The Kitap CEO’su İrem Bir: Sesli kitap pazarının 6 yılda 35 milyar dolara ulaşması bekleniyor

Günay DEMİRBAĞ

Kitap sektörünün, Türkiye için maliyetlerinin çok yüksek ve zorlu bir sektör olduğunu belirten The Kitap CEO’su İrem Bir, bilimsel ve düzgün iş yapmanın güçlüklerinin de altını çiziyor. The Kitap yayınlarına katıldığı andan itibaren sosyal sorumluluklar dahil olmak üzere genç ve çocuk eserleri üzerinde de yoğunlaşan İrem Bir ile kitap sektörünü ve çalışmalarını konuştuk.

Uzun süredir yayın hayatın da olan The Kitap Yayınevinden bahseder misiniz?

The Kitap, Prof. Ali Atıf Bir tarafından 10 yıl önce iki ortak olarak kuruldu. Ancak bir süre sonra ortaklardan biri ayrıldı ve Prof. Bir yayınevini tek başına yönetmeye devam etti. İlk başta daha çok yabancı kitapları Türkçeye çevirip yayımlayan bir yayınevi olarak öne çıkıyordu. Ancak bu yılki planlarla birlikte Türk yazarların kitapları da yayımlanmaya başlandı. Bugün The Kitap, Türkiye’deki en büyük 25 yayınevi arasında yer alıyor ve her geçen gün daha da yükseliyor.

Sizin de kitaplarınız var ve bunlar daha çok istatistikler ile verilere dayanıyor. The Kitap’ta görev almanıza, analitik bir geçmişten gelmenizin etkisi oldu mu?

Evet, analitik bir geçmişim var. İTÜ İşletme Mühendisliği mezunuyum. Daha sonra davranış bilimleri üzerine eğitim aldım ve aile danışmanlığı yaparak bu alanda çalışmaya başladım. Şu anda ise iletişim doktorası yapıyorum ve bu birikimlerimi yayınevi yönetiminde kullanıyorum.

Greenwood serisinden kitaplar Türkçeleştiriliyor

The Kitap, daha çok iş kitapları ile tanınıyorken şimdi farklı türlerde kitaplar yayınlamaya başladı...

Evet,iş kitapları ile başladık ancak çocuk kitapları konusunda da önemli adımlar attık. Özellikle çocuklar için hazırlanan Nutuk kitabımız şu anda en çok satan çocuk kitapları arasında yer alıyor. Ayrıca boyama kitapları, 0-3 yaş grubu kitaplar, genç ve yetişkin okuyuculara hitap eden eserler gibi geniş bir yelpazede yayın yapıyoruz. Geçen yıl Londra’da keşfettiğimiz ve dünya genelinde büyük ilgi gören Greenwood serisinden iki kitabı Türkçeye çeviriyoruz. Bu kitaplar 8-12 yaş grubuna hitap ediyor ve Türkiye haklarını da aldık.

Beş yılda 15 milyondan fazla çocuk kitabı satıldı

Sabri Ülker Vakfı ve Şok Marketler ile yürüttüğü çocuk kitaplarımı basımı ve yayımı kapsamında son 5 yılda 15 milyondan fazla çocuk kitabını çok uygun fiyatlarla çocuklarla buluşturdu. Dünyanın yaşadığı en büyük krizlerden biri olan Covid19 krizinde anne babaların imdadına yetişmeye çalıştı, çocukların iyi zaman geçirirken eğlenmeleri elinden geleni yaptı. The Kitap Hatay depreminde de Sabri Ülker Vakfı ile birlikte bölgeye 40 binden fazla kitabı göndererek, elinden geldiği ölçüde yaraları sarmaya çalıştı.

Sizin önderliğinizde, Koruncuk Vakfı ile sosyal sorumluluk projesi kapsamında özel bir çalışma yaptınız, bu konu hakkında bilgi verebilir misiniz?

Sosyal sorumluluk projelerine büyük önem veriyorum. Koruncuk Vakfı’nın mütevelli heyetindeyim ve The Kitap ile vakfı bir araya getirdik. Korkmaz’ın sponsorluğunda hazırlanan ‘50 Şef ’ adlı tarif kitabının tüm geliri Koruncuk Vakfı’na bağışlandı. Ayrıca, çocuklarla ilgili yeni projeler geliştirmek istiyorum. Bu yıl TÜYAP’ta çocuklar için bir etkinlik düzenlemeyi planlıyoruz; masal anlatıcı ablalar eşliğinde çocuklar ve bebekler bir gün boyunca çizim yaparak vakit geçirecekler. Lansmanı TÜYAP’ta yapacağız.

Gelecekte hangi yazar ve kitapları yayımlamayı planlıyorsunuz?

Sarah Bailey gibi önemli polisiye ve gerilim yazarlarını yayımlamaya devam edeceğiz. Ayrıca Don Kişot Edebiyat Ödülü’nü bu yıl ilk kez organize ettik. Kazanan kitabın baskısını TÜYAP’a yetiştireceğiz. Hedefimiz, dijital satışlara yönelmek ve Türk yazarları daha fazla yayınevimize kazandırmak.

Yayınevinizin sürdürülebilirlik çalışmaları nelerdir?

Sürdürülebilirlik konusunda ciddi araştırmalar yapıyoruz. Kağıt sektörü dünya genelinde büyük bir sorun. Biz de çocuk kitaplarında gıda boyası gibi çocuklara zarar vermeyen malzemeler kullanıyoruz. Aynı zamanda dijital sesli kitaplar ve internet kitapları alanında daha fazla yer almak istiyoruz. Sürdürülebilirlik, bizim bu yıl en önemli çıkış noktalarımızdan biri olacak.

Bir kitabın raflara kadar ulaşan yolculuğu nasıl gerçekleşiyor?

Kitabın matbaada basılmasına kadar adeta bir üretim merkezi gibi bir çalışma süreci yaşanıyor. Kitap seçildikten sonra editörler, çevirmenler, son okuyucular tarafından değerlendirilip diziliyor, ISBN numarası alınıyor ve kapak tasarlanıyor. Kimi zaman kapaklar yurt dışındaki gibi oluyor, bazen ise özgün tasarımlar tercih ediliyor. Ayrıca bu süreçlerin bazıları yurt dışında onaylatılmak zorunda da kalabiliyor. Burası bir fabrika gibi işliyor. Kitaplar daha sonra satış kanallarına dağıtılıyor. Günümüzde klasik dağıtım kanallarının yanında web sitemizde de satışa başladık ve buna büyük önem veriyoruz. Yani, bir kitabın basılması ve sizin kitapçıda görüp almanıza kadar geçen süreç oldukça uzun ve emek isteyen bir iş. Bu süreç büyük bir tecrübe gerektiriyor.

Yurt dışından kitapları seçerken kriterleriniz neler oluyor?

Kitap seçiminde genellikle Türkiye’de New York Times listesi ve Amazon gibi kaynaklara bakılıyor. Ancak biz, henüz yayınlanmamış kitapların görücüye çıktığı kitap fuarlarına katılmayı tercih ediyoruz. Bu fuarlardan seçim yapmayı seviyoruz. Yurt dışında kitapçılarda vakit geçiriyoruz; kitapları elimize alıp okuyup incelemeyi, oradan seçmeyi daha çok tercih ediyoruz. Kitapları gördüğümüzde fotoğraflarını çekip ekibe yolluyoruz ve ekip hemen araştırmalara başlıyor.

Kitap sektörü zor bir alan mı? Türkiye ile yurt dışını nasıl kıyaslıyorsunuz?

Kitap sektörü Türkiye’de zorlu bir alan. Türkiye için maliyetler çok yüksek ve bilimsel ve düzgün iş yapmanın zor olduğu bir sektör. Bu, yurt dışıyla kıyaslanamaz bile. Maalesef bizim ülkemizde eğitim sistemi ezbere dayalı ve küçük yaşlardan itibaren okuma alışkanlığı kazandırılmıyor. Yurt dışında ise bu durum çok farklı. Zaten edebiyat ödülleri de ismini buradan alıyor.

“Çocuk kitapları için hayal gücü gerekiyor”

Çocuk kitabı hazırlamak, tür olarak diğerlerinden oldukça farklı. Çocuk eserleri yazabilmek için neler gerekiyor?

Aslında hayal gücü gerekiyor. Mesela Harry Potter’ı yazan J.K. Rowling’in bu konuda bir eğitimi yoktu. Çocuk kitapları yazarken büyük araştırmalar yapmaya gerek yok, asıl önemli olan hayal gücünü zorlayan ve yeni dünyalar açan konulara odaklanmak. Çocuklar hayal gücüne dayalı hikayeleri tercih ediyor. Ergenlerde ise durum biraz daha zor çünkü dijital oyun bağımlılığı gibi gerçeklerle mücadele ediliyor. Genç okuyuculara hitap etmek için bilim kurgu gibi hayal gücünü zorlayan konular tercih ediliyor. Bu yılki planlarımızdan biri de gençlere yönelik bu tarz kitaplara ağırlık vermek. Ayrıca çok iyi bir grafik ekibimiz var; çizimler de güncelliği yakalamak için önemli.

Kitap satışında, kitap kapakları ve tasarımı ne derece önemli?

Günümüzde bizler her şeyi hap gibi almaya alıştık ve fazla uğraşmak istemiyoruz. Bu yüzden görseller öne çıkıyor. Kitap kapakları da bu nedenle çok önemli. Eğer bir kitap kapağı dikkat çekmiyorsa, o kitabın satma olasılığı düşüyor.

Annelerin yüzde 73'ü yılda 3 kitap okuyor

Siz ayrıca kitap okuma alışkanlığına dair araştırmalar yapıyorsunuz. Bu araştırmalar geleceğin kitap okuma alışkanlıkları hakkında bizlere neler gösteriyor...

3-10 yaş arası çocuğu olan 20-55 yaş arası kitap okuyanlar üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, kitap satışlarında %60 oranında çocuklar, %40 oranında ise yetişkinler olduğunu görüyoruz. Türkiye’deki çocukların %82’si okumayı seviyor ki bu mükemmel bir şey. Annelerin %73’ü yılda en az üç kitap okuyor. E-kitaplar, taşınabilirliği ve daha uygun fiyat olması nedeniyle tercih edilmeye başlandı. Statiska verileri bu konuda bizlere net bir tablo çiziyor; 2023 yılında dünya genelinde e-kitap gelirleri 16,1 milyar dolara ulaştı. 2027 yılına kadar 20,2 milyar doları aşması bekleniyor. Storytel, Audible gibi özel platformların varlığı, sesli kitaplara olan ulaşımı ve dolayısıyla da talebi hızla arttırıyor. Dünya genelinde 2022’de sesli kitap pazarının 5,3 milyar dolar büyüklüğündeydi. 2030 yılına kadar yıllık ortalama %24’lük bir büyüme ile 35 milyar dolara ulaşabileceği belirtiliyor .