Kurtarılmayı bekleyen çok sayıda sinema başyapıtı var!

Türk sinemasının yapımcıları, Türk sinemasının en büyük ustalarından üçüne karşı, Avrupalıların “auteur” olarak adlandırdığı, zor anlaşılır sanat filmleri / kişisel filmler yapmayı tercih ettikleri,  tüccar zihniyeti taşımadıkları, film üreticisi şirketlerin kasalarını ağzına kadar dolduran fabrikasyon filmler yapmaktan mümkün olduğu kadar kaçınmaya çalıştıkları, Ömer Kavur gibi daha genç yönetmenlere “kötü örnek” (!) oldukları, çevrildikleri zaman dilimlerinin çok çok ötesinde yapıtlara imza attıkları  gerekçeleriyle ortak bir tavır almış ve çok acımasız davranmıştı…

En son sinema filmlerinden vefatlarına kadar Lütfi Akad (1916-2011) 37 , Metin Erksan (1929-2012) 35 , Halit Refiğ (1934-2009) 12 yıl işsiz bırakılmıştı…Son dönemde bu üç ustaya ait altı film (Akad’ın üç, Erksan’ın iki, Refiğ’in bir filmi) restore edilerek gelecek kuşaklara aktarılma şansını elde etti…Sinemasever olarak buna ne kadar sevinsek az…Ancak daha kurtarılması gereken o kadar çok değerli film var ki! Hangi birini sayayım bilemiyorum…

Son dönemde restore edilme şansına ulaşan 11  film:

*Lütfi Ömer Akad’dan “Vurun Kahpeye” (1949)
*Memduh Ün’den “Üç Arkadaş” (1958)
*Metin Erksan’dan “Susuz Yaz” (1964)
*Halit Refiğ’den “Gurbet Kuşları” (1964)
*Metin Erksan’dan “Sevmek Zamanı” (1965)

“Sevmek Zamanı” 1965’te Türkiye’de gösterilecek sinema salonu ya da film dağıtımcısı bulamamış ve 50 yıl önce (1966’da) “Kulüp Sinema 7” tarafından “Güzel Sanatlar Akademisi”nde özel bir galada  davetlilere sunulmuştu… ”Sevmek Zamanı”nın restore edilmiş kopyasının 2016 galasında konuşan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi  Rektörü Profesör Doktor Yalçın Karayağız, “Sevmek Zamanı”nı ilk kez 1972’de televizyondan seyretme olanağı bulduğunu ve hiçbir zaman unutmadığı söyledi…Profesör Doktor Sami Şekeroğlu’ysa Metin Erksan’ın hiçbir zaman hak ettiği değeri görmediğini hatırlatarak şunları söyledi: “Lütfi Akad, Metin Erksan’ın yüzüne karşı, ‘Dahi olmanın yanından teğet geçmiş” derdi ve bu Erksan’ın çok hoşuna giderdi. Metin Erksan, Türk sinemasının gerçekten dahi yönetmenlerinden biriydi. Nevi şahsına münhasır bir adamdı. 50 yıllık bir dostluğumuz oldu. “Türkiye beni anlamadı, sadece Sami Şekeroğlu anladı,” demişti bir yazısında. Kendisini çok özlüyorum.”

Metin Erksan’ın ağabeyi, yönetmen Çetin Karamanbey’in (1922-1995) damadı ve tiyatro, sinema, dizi oyuncusu ve seslendirme sanatçısı Sezai Aydın (1952) ise, Metin Erksan’a daima hayran olduğunu dile getirdi. Aydın, Metin Erksan’ın başlıbaşına bir ekol olduğunu hatırlatarak, “Sinema için ve sinema dışında çok şey yapmıştır. Ona en sevdiği filmini sorduğumda “Hiçbiri. Keşke şimdiki imkanlar olsa bir kez daha filmlerimi çeksem” dedi. Türkiye’de imkansızlıklar içerisinde kendi yöntemleriyle çalışmış bir ustaydı. Onu tanıdığım için mutluyum, gururluyum” diye konuşmuştu…

*Lütfi Ömer Akad’dan “Hudutların Kanunu” (1966)
*Lütfi Ömer Akad’dan “Vesikalı Yarim” (1968)
*Atıf Yılmaz’ın “Selvi Boylum Al Yazmalım” (1978)
*Zeki Ökten’den “Sürü” (1978)
*Erden Kıral’dan “Bereketli Topraklar Üzerinde” (1979)
*Yavuz Turgul’dan “Muhsin Bey” (1987)

Türk sinemasını yurt dışına taşıyan filmler hangileri?

Oscar ödülü seçmeleri için Los Angeles’a yolladığımız ve elenen 22 film:

1964: “Susuz Yaz” /  Metin Erksan
1989: “Uçurtmayı Vurmasınlar” /  Tunç Başaran
1992: “Piano Piano Bacaksız” /  Tunç Başaran
1993: “Mavi Sürgün” /   Erden Kıral
1994: “Manisa Tarzanı” /   Orhan Oğuz
1997: “Eşkıya” /  Yavuz Turgul
1999: “Salkım Hanımın Taneleri” /  Tomris Giritlioğlu
2000: “Kaç Para Kaç”  /  Reha Erdem
2001: ”Büyük Adam Küçük Aşk” /  Handan İpekçi
2002: “Dokuz”  /  Ümit Ünal
2003: “Uzak”  /  Nuri Bilge Ceylan
2005: “Gönül Yarası” /  Yavuz Turgul
2006: “Dondurmam Gaymak” /  Yüksel Aksu
2007: “Takva” /  Özer Kızıltan
2008: “Üç Maymun”  /  Nuri Bilge Ceylan
2009: “Güneşi Gördüm”  /  Mahsun Kırmızıgül
2010: “Bal”  /  Semih Kaplanoğlu
2011: “Bir Zamanlar Anadolu’da”  /  Nuri Bilge Ceylan
2012:“Ateşin Düştüğü Yer” /  İsmail Güneş
2013: “Kelebeğin Rüyası” /  Yılmaz Erdoğan
2014-“Kış Uykusu” / Nuri Bilge Ceylan
2015-“Sivas” / Kaan Müjdeci

Oscar ödüllerinde yabancı film kategorisinde ilk dokuz film arasına giren filmimiz:

*2008-“Üç Maymun” /  Nuri Bilge Ceylan

Türk-Fransız-Alman yapımı olan ve Fransa adına yabancı film dalında Oscar adaylığı elde eden filmimiz:

*2015-“Mustang” / Deniz Gamze Ergüven

Berlin Film Festivali büyük ödülü Altın Ayı için yarışan Türk filmleri ya da Türk asıllı yönetmenlerin filmleri :

*1961-“Kırık Çanaklar” /  Memduh Ün
*1964-“Susuz Yaz” /  Metin Erksan /  Büyük ödülü kazandı
*1980-“Düşman” /  Zeki Ökten
*1983-“Hakkari’de Bir Mevsim” /  Erden Kıral
*1985-“Pehlivan” /  Zeki Ökten
*1988-“Av Zamanı” /  Erden Kıral
*1999-“Güneşe Yolculuk” /  Yeşim Ustaoğlu
*2000-“Mayıs Sıkıntısı” /  Nuri Bilge Ceylan
*2001-“Cahil Periler”  /  Ferzan Özpetek
*2004-“Duvara Karşı” / Fatih Akın / Büyük ödülü kazandı
*2010-“Bal” / Semih Kaplanoğlu /  Büyük ödülü kazandı
*2011-“Bizim Büyük Çaresizliğimiz” /  Seyfi Teoman

Cannes Film Festivali büyük ödülü Altın Palmiye için yarışan Türk filmleri ya da Türk asıllı yönetmenlerin filmleri :

*1982-“Yol” / Şerif Gören / Büyük ödülü kazandı
*1983-“Duvar” /  Yılmaz Güney
*2003-“Uzak” /  Nuri Bilge Ceylan
*2006-“İklimler” /  Nuri Bilge Ceylan
*2007-“Yaşamın Kıyısında” /  Fatih Akın
*2008-“Üç Maymun” /  Nuri Bilge Ceylan
*2011-“Bir Zamanlar Anadolu’da” / Nuri Bilge Ceylan
*2014-“Winter Sleep-Kış Uykusu” / Nuri Bilge Ceylan / Büyük ödülü kazandı

Moskova Film Festivali yarışmalı bölümüne seçilen filmlerimiz:

*1963-“Şehirdeki Yabancı” /  Halit Refiğ
*1965-“Aşk ve Kin” /  Turgut Demirağ
*1977-“İntikam Meleği: Kadın Hamlet” / Metin Erksan
*1979-“Kanal” /  Erden Kıral
*1985-“Mine” / Atıf Yılmaz
*1993-“Berlin in Berlin” /  Sinan Çetin
*1995-“İz” /  Yeşim Ustaoğlu
*2006-“Der Lebensversicherer-Running on Empty” /  Bülent Akıncı
*2007-“Beynelmilel”  /  Sırrı Süreyya Önder & Muharrem Gülmez
*2009-“Aya Seyahat” /  Kutluğ Ataman
*2009-“Dilber’in Sekiz Günü” /  Cemal Şan
*2010-“Denizden Gelen” /   Nesli Çölgeçen
*2012-“Şahane Misafir” /  Ferzan Özpetek
*2013-“Zerre”  / Erdem Tepegöz / Büyük ödülü kazandı

Altın Küre ödülüne yabancı film dalında aday gösterilen filmlerimiz:

*1982-“Yol” /  Şerif Gören (İsviçre & Türkiye ortak yapımı olarak)
*2015-“Mustang” / Deniz Gamze Ergüven (Fransa adına)

Venedik Film Festivali’nde Büyük Ödül Altın Aslan adaylığı elde eden filmlerimiz:

*1984-“Ayna” / Erden Kıral
*1987-“Anayurt Oteli” /  Ömer Kavur
*1991-“Gizli Yüz” /  Ömer Kavur
*2008-“Mükemmel Bir Gün” / Ferzan Özpetek
*2008-“Süt” / Semih Kaplanoğlu
*2009-“Soul Kitchen” / Fatih Akın
*2014-“The Cut” / Fatih Akın
*2014-“Sivas” / Kaan Müjdeci
*2015-“Abluka” / Emin Alper