Uyarlama kazasına kurban giden başyapıtlar hangileri?

"Deer Hunter-Geyik Avcısı" (1978) filmiyle yönetmen ve yapımcı dalında iki Oscar kazanan, aynı filmle yönetmen dalında Altın Küre'yi de kucaklayan ancak bu filmden başka bir başarıya imza atamayan yönetmen Michael Cimino geçen hafta 77 yaşında hayatını kaybetti...

Cimino, Dostoyevski'den "Suç ve Ceza"yı (1866) uzun yıllardır beyazperdeye uyarlamayı çok istiyordu; yapımına 44 milyon dolar harcanan ve sadece üçbuçuk milyon dolarlık bir hasılat elde edebilen "Heaven's Gate" (1980) adlı filme imza atınca Cimino'nun Hollywood'da kredisi hızla tükenmiş ve  "Suç ve Ceza"yı uyarlamasına yapımcılardan ve finans sağlayıcılardan yeşil ışık yanmamıştı!
                                           *** ***
Bu arada, yapımına yaklaşık 47 milyon dolar harcanan "The Adventures of Baron Munchausen" (1988) filmiyle hayranlar edinen yönetmen Terry Gilliam 2001'den bugüne üzerinde çalıştığı Cervantes uyarlaması "Don Kişot"u (roman ilk defa 1605-1615 arasında okurlara sunulmuştu) Ekim-Kasım 2016'da 18 milyon  dolarlık bir yapım bütçesiyle çekmeyi planlıyor...Gilliam 2001'de Johnny Depp, Vanessa Paradis ve Jean Rochefort gibi oyuncularla bu filmin çekimlerine İspanya'da başlamıştı...Fırtına (hava koşulları), eldeki paranın suyunu çekmesi/ tükenmesi ve Rochefort'un sağlık sorunları çekimlerin durdurulmasına neden olmuştu...Şimdi yeni bir oyuncu kadrosuyla "Don Kişot" 15 yıl sonra beyazperdeye aktarılacak...
                                            *** ***
Şu sıralar, Sabahattin Ali'nin (1907-1948) "Kürk Mantolu Madonna" (1943), Zülfü Livaneli'nin "Engereğin Gözündeki Kamaşma" (1996), Louis de Bernieres'nin Mustafa Kemal Atatürk'ün baş karakterlerinden biri olduğu "Birds Without Wings-Kanatsız Kuşlar" (2004) ve Elif Şafak'ın "Aşk" (2009) adlı romanlarının fanatik hayranlarıysa  endişe ve kaygı içinde kıvranıyor...

Fanatik hayranlar, bugüne kadar hayal güçlerini kullanarak zihinlerinde canlandırdıkları bu yapıtların layıkıyla beyazperdeye aktarılamama ihtimalinin büyük olduğunu biliyorlar...O nedenle de bu romanların yakında beyazperdeye uyarlanacağı haberleri uykularını kaçırıyor...

Beyazperdede dağın fare doğurduğu o kadar çok hiç hatırlanmak istenmeyen (başarısız kabul edilen ya da tam anlamıyla katliam tadında) uyarlama var ki! Hangi birini sayalım?
Yazıyı bir telefon rehberi haline getirmeden gelin hep birlikte hatırlamaya çalışalım...

Başarılı bulunmayan uyarlamalardan ilk akla gelenler: 
*Marcel Proust uyarlaması "Un amour de Swann-Swann'ın Aşkı" (1984; yönetmen: Volker Schlöndorff)
*Yaşar Kemal uyarlaması "İnce Memed-Memed My Hawk" (1984; yönetmen: Peter Ustinov)
*Marquez uyarlaması "Chronicle of a Death Foretold-İşleneceğini Herkesin Bildiği Bir Cinayetin Öyküsü" (1987; yönetmen: Francesco Rosi)
*Isaac Bashevis Singer uyarlaması "Enemies: A Love Story" (1989, yönetmen: Paul Mazursky)
*Tom Wolfe uyarlaması "The Bonfire of the Vanities" (1990; yönetmen: Brian De Palma)
*James Matthew Barrie'nin "Peter Pan" adlı eserinden uyarlama "Hook" (1991; yönetmen: Steven Spielberg)
*Isabel Allende uyarlaması "The House of the Spirits-Ruhlar Evi" (1993; yönetmen: Bille August)
*Arthur Schnitzler uyarlaması "Eyes Wide Shut" (1999; yönetmen: Stanley Kubrick), 
*Arthur Golden uyarlaması "Memoirs of a Geisha" (2005; yönetmen: Rob Marshall) 
*Marquez uyarlaması "Love in the Time of Cholera-Kolera Günlerinde Aşk" (2007; yönetmen: Mike Newell)
*Michael Morpurgo ve Nick Stafford uyarlaması "War Horse-Savaş Atı" (2011; yönetmen: Steven Spielberg)
*Jack Kerouac uyarlaması "On the Road-Yolda" (2012; yönetmen: Walter Salles)
*Fakir Baykurt'un "Kaplumbağalar"ından yapılan ve "Umut Üzümleri" (2013; yönetmen: Tunç Okan) adı verilen film...  

Başarılı uyarlamalardan hemen akla gelenler: 
*Tolstoy uyarlaması "Anna Karenina" (1935; yönetmen: Clarence Brown)
*Margaret Mitchell uyarlaması "Gone with the Wind" (1939; yönetmen: Victor Fleming) 
*L. Frank Baum uyarlaması "The Wizard of Oz" (1939; yönetmen: Victor Fleming) 
*Shakespeare uyarlaması "Macbeth" (1948; yönetmen: Orson Welles)
*Ryûnosuke Akutagawa uyarlaması "Rashomon" (1950; yönetmen: Akira Kurosawa)
*Tennessee Williams uyarlaması "A Streetcar Named Desire" (1951; yönetmen: Elia Kazan)
*Shakespeare uyarlaması "Othello" (1952; yönetmen: Orson Welles)
*James Jones uyarlaması "From Here to Eternity" (1953; yönetmen: Fred Zinnemann)
*Paul Brickhill uyarlaması "The Dam Busters" (1955; yönetmen: Michael Anderson)
*Dorothy Clarke Wilson, J.H. Ingraham ve A.E. Southon adlı yazarların "Hazreti Musa"yla ilgili kitaplarından uyarlama "The Ten Commandments" (1956; yönetmen:  Cecil B. DeMille)
*Pierre Boulle uyarlaması "The Bridge on the River Kwai-Kwai Köprüsü" (1957; yönetmen: David Lean)
*Tennessee Williams uyarlaması "Cat on a Hot Tin Roof" (1958; yönetmen: Richard Brooks) 
*Lew Wallace uyarlaması "Ben-Hur" (1959; yönetmen: William Wyler)
*Howard Fast uyarlaması "Spartacus" (1960; yönetmen: Stanley Kubrick)
*Truman Capote uyarlaması "Breakfast at Tiffany's" (1961; yönetmen: Blake Edwards) 
*Shakespeare'in "Romeo ve Juliet"inin serbest uyarlaması "West Side Story" (1961; yönetmen: Robert Wise)
*Vladimir Nabokov uyarlaması "Lolita" (1962; yönetmen: Stanley Kubrick)
*Thomas Edward Lawrence'ın "Seven Pillars of Wisdom-Bilgeliğin Yedi Sütunu"nun uyarlaması "Lawrence of Arabia" (1962; yönetmen: David Lean)
*Lampedusa uyarlaması "Il gattopardo-Leopar" (1963; yönetmen: Luchino Visconti) 
*Shakespeare uyarlaması "Hamlet" (1964; yönetmen: Grigori Kozintsev)
*Tennessee Williams uyarlaması "The Night of the Iguana" (1964; yönetmen: John Huston)
*Necati Cumalı uyarlaması "Susuz Yaz" (1964; yönetmen: Metin Erksan) 
*Boris Pasternak uyarlaması "Doctor Zhivago" (1965; yönetmen: David Lean)
*Tolstoy uyarlaması "Voyna i mir -Savaş ve Barış" (1966; yönetmen: Sergei Bondarchuk)
*Ray Bradbury uyarlaması "Fahrenheit 451" (1966; yönetmen: François Truffaut)
*Carson McCullers uyarlaması "Reflections in a Golden Eye" (1967; yönetmen: John Huston)
*Shakespeare uyarlaması "Romeo and Juliet" (1968; yönetmen: Franco Zeffirelli)
*Charles Dickens uyarlaması "Oliver!" (1968; yönetmen: Carol Reed)
*Isadora Duncan ve Sewell Stokes uyarlaması "Isadora" (1968; yönetmen: Karel Reisz)
*Horace McCoy uyarlaması "They Shoot Horses, Don't They?" (1969; yönetmen: Sydney Pollack)
*Petronius uyarlaması "Satyricon" (1969; yönetmen: Federico Fellini)
*Euripides uyarlaması "Medea" (1969; yönetmen: Pier Paolo Pasolini)
*D.H. Lawrence uyarlaması "Women in Love" (1969; yönetmen: Ken Russell)
*Anthony Burgess uyarlaması "A Clockwork Orange" (1971; yönetmen: Stanley Kubrick)
*Robert Massie uyarlaması "Nicholas and Alexandra" (1971; yönetmen: Franklin J. Schaffner)
*Aldous Huxley ile John Whiting uyarlaması "The Devils" (1971; yönetmen: Ken Russell)
*Samuel A. Taylor uyarlaması "Avanti!" (1972; yönetmen: Billy Wilder)
*Mario Puzo uyarlaması "The Godfather" (1972; yönetmen: Francis Ford Coppola)
*Christopher Isherwood uyarlaması "Cabaret" (1972; yönetmen: Bob Fosse)
*William Peter Blatty uyarlaması "The Exorcist" (1973; yönetmen: William Friedkin) 
*F.Scott Fitzgerald uyarlaması "The Great Gatsby" (1974; yönetmen: Jack Clayton)
*Thackeray uyarlaması "Barry Lyndon" (1975; yönetmen: Stanley Kubrick)
*Peter Benchley uyarlaması "Jaws" (1975; yönetmen: Steven Spielberg)
*Vladimir Arsenev uyarlaması "Dersu Uzala" (1975; yönetmen: Akira Kurosawa)
*Ken Kesey uyarlaması "One Flew Over the Cuckoo's Nest" (1975; yönetmen: Milos Forman)
*Shakespeare uyarlaması  "İntikam Meleği: Kadın Hamlet" (1976; yönetmen: Metin Erksan)
*Carl Bernstein ve Bob Woodward uyarlaması "All the President's Men" (1976; yönetmen: Alan J. Pakula)
*Stephen King uyarlaması "Carrie" (1976; yönetmen: Brian De Palma)
*Robert Graves uyarlaması "I, Claudius" (1976; yönetmen: Herbert Wise)
*Lillian Hellman uyarlaması "Julia" (1977; yönetmen: Fred Zinnemann)
*Cengiz Aytmatov uyarlaması "Selvi Boylum Al Yazmalım" (1978; yönetmen: Atıf Yılmaz)
*Billy Hayes uyarlaması "Midnight Express" (1978; yönetmen: Alan Parker)
*Nazım Hikmet uyarlaması "Ferhat ile Şirin / Bir Aşk Masalı" (1979; yönetmen: Azhdar Ibragimov / Ejder İbrahimof)
*Kemal Tahir uyarlaması "Yorgun Savaşçı" (1979; yönetmen: Halit Refiğ)
*Thomas Hardy uyarlaması "Tess" (1979; yönetmen: Roman Polanski)
*Esin kaynağı Joseph Conrad'ın "Heart of Darkness-Karanlığın Yüreği" olan "Apocalypse Now" (1979; yönetmen: Francis Ford Coppola)
*Stephen King uyarlaması "Shining" (1980; yönetmen: Stanley Kubrick)
*Ivan Gonçarov uyarlaması "Oblomov'un Yaşamından Birkaç Gün" (1980; yönetmen: Nikita Mikhalkov)
*Fania Fenelon uyarlaması "Playing for Time" (1980; yönetmenler: Daniel Mann ve Joseph Sargent)
*Frederick Treves ve Ashley Montagu uyarlaması "The Elephant Man" (1980; yönetmen: David Lynch)
*Orhan Kemal uyarlaması "Bereketli Topraklar Üzerinde" (1980; yönetmen: Erden Kıral)
*John Fowles uyarlaması "The French Lieutenant's Woman" (1981; yönetmen: Karel Reisz)
*Doctorow uyarlaması "Ragtime" (1981; yönetmen: Milos Forman)
*William Styron uyarlaması "Sophie's Choice" (1982; yönetmen: Alan J. Pakula)
*Thomas Hauser uyarlaması "Missing" (1982; yönetmen: Costa Gavras)
*Valentin Rasputin uyarlaması "Proshchanie-Elveda Matyora" (1983; yönetmen: Elem Klimov)
*Ferit Edgü uyarlaması "Hakkari'de Bir Mevsim" (1983; yönetmen: Erden Kıral)
*Tom Wolfe uyarlaması "The Right Stuff" (1983; yönetmen: Philip Kaufman)
*Edward Morgan Forster uyarlaması "A Passage to India-Hindistan'a Bir Geçit" (1984; yönetmen: David Lean)
*George Orwell uyarlaması "1984" (1984; yönetmen: Michael Radford)
*Peter Shaffer uyarlaması "Amadeus" (1984; yönetmen: Milos Forman)
*Richard Condon uyarlaması "Prizzi's Honor" (1985; yönetmen : John Huston)
*Edward Morgan Forster uyarlaması "A Room with a View-Manzaralı Bir Oda" (1985; yönetmen: James Ivory) 
*Necati Cumalı uyarlaması "Adı: Vasfiye" (1985; yönetmen: Atıf Yılmaz)
*Yukio Mishima'nın yazdıklarından uyarlanan "Mishima: A Life in Four Chapters" (1985; yönetmen: Paul Schrader)
*Shakespeare'in "Kral Lear"ının uyarlaması "Ran" (1985; yönetmen: Akira Kurosawa)  
*Karen Blixen, Judith Thurman ve Errol Trzebinski'nin yazdıklarından uyarlanan "Out of Africa" (1985; yönetmen: Sydney Pollack)
*Alice Walker uyarlaması "The Color Purple" (1985; yönetmen: Steven Spielberg)
*Yusuf Atılgan uyarlaması "Anayurt Oteli" (1986; yönetmen: Ömer Kavur)
*Umberto Eco uyarlaması "Der Name der Rose-Gülün Adı" (1986; yönetmen: Jean-Jacques Annaud)
*Edward Morgan Forster uyarlaması "Maurice" (1987; yönetmen: James Ivory)
*Pu Yi'nin anılarının uyarlaması "The Last Emperor" (1987; yönetmen: Bernardo Bertolucci)
*Warren Adler uyarlaması (1984'te yayınlanan "Random Hearts" adlı romandan) "Kaçamak" (1987; yönetmen: Başar Sabuncu)
*James Graham  Ballard uyarlaması "Empire of the Sun" (1987; yönetmen: Steven Spielberg)
*Şostakoviç'in anılarından uyarlanan "Testimony" (1987; yönetmen: Tony Palmer)
*Vasıf Öngören uyarlaması "Zengin Mutfağı" (1988; yönetmen: Başar Sabuncu)
*Milan Kundera uyarlaması "The Unbearable Lightness of Being-Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği" (1988; yönetmen: Philip Kaufman)
*Barry Unsworth uyarlaması "The Pascali's Island" (1988; yönetmen: James Dearden)
*Kemal Tahir uyarlaması "Karılar Koğuşu" (1990; yönetmen: Halit Refiğ) 
*Thomas Harris uyarlaması "The Silence of the Lambs" (1991; yönetmen: Jonathan Demme)
*Edward Morgan Forster uyarlaması "Howards End" (1992; yönetmen: James Ivory) 
*Bram Stoker uyarlaması "Dracula" (1992; yönetmen: Francis Ford Coppola)
*Kazuo Ishiguro uyarlaması "The Remains of the Day" (1993; yönetmen: James Ivory)
*Thomas Keneally uyarlaması "Schindler's List" (1993; yönetmen: Steven Spielberg)
*Edith Wharton uyarlaması "The Age of Innocence-Masumiyet Çağı" (1993; yönetmen: Martin Scorsese)
*Stephen King uyarlaması "The Shawshank Redemption" (1994; yönetmen: Frank Darabont) 
*Michael Ondaatje uyarlaması "The English Patient" (1996; yönetmen: Anthony Minghella)
*Chuck Palahniuk uyarlaması "Fight Club" (1999; yönetmen: David Fincher)
*Bret Easton Ellis uyarlaması "American Psycho" (2000; yönetmen: Mary Harron)
*J.R.R. Tolkien uyarlaması "The Lord of the Rings" (2001-2002-2003; yönetmen: Peter Jackson)
*Charles Frazier uyarlaması "Cold Mountain" (2003; yönetmen: Anthony Minghella)
*George Jonas uyarlaması "Munich" (2005; yönetmen: Steven Spielberg)
*Annie Proulx uyarlaması "Brokeback Mountain" (2005; yönetmen: Ang Lee)
*Patrick Süskind uyarlaması "Perfume: The Story of a Murderer (2006; yönetmen: Tom Tykwer)
*Ian McEwan uyarlaması  "Atonement" (2007; yönetmen: Joe Wright)
*Stephen King uyarlaması "The Mist" (2007; yönetmen: Frank Darabont)
*Charles Dickens uyarlaması "A Christmas Carol" (2009; yönetmen: Robert Zemeckis)
*Yann Martel uyarlaması "Life of Pi" (2012; yönetmen: Ang Lee)
*Jordan Belfort uyarlaması "The Wolf of Wall Street" (2013; yönetmen: Martin Scorsese)