Tek bir kişiyle bile AŞ kurulabilecek

İbrahim EKİNCİ

1- Yeni TTK'ya göre anonim şirketler en az kaç kişi tarafından kurulabilecektir?

Yeni TTK'ya göre anonim şirketler, bir veya birden fazla gerçek ya da tüzel kişi tarafından kurulabilecektir. Böylece, anonim şirketlerin en az beş kişi tarafından kurulabilmesine ilişkin eski TTK hükmü kaldırılmış ve anonim şirketlerin bir kişiyle de kurulabilmelerine olanak tanınmıştır. Bu bir kişi, gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilecektir.
 

2- Yeni TTK'ya göre anonim şirketin sermayesi asgari kaç Türk Lirası olmalıdır?
 

Anonim şirketin sahip olması gereken asgari sermaye tutarı, eski TTK'da olduğu gibi Yeni TTK'da da 50.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutar, Bakanlar Kurulu kararıyla artırılabilecektir.
 

3- Yeni TTK'ya göre; anonim şirketin kurulabilmesi için hangi Bakanlıktan izin alınması gerekmektedir?
 

Eski TTK'ya göre, bazı alanlarda faaliyet gösterecek olan anonim şirketlerin (bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, sigorta şirketleri, holdingler gibi) kurulabilmeleri için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'ndan izin alınması gerekiyordu. Yeni TTK'ya göre de bazı alanlarda faaliyet gösterecek olan anonim şirketlerin kurulabilmeleri için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'ndan izin alınması gerektiği ve bu şirketlerin de Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile belirleneceği hüküm altına alınmıştır. Öte yandan, 3/6/2011 tarihli ve 640 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, Yeni TTK'da geçen "Sanayi ve Ticaret Bakanlığı" ibaresi "Gümrük ve Ticaret Bakanlığı" olarak değiştirildiğinden bazı alanlarda faaliyet göstermek üzere kurulacak anonim şirketlerin gerek kuruluşlarına gerekse de esas sözleşme değişikliklerine Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca izin verilecektir.

4- Yeni TTK'ya göre; anonim şirketin kurulabilmesi için hangi işlemler yapılmalıdır?
 

Anonim şirket kurmak isteyen kişi veya kişiler sırasıyla aşağıdaki işlemleri yerine getirmelidirler.
1. Adım: Kurulacak olan anonim şirkete gayrimenkul, marka, patent, taşıt, makine gibi varlıklar sermaye olarak konulacak ise bunların değerlerinin bilirkişiler tarafından belirlenebilmesi için kurulacak şirketin merkezinin bulunacağı yerdeki asliye ticaret mahkemesine başvuru yapılmalı ve mahkemece atanan bilirkişiler tarafından düzenlenen "Değerleme Raporu" alınmalıdır.
2. Adım: Kurulacak olan anonim şirketin esas sözleşmesi, yazılı şekilde hazırlanmalı, kurucu veya kuruculartarafından imzalanmalı ve bu imzalar notere onaylatılmalıdır. Ayrıca, imzaları onaylayan noterce, esas sözleşmenin altına, esas sermayeyi oluşturan payların tamamının kurucular tarafından esas sözleşmede taahhüt olunduğuna ilişkin şerh konulmalıdır.
3. Adım: Esas sözleşmede, esas sermayeyi oluşturan payların nakden ödenmesi taahhüt edilmiş ise taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az % 25'i bir bankaya, kurulmakta olan şirket adına ve sadece şirket tarafından kullanılabilecek şekilde açılacak özel hesaba yatırılmalı, bu durumu teyit eden ve yetkili ticaret sicili müdürlüğüne hitaben ilgili banka tarafından düzenlenen banka mektubu alınmalıdır.
4. Adım: Mahkemece atanan bilirkişiler tarafından değerleri belirlenen gayrimenkuller tapu siciline, marka, patent, taşıt gibi varlıklar da özel sicillerine kurucular tarafından şerh verdirilerek şirket adına kaydettirilmeli, taşınırlar da güvenilir bir kişiye tevdi edilmeli ve bu işlemler belgelendirilmelidir.
5. Adım: Şirketin kuruluşu Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın iznine tabi ise kurucular tarafından Bakanlığa başvuru yapılmalı ve kuruluş izni alınmalıdır.
6. Adım: Kuruluş işlemlerinin denetlenebilmesi için, kurucu veya kurucular tarafından bir veya birden fazla işlem denetçisi atanmalıdır.
7. Adım: Kurucular tarafından, gerekçeli, emsal gösteren, karşılaştırmalara yer veren, anlaşılır bir dille yazılan "Kurucular Beyanı" hazırlanmalı ve imzalanmalıdır.
8. Adım: Aşağıda sayılan belgeler, kuruluş işlemlerini denetlemek için atanan işlem denetçisi veya işlem denetçilerine verilmeli ve şirketin kuruluşunun Kanun'a uygun olduğunu teyit eden işlem denetçisi raporu alınmalıdır.
A- Esas sözleşme
B- Kurucular beyanı
C- Ayni sermaye konuluyor ise mahkemece atanan bilirkişiler tarafından düzenlenen değerleme raporu
D- Nakdi sermaye konuluyor ise taahhüt edilen sermayenin en az % 25'inin bankaya yatırıldığına dair banka mektubu
E- Şirketin kuruluşu Bakanlığın iznine tabi ise Bakanlığın izin yazısı
9. Adım: 8. Adımda sayılan belgeler ile işlem denetçisi raporu kuruluş dosyasına konulmalı ve şirketin tescili ve ilanı için şirket merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret sicili müdürlüğüne başvuru yapılmalıdır.
10. Adım: 9. Adımda belirtilen başvuru, şirketin kuruluşu Bakanlığın iznine tabi ise Bakanlıktan izin alınmasını izleyen 30 gün içinde, Bakanlığın iznine tabi değil ise esas sözleşmedeki imzaların noterce onaylanmasını izleyen otuz gün içinde yapılmalıdır.
 

5- Yeni TTK'ya göre anonim şirket hangi tarihte kurulmuş sayılacak, hangi tarihte tüzel kişilik kazanacaktır?

Anonim şirket, kurucuların esas sözleşmedeki imzalarının noterce onaylandığı tarihte kurulmuş sayılacaktır. Ancak, kurulan şirketin hakları elde edebilmesi ve borçları üstlenebilmesi için tüzel kişilik kazanması gerekmektedir. Şirket, ticaret siciline tescil edildiği tarihte tüzel kişilik kazanacaktır.

6- Anonim şirketlerin kuruluşunda, Yeni TTK, eski TTK'dan farklı olarak hangi işlemlerin yapılması şartını getirmiştir?
 

Yeni TTK, anonim şirketin kurulabilmesi için eski TTK'dan farklı olarak aşağıda belirtilen işlemlerin yapılması şartını getirmiştir.
A- Sermayenin, kurucu veya kurucular tarafından nakden taahhüt edilmesi halinde bu sermayenin en az % 25'i, şirketin tescili öncesinde bankaya yatırılmalı ve bu durum alınacak banka mektubu ile ispat edilmelidir. Örneğin, anonim şirketin esas sermayesi esas sözleşmede 200.000 TL olarak belirlenmiş ve bu sermayenin de kurucular tarafından nakden ödenmesi taahhüt edilmiş ise taahhüt edilen sermayenin en az % 25'ine tekabül eden 50.000 TL'nin şirketin tescili öncesinde kurucu veya kurucular tarafından şirket adına ve sadece şirket tarafından kullanılabilecek
şekilde bankaya yatırılması gerekmektedir. Bu şartın yerine getirilmemiş olması halinde Ticaret Sicili Müdürü şirketin tesciline ilişkin talebi reddedecektir.
B - Anonim şirketin, kuruluş işlemleri işlem denetçisince incelenmeli ve kuruluş raporunda, şirketin Kanun'a uygun şekilde kurulduğu açıklanmalıdır.
C- Kurucular Beyanı, Kanun'a uygun içerikte kurucular tarafından hazırlanmalı ve imzalanmalıdır.
 

7- Anonim şirketin kuruluş işlemlerini denetleyecek işlem denetçisi tarafından hangi hususlar incelenecektir?

Anonim şirketin kuruluşunu inceleyen işlem denetçisi veya işlem denetçilerince aşağıda yer verilen hususlar incelenecektir.
A- Payların tamamının, kurucular tarafından taahhüt edilip edilmediği,
B- Nakdi sermaye konuluyor ise bu sermayenin en az % 25'inin bankaya yatırılıp yatırılmadığı ve buna ilişkin banka mektubunun kuruluş belgeleri arasında yer alıp almadığı,
C- Ayni sermaye konuluyor ise bunların değerlerinin mahkemece atanan bilirkişilerce tespit edilip edilmediği, düzenlenen değerleme raporunun mahkemece bir kararla  onaylanıp onaylanmadığı,
D- Kurucu menfaatlerinin Kanun'a uygun olup olmadığı,
E- Kurucular beyanı ile ilgili açık bir uygunsuzluğun, aşırı değerlemenin, işlemlerde görünür bir yolsuzluğun bulunup bulunmadığı,
F- Kuruluş belgelerinin mevcut olup olmadığı,
G- Gerekli noter onaylarının ve izinlerinin alınıp alınmadığı.

8- Kimler işlem denetçisi olarak görev yapabilecektir?
 

Anonim şirketin kuruluş işlemleri, konusunda uzman kişiler tarafından denetlenebilecektir. Kimlerin işlem denetçisi olarak görev yapabileceği, bu kişilerin çalışma esasları, denetimleri sonucunda düzenleyecekleri raporların şekli ve içeriği Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca çıkarılacak bir tebliğle düzenlenecek ve Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla birlikte kamuoyunun bilgisine sunulacaktır.
 

9- Anonim şirketin kuruluşuna yönelik olarak Yeni TTK ile getirilen düzenlemeler hangi tarihte yürürlüğe girecektir?
 

Anonim şirketin kuruluşuna yönelik Yeni TTK ile getirilen düzenlemeler, 1/7/2012 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bu tarihten sonra kurulacak anonim şirketlerin ticaret siciline tescil edilerek tüzel kişilik kazanabilmeleri için; ayni sermaye konulacak ise bunların değerlerinin mahkemece atanan bilirkişilere tespit ettirilmesi, esas sözleşmenin yazılı şekilde yapılması ve imzalanması, gerekli noter onaylarının yaptırılması, nakdi sermaye konulacak ise taahhüt edilen sermayenin en az %25'inin şirketin tescili öncesinde bankaya yatırılması, kurucular beyanının hazırlanarak imzalanması, şirketin kuruluşu Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın iznine tabi ise adı geçen Bakanlıktan izin alınması ve kuruluş işlemlerinin de işlem denetçisine denetlettirilmesi gerekmektedir.
 

10- Kuruluş işlemlerine, 1 Temmuz 2012 öncesinde başlanılmasına karşın bu tarih öncesinde ticaret siciline tescil edilerek tüzel kişilik kazanmamış olan anonim şirketlerin kuruluş işlemleri, eski TTK'ya mı yoksa Yeni TTK'ya mı tabi olacaktır?

6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun'un 21 inci maddesinde; Yeni TTK'nın anonim ve limited şirketlerin kuruluşuna ilişkin hükümlerinin, 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren hemen uygulanacağı, ancak, Yeni TTK'nın yürürlüğe girdiği 1 Temmuz 2012 tarihinde, kuruluş hâlinde bulunan anonim şirketlerde esas sözleşmenin yapılmış ve kurucuların imzaları noter tarafından onaylanmışsa, bu onay tarihinden itibaren bir ay içinde şirketin tescili için ticaret siciline başvurulduğu takdirde, kuruluşa eski TTK hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. Konuyu örneklemek gerekirse, ABC İnşaat Anonim Şirketi'nin esas sözleşmesindeki imzalar, noterce 30 Haziran 2012 tarihinde onaylanmıştır. Kurucular en geç 31/7/2012 tarihine kadar şirketin tescili için yetkili Ticaret Sicili Müdürlüğüne başvuru yaparlar ise şirketin kuruluşu eski TTK'ya, 31/7/2012 veya bu tarih sonrasında başvuru yaparlar ise Yeni TTK'ya tabi olacaktır.
Şirketin kuruluşuna eski TTK hükümlerinin uygulanabilmesi için birinci şart; şirketin kuruluşuna yönelik esas sözleşmenin Yeni TTK'nın yürürlüğe gireceği 1 Temmuz 2012 tarihi öncesinde yapılmış ve kurucuların imzalarının noter tarafından onaylanmış olması, ikinci şart da imzaların noterce onaylandığı tarihten itibaren bir ay içinde şirketin tescili için ticaret siciline başvuru yapılmış olmasıdır.
Bu durum, şirketin kuruluş işlemlerine 1 Temmuz 2012 öncesinde başlanılmasına karşın 1 Temmuz 2012 tarihi itibariyle tescil edilmemiş şirketler için geçerlidir. Eğer şirket tescil edilerek tüzel kişilik kazanmış ise kuruluş işlemleri de tamamlanmış olacağından bu düzenleme tescil edilen şirketleri kapsamayacaktır.
 

11- Yeni TTK'ya göre, nakden taahhüt edilen sermayenin en az % 25'inin şirketin tescili öncesinde bankaya yatırılması gerekmektedir. Sermayenin ödenmeyen % 75'lik kısmı hangi sürede şirkete ödenmek durumundadır?
 

Yeni TTK'ya göre, % 75'lik kısmın, şirketin tescilini izleyen 24 ay içerisinde ödenmesi gereklidir. Örneğin, şirketin sermayesi 500.000 TL olarak belirlenmiş ve bu tutarın % 25'ine tekabül eden 125.000 TL'si şirketin tescili öncesinde şirket adına bankaya yatırılmıştır. Şirket 1/8/2012 tarihinde tescil edilmiştir. Bu durumda, 375.000 TL tutarındaki sermayenin en geç 1/8/2014 tarihine kadar taahhüt edenler tarafından şirkete ödenmesi gerekir.
 

12- Yeni TTK'ya göre; anonim şirketler, esas sözleşmelerinde sayılan işletme konuları dışında kalan ticari bir işlemi yapabilecekler midir?
 

Eski TTK'ya göre, anonim şirketler esas sözleşmelerinde sayılan işletme konuları dışında kalan ticari bir işlemi yapamıyorlardı. Bu kurala "ultra vires" denilmekteydi ve bu kural nedeniyle de örneğin bir anonim şirket işletme konusu içinde otel işletmeciliği yoksa uygun şartlarda satışa çıkarılan bir oteli işletmek üzere satın alamıyordu. Oteli satın alabilmek için ise genel kurul toplantısı yapmak ve esas sözleşmesindeki işletme konularına otel işletmeciliğini de ekletmek durumunda kalıyordu. Bu süre içinde de otelin bir başkası tarafından satın alınmış olması durumunda karşısına çıkan bu fırsattan anılan kural nedeniyle yararlanamamış oluyordu.

BAKAN'DAN MESAJ

Hayati YAZICI / Gümrük ve Ticaret Bakanı

Ticari hayatımızı yeni bir anlayışla düzenleyecek olan, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 13/1/2011 tarihinde kabul edilmiş ve 14/2/2011 tarihli, 27846 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
Kanun'un; internet sitesi kurulmasına, ticari defterlerin Türkiye Muhasebe Standartlarına göre tutulmasına, anonim ve limited şirketlerin bağımsız denetime tabi olmalarına ilişkin hükümleri dışında kalan düzenlemeleri 1/7/2012 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Yeni Türk Ticaret Kanunu'nun, eşitlik, şeffaflık, hesap verebilirlik ve sorumluluk ilkeleri doğrultusunda düzenlediği yenilikler; ticari hayatın düzenlenmesi, piyasa ekonomisinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi, ticaretin önündeki engellerin kaldırılması, gerçek ve tüzel kişi tacirler ile bunlarla ticari ilişki içerisinde bulunan üçüncü şahısların haklarının korunması bakımından büyük kolaylıklar sağlayacaktır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile en köklü değişiklikler, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın düzenleme ve denetimi altında bulunan ticaret şirketleri alanında yapılmıştır.
Bu kitap, yeni sistemin kolaylıkla anlaşılabilmesi, doğru bilgi edinilebilmesi ve tacirlerimizin faaliyetlerini Kanun'a uygun şekilde yapabilmelerini sağlamak amacıyla karşılaştırmaları da içerecek şekilde soru-cevap şeklinde hazırlanmıştır. Çalışma, üç ana bölümden oluşmaktadır. I. Bölümde; anonim şirketlere, II. Bölümde; limited şirketlere ve III. Bölümde ise anonim ve limited şirketlere ilişkin ortak düzenlemelere yer verilmiştir. Çalışmanın, anonim ve limited şirketlerle ilgili olarak hazırlanmasının sebebi, ticaret sicili verilerine göre 31/12/2011 tarihi itibariyle ülkemizde 860.561 adet şirket bulunması ve bu şirketlerin 98.191'inin anonim şirket, 744.001'inin de limited şirket olmasıdır.
Kanun'un başarısı, öncelikle o kanunda yer alan düzenlemelerin doğru anlaşılıp uygulanmasına bağlıdır. Bu çerçevede, Yeni Kanunun daha iyi anlaşılması bakımından yapılan tüm çalışma ve faaliyetlerin son derece önemli olduğu kanaatindeyim. Bu çalışmanın tacirlerimize faydalı ve yol gösterici olmasını temenni ederken; başta teknik komisyon başkanı olarak büyük emek sarfeden hocam Sn. Prof. Dr. Ünal TEKİNALP olmak üzere tüm teknik komisyon üyelerine, TBMM Adalet Komisyonu'nun değerli üyelerine, tasarının yasalaşmasını sağlayan iktidar ve muhalefet partilerinin üyelerine ve emeği geçen herkese bu vesile ile kalbi teşekkürlerimi sunuyorum.