımı mümkün olan birçok çeşit metal var. Kullanım süresi dolan yani ‘atık pil’ halini alan piller çöpe atıldığında içerdikleri metaller ve kimyasallar toprağa karışarak çevreyi kirletebilir. Halbuki pil geri kazanılabilen bir tüketim ürünü. Çöp yerine atık pil kutularına attığımız piller, yeniden işlenerek, çatal bıçaktan saate, cep telefonundan kaleme kadar birçok ürünün hammaddesi olarak kullanılabilir.”

Atık pil neden toplanmalı?

Pil üreticileri, kullandıkları yeni teknolojilerle hem daha çok fayda yaratıyor, hem de çevreye dost üretim gerçekleştiriyor. Tükenen pillerin çevreye veya çöpe atılmaması gerekiyor; bunun nedeni atık pillerin içinde bulunan çeşitli kimyasal maddelerin yeraltı sularına ve toprağa karışarak kirlilik yaratabilecek olması. Çinkokarbon ve alkali-mangan pillerinin bünyesindeki zehirli cıva maddesi son derece azaltıldı ve bugün yüzde 0,0005 oranlarında. Bu hesaba göre bir ton atık pil içinde azami 5 gram cıva bulunabiliyor. Öte yandan önde gelen pil markalarının büyük bir kısmı sıfır cıvalı olarak üretim yapabiliyor. Atık nikel-kadmiyum pilleri bünyesindeki nikel ve kadmiyum maddeleri ise uzun süreden bu yana geri kazanılıyor. Nikel değerli bir metal ve pillerden geri kazanılan kadmiyum maddesi de tekrar pil üretiminde kullanılıyor. Dolayısıyla atık nikel-kadmiyum pilleri artı ekonomi yarattığından, atıklar yüzde 90 ve üzerinde bir oranla toplanıp, geri kazanıma yollanıyor. 2007 yılı verilerine göre AB ülkelerinde yaklaşık 160 bin ton kadar taşınabilir pil piyasaya sürüldü. Bu miktardaki piller bünyesinde ise çeşitli metallerden toplam 110-115 bin ton bulunabilmektedir. Bahis konusu metallerin piyasa değeri 50-100 milyon euro olarak hesaplandı. Görüldüğü üzere atık piller çöpe atılmayacak kadar değerli ve bu nedenle son on yıl içinde Avrupa’da çok sayıda geri kazanım tesisi kuruldu. AB ülkelerinde tüketici toplumun yaklaşık yüzde 70’i atık pillerin toplanması gerektiğinin bilincinde. Bu arada AB direktifinin 2016 yılı hedefinin yüzde 45’lik toplama oranı olduğunu da hatırlatmakta fayda var.