Kuraklık önlemleri...

Seçim nedeniyle gündemden düşen sorunlarla yeniden yüzleşeceğiz. Bu sorunlardan birisi de kuraklık. Son günlerdeki yağışlara rağmen kuraklığın etkili olması bekleniyor. Buna hazırlıklı olmak gerekiyor.

Kuraklık sadece kentte yaşayanların su sorunu olmadığı gibi sadece tarımsal üretimin olumsuz etkilenmesi de değil. Kuraklık, doğal yaşamın her alanını tehdit ediyor. Doğadaki canlıları, ekonomiyi, sosyal yaşamı, sağlığımızı doğrudan etkileyen kuraklığa karşı alınacak önlemler de bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerekiyor.

Kuraklık için ne gibi önlemler alınabilir?

Şu günlerde çiftçiler kuraklığın etkilerini tam olarak tahmin edemediği için hangi ürünleri ekeceklerine karar veremiyor.  Hangi ürün ekilirse ekilsin, kuraklığın etkisi hangi boyutta olursa olsun özellikle suyun verimli kullanılması için hem tarımda hem de kent yaşamında mutlaka alınması gereken önlemler var.

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Sade bu önlemleri şöyle sıralıyor:

1-      Yıllardır aynı derinlikten, uygun olmayan ekipmanla, aşırı toprak işlemenin doğal sonucu olarak kuru tarım alanlarında taban taşı oluşumu önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Toprak işleme derinliğinin hemen altındaki (30 cm) bu tabaka yağış sularının toprakta etkili bir şekilde depolanmasının önünde önemli bir engeldir. Bu durumda bu tarlalarda dipkazan çekilerek taban taşının kırılması konusunda etkin farkındalık programlarının yapılması, uygulamanın belirli bir süre destek kapsamına alınması önerilmektedir.

2-      Zamansız ve uygun olmayan ekipmanlarla yapılan toprak işlemeler toprak yapısını bozarak nadasın etkinliğini düşürmektedir. Toprağı deviren ve parçalayan ekipmanlarla yapılan yatay toprak işleme yerine, toprak yapısını koruyan yırtarak-alttan işleme şeklindeki dikey toprak işlemenin kullanılması nadas etkinliğini artıracaktır.

3- Küçük ve parçalı arazilerde kaynağından suyun tarlaya intikalinde önemli iletim kayıpları oluşmaktadır. Bunun için yeraltı ve yerüstü sulamaların yapıldığı alanlarda arazi toplulaştırmasına gidilmelidir.

4-     Sulama Kooperatifleri ve Birliklerinin alanlarında kışlık hububat için sulamaya başlama zamanına “İl Kuraklık Kriz Merkezleri” karar vermelidirler.

5-      Yeraltı ve yerüstü sulama sahalarında salma sulamadan belirli bir geçiş sürecinde tamamen vazgeçilecek bir program oluşturulması gerekmektedir. Böylelikle sadece salma sulamadan basınçlı sulamaya geçiş ile yüzde 30-40 tasarruf edilebilecektir.

6-      Yerüstü sulamalarında baraj, gölet ve depolamalardaki suyun kısıtlı olduğu durumlarda sulama birliklerinin yazlık ürün seçimi konusunda üreticileri uyarması ve bu uyarıyı belgelendirmesi önerilmektedir.

7-     Ekim nöbetinin (4-5 yıllık) tarımın sürdürülebilirliğini sağlaması yanında, su kaynaklarının korunmasına olanak sağlayacak bir hassasiyette planlanması ve yapılacak her türlü teşvik, kredilendirme başvurusunda teknik heyetin onaylandığı böyle bir program yapma ve uygulama iradesi ortaya koyanlara öncelik sağlanması ve sonrasında bunun takibi önem taşımaktadır.

8-     Şehir atık sularının arındırılarak ayrı bir hat ile peyzaj alanlarının sulamasında kullanılması programlanmalıdır.

9-     Suyun kullanıma göre aşamalı fiyatlandırmaya gidilerek su tüketiminin düşürülmesi teşvik edilmelidir.

10-   Su kaynaklarının çevresinde yapılaşmaya izin verilmeyerek, suyun daha kolay toplanması, kirletilmemesinin önlenmesi yanında, bu alanlardaki sağlıksız yapılaşmanın sel, su baskınları gibi olumsuzlukların da önüne geçilmesi sağlanabilecektir.

11-    Küresel ısınma ve kuraklığın etkileri ile su kaynaklarının sürdürülebilirliği konusunda toplumsal bilinç ve farkındalığı sağlayacak her düzey ve ortam için eğitim sistemleri kurgulanmalıdır.

12-    Kuraklık anında il kuraklık eylem planlarının gerektirdiği tüm tedbirler, sorumlu kuruluşlar tarafından kararlılıkla uygulanmalıdır.

13-    En az 50 yıllık şehir içme ve kullanma suyu stratejileri ve eylem planları oluşturulmalıdır.

Özetle,  kuru tarımda, sulu tarımda, şehir hayatında kuraklığın etkileri azaltacak, su kaynaklarını güvence altına alacak, sürdürülebilir kılınmasını sağlayacak peç çok önlem alınabilir. Yukarıda sayılan önlemlerin alınması için kuraklığa da gerek yok.

NOT: Prof. Dr. Bayram Sade’nin konuya ilişkin ayrıntılı makalesini 4 Mevsim Tarım Dergisi’nin Mart 2014 sayısında okuyabilirsiniz.