Mercimek üretimi yüzde 15 artacak

Mercimek üretim alanlarındaki bitki gelişimi, üretim alanlarındaki artış, azalış ve rekolte tahmini amacı ile her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen ve Türkiye'de üretilen kırmızı mercimek alanlarının yüzde 85'ini kapsayan Güneydoğu Anadolu mercimek üretim alanları inceleme gezisi bu yıl da Haziran ayında düzenlendi. Geziye, AKİB Başkanlar Kurulu Başkanı ve Bakliyat Konseyi Başkanı Mahmut Arslan, Ziraat Mühendisi ve Tarla Bitkileri uzmanı Hakan Öziç, Ziraat Mühendisi ve Bitki Islahçısı Elif Uçar ile Arbel Satın Alma Müdürü Bülent Şeker katıldı.

Sektörün merak ettiği Mercimek üretim alanları gezi raporunda şu bilgiler yer aldı:

"Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2016 yılında ekilen kırmızı mercimek alanı 2 milyon 354 bin 743 dekar, üretim 345 bin ton ve verim 147 kilogram olarak kayıt altına alınmıştır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre ekim dönemi olarak sayılan Ekim - Kasım aylarında Gaziantep çevresi ve Şanlıurfa'nın Kuzeyi geçmiş yıllara göre hafif kuraklıkla karşılaşmıştır. Diğer bölgelerde ise yağışın düzensiz olmasına rağmen mevsim normallerinde gerçeklesen yağış kaydedilmiştir. Kış yağışı bakımından en az yağış alan il Şanlıurfa olmuştur. Genelde kar olarak gerçekleşen bu yağışların az olması düşük sıcaklıklardan mercimeğin olumsuz etkilenmesine sebebiyet verebilmektedir. 2017 kış döneminde Batman geneli, Diyarbakır ve Mardin'in doğusu uzun yıllara göre daha soğuk bir kış geçirmiştir. Bitki gelişiminin ve verimin en belirleyici dönemi olan bahar döneminde ise Nisan ayı boyunca 86,5 mm yağış kaydedilmiştir ki bu yağış miktarı uzun yıllar ortalamasından yüzde 38 daha fazladır. Geçen yıl nisan ayında gerçekleşen 34,5 mm yağışa nazaran oldukça fazla olan bu yağış miktarı gelişim ve verim bakımından oldukça yeterlidir. Mayıs ayı içerisinde de kaydedilen yağış 56 mm ile uzun yıllara göre yüzde 46 fazla gerçekleşmiştir. Geçen yıl ile karşılaştırıldığında ise yüzde 129 artış söz konusudur. Diğer bir ifade ile mayıs ayı yağışları fazla olmakla birlikte hasatın erken yapıldığı bölgelerde olumsuz etkiye de sebep olabilecek düzeydedir. İklim verilerini genel olarak değerlendirecek olursak özellikle bahar aylarında kaydedilen yağışlar ile birlikte 2017 mercimek üretim sezonu iklimsel olarak iyi bir yıl geçirmiştir.

Gaziantep-Kilis ovası çevresinde mercimek üretiminden nohut üretimine doğru bir geçisin olduğu bariz bir şekilde görülmüştür. Hasatın bitmek üzere olduğu bu bölgede verimliliğin iyi olduğu söylenemez. 100-120 kilogram olarak tahmin edilen verimliliğin üretim alanlarındaki değişiklik ile birlikte bu bölgede rekolteye olumsuz etki yapacağı düşünülmektedir. Verim düşüklüğünün sebebinin yanma olarak nitelendirdiğimiz sıcakların etkisiyle olduğu kanaati oluşmuştur. Sonbahar yağışlarının da az gerçekleştiği bu kesimde tüm Güneydoğu Bölgesi içinde en düşük verimin alınacağı tahmin edilmektedir. Şanlıurfa bölgesinde üretim alanını oluşturan Şanlıurfa, Hilvan, Siverek, Karakeçi, Viranşehir hattında Hilvan ve çevresine kadar üretim alnının ve verimliliğin geçmiş yıllardan az olduğu görülmüştür. Normal gelişim gösteren parsellerde verimliliğin 150 kilogram olacağı tahmin edilirken gelişimin zayıf olduğu parsellerde 100 kilogram civarında verim alınabilmesi mümkündür. Silvan bölgesinde özellikle Viranşehir istikametinde gelişimin iyi olduğu gözlenmektedir. Bakla içerisinde çift tane oluşumunun en fazla olduğu bölgelerden biri olması ve incelenen alanlar içerisinde tane iriliğinin daha belirgin olması bu gezi güzergâhını en iyi iki bölgeden biri haline getirmiştir. Viranşehir'e kadar devam eden üretim alanlarındaki artısın yüzde 15 civarında olduğunu söylemek mümkündür.

Üretimin en çok azaldığı yer: Mardin

Mardin bölgesi son yıllarda gözlendiği üzere üretimin en çok azaldığı bölgedir. Batman bölgesi ise son bir kaç yılda sürekli üretim alanlarında artışın kaydedildiği bir bölgedir. İncelenen alanlarda geçmiş yıllara göre yabancı ot kontrolünün daha iyi yapıldığı, buna bağlı olarak da bitki gelişimin gayet iyi olduğu tespit edilmiştir. Genel olarak değerlendirildiğinde ise Batman bölgesinin verimliliğinin 180-190 kilogramlara ulaşması mümkündür. Bir olumsuzluk olarak gözlenen durum Mercimek samanının değerli olduğu bu bölgede biçildikten sonra patozlanarak hasatın yaygın olmasına rağmen biçimin geç kalmış olmasıdır. Artan sıcaklık değerlerinin de etkisiyle bölgede hasat kayıplarında artış olma ihtimali yüksektir. Diyarbakır bölgesinde de üretim merkezini oluşturan Silvan, Hazro, Bismil hattı rekolteyi belirleyici özellik taşımaktadır. Özellikle Silvan'dan Hazro'ya doğru genişleyen üretim alanları Bismil'e kadar devam etmektedir. Diğer bölgelere göre daha büyük parsellerden oluşan bu hat boyunca bitkilerde son yağışlara bağlı yatma problemleri gözlenmiştir. Hasat zorlaştıran yatma probleminin bitki gelişiminin son zamanlarında gerçekleşmesi ve tane doldurmanın sonuna doğru yağışların gelmesi olgunluk döneminde olan mercimekler için çok fazla hasat kayıplarına sebep olmayacaktır.

RAPOR NE DİYOR?

● Mercimek üretim alanlarında, geçen yıl fiyatların iyi olmasına bağlı bir artışın olduğu söylenebilir. Ancak söz konusu artışın Güneydoğu bölgesinin kuzey kesiminde olması ve nohut üretim alanlarına dönüşen Güney kesimlerdeki azalış bölge genelinde yüzde 5-10 oranı ile ifade edilebilir.

● Bu yıl verimliliğin geçmiş yıllardan fazla beklenmesi ve henüz hasatın yüzde 15'lik civarında yapılması rekolte tahminini zorlaştırıyor.

● 2016 üretim sezonunda üretilip kış döneminde artan mercimek fi yatları neticesinde tatmin olmayan üreticilerin elinde stok-devir malın bulunduğu, bunun miktarının da 50 bin ton civarında olduğu tahmin ediliyor.

● Yabancı ot kontrolü bakımından son yıllara göre başarının yüksek olması sevindirici bir durum.

● Hastalık, zararlı bakımından dikkat çeken herhangi bir durumun olmadığı tespit edildi.

● Gaziantep çevresi, Hilvan, Hasankeyf, Silvan bölgesindeki üretimlerin biraz daha zayıf, ince taneli olmasına rağmen diğer bölgelerdeki üretimlerin daha iri taneli olduğu, futbol tipi islemeye uygun olduğu görüldü.

● Bölgesel olarak özellikle kuruya ekilen mercimeklerde tanelerde yanıklığın olduğu ve kabuk renginde beneklenmenin olduğu dikkat çekiyor.

● En verimli bölgeleri sıralayacak olursak Siverek, Batman Bismil olarak genelleme yapmak mümkün.

● Bahar yağışlarının etkisiyle de bitki boyu oldukça iyi. Buna bağlı mercimek samanının hem fazla hem de kaliteli olacağını söylemek mümkün.

● Tüm bu inceleme ve tespitler neticesinde 2016 yılında 330 bin ton olduğu düşünülen mercimek üretiminin bu yıl yüzde 15 artış göstererek 380 bin ton civarında olacağı tahmin ediliyor. Fiyat beklentileri nedeniyle 2016 sezonunda satışa arz olmayan yaklaşık 50 bin ton stok-devir mahsulünde olduğu tahmin edildiğinde 2017 üretim sezonunda Türkiye'de 420-430 bin ton kırmızı mercimeğin pazara arz olması beklenmektedir.