Haftanın tarihine bakış

ANKARA - Ulusal Kurtuluş Savaşı, Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın, 26 Ağustos 1922'de sabaha karşı verdiği emirle başlattığı Büyük Taarruz ve 30 Ağustos'ta "Başkomutanlık Meydan Muharebesi"nin kazanılmasıyla sonuçlandı.

Mustafa Kemal, Dumlupınar'da eşi Latife Hanım ile 30 Ağustos 1924'te katıldığı "Meçhul Asker Anıtı"nın temel atma töreninde, zaferin kazanıldığı o günleri adeta yeniden yaşadı. "Tıpkı bugün gibi" dediği konuşmasında, anıt temelinin atıldığı tepeye iki yıl önce gelişini ve ateşler yükselen savaş alanını anlatan Mustafa Kemal, "29/30 Ağustos sabaha karşı", Garp Cephesi Harekat Şubesi Müdürü Tevfik Bey'in (Bıyıklıoğlu) getirdiği savaşta son durumu gösteren harita üzerine, "derhal Fevzi (Çakmak) ve İsmet (İnönü) paşaları" çağırtarak, düşmanı yok edecek yeni emrini verdi.

Kendisi de cepheye hareket eden Mustafa Kemal, saatler ilerleyip sonuç alınınca 31 Ağustos sabahı savaş meydanını dolaştı. Mustafa Kemal, gördüğü manzarayı törende aktarırken, ordunun zaferinin büyüklüğünü, buna karşılık "hasım ordunun" uğratıldığı felaketin dehşetini ve savaş meydanından toplanan ölülerin, esir kafilelerinin oluşturduğu görünümün "bir mahşeri" andırdığından özenle kurduğu cümlelerle söz etti.

Mustafa Kemal Atatürk, anıtın, "Türk vatanına göz dikeceklere, Türk'ün 30 Ağustos günündeki ateşini, süngüsünü, hücumunu, kudret ve iradesindeki şiddeti hatırlatacağı"nı da kaydetti.

-Belli başlı öteki olaylar-

27 Ağustos
598- Hazreti Ali doğdu.
1389- I. Murat, Sırp güçlerine karşı Kosova Meydan Muharebesi'ni
kazandı. Murat Hüdavendigar, zaferden sonra savaş alanını incelerken,
yaralı Sırp Miloş Obiliç'in hançer darbesiyle şehit düştü.
1783- Mongolfier Kardeşler, hidrojen gazıyla doldurdukları ilk
balonu uçurdu.
1892- New York Metropolitan opera binası yandı.
1922- Türk ordusu, Yunan işgalindeki Afyonkarahisar'ı kurtardı.
1925- Mustafa Kemal Paşa, sivil elbisesi ve "Panama şapka" ile
İnebolu Türkocağı'nda ünlü "şapka nutku"nu verdi. "Şapka
giyilmesine ilişkin kanun" da 25 Kasım 1925'te kabul edildi.
1927- Mustafa Kemal Paşa'ya suikast hazırlamak üzere Sisam'dan
Anadolu'ya geçen Hacı Sami ölü, arkadaşları yaralı ele geçirildi.
1947- Cezayir, Fransa'dan bağımsızlığını istedi.
1950- BBC kanalı, ilk deniz aşırı yayınını Fransa'ya yaptı.
1958- İlk stereo plaklar piyasaya çıktı.
1964- Türkiye'deki ilk Amerika aleyhtarı gösteri, ABD'nin Kıbrıs
konusundaki tutumu nedeniyle Ankara'da yapıldı.
1975- İlk maçını işgal ordularına karşı oynayan Fenerbahçeli
futbolcu ve eski kulüp başkanı Dr. İsmet Uluğ öldü.
1979- Hindistan'ın son genel valisi Lord Louis Mountbatten,
İrlanda açıklarında demirli bulunan yatına IRA (İrlanda Cumhuriyet
Ordusu) tarafından yerleştirilen bombanın patlamasıyla öldü.
1979- Ney ustası Aka Gündüz Kutbay İstanbul'da öldü.
1994- 171 kişiyle iniş yapan THY uçağı, pistten savrulup Florya
yolunu geçti, tren raylarına bir metre kala kayaya çarparak durdu.
2003- Mars'ın Dünya'ya en yakın geçişi 60 bin yıl aradan sonra
gerçekleşti.
2006- Öykü yazarı ve romancı Muzaffer Buyrukçu vefat etti.
2007- Gazeteci yazar Şakir Süter, İstanbul'da hayatını kaybetti.

28 Ağustos
1749- Alman asıllı şair ve yazar Johan Wolfgang Goethe doğdu.
1910- Karadağ, Osmanlı Devleti'nden bağımsızlığını ilan etti.
1934- Üsküdar-Kadıköy tramvay hattının ilk denemesi yapıldı.
1952- Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü kuruldu.
1974- Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali'nde elektrik
üretilmeye başlandı.
1979- Nesrin Olgun, Manş Denizi'ni yüzerek geçen ilk Türk kızı oldu.
1987- Yapımı yirmi yılda tamamlanan Kocatepe Camisi, Başbakan
Turgut Özal tarafından açıldı.
1988- Ressam Eren Eyüboğlu 76 yaşında öldü.
1988- Almanya'daki havacılık gösterileri sırasında, İtalya Hava
Kuvvetleri gösteri takımının uçağı seyircilerin üzerine düştü;
33 kişi öldü.
1999- 23 Nisan 1999'dan önce işlenmiş suçları kapsayan af yasa
tasarısı TBMM'de kabul edildi.
1999- 12 Eylül'den sonra kurulan Milliyetçi Demokrasi Partisi
Genel Başkanı, emekli Orgeneral Turgut Sunalp, İstanbul'da öldü.
2007- AK Parti Kayseri Milletvekili, Dışişleri Bakanı ve Başbakan
Yardımcısı Abdullah Gül, Türkiye Cumhuriyeti'nin 11. Cumhurbaşkanı
seçildi.
2008- Orgeneral Yaşar Büyükanıt, Genelkurmay Başkanlığı görevini
Orgeneral İlker Başbuğ'a devretti.
2008- Şair İlhan Berk, Bodrum'da tedavi gördüğü hastanede
hayatını kaybetti.
2011- Eski Genelkurmay Başkanlarından Necip Torumtay, tedavi gördüğü
Ankara GATA'da 85 yaşında vefat etti.

29 Ağustos
1521- Türk orduları Belgrad'ı zapt etti.
1526- Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları,
Mohaç Meydan Savaşı'nı kazandı.
1855- Osmanlı'da ilk telgraf görüşmesi yapıldı. İstanbul-
Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla ilk telgraf
Şumnu'dan İstanbul'a gönderildi. Kırım Savaşı'ndan bilgi veren
telgrafta, "Müttefik askerleri Sivastopol'a girmişlerdir."
yazılıydı. Türk birlikleri de müttefikler arasındaydı.
1924- Almanya, savaş tazminatının ödenmesine ilişkin,
müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı'nı onayladı.
1929- Graff Zeppelin hava gemisi, 21 gün süren dünya turunu
tamamlayarak Lakehurst'a döndü.
1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler toplama kamplarına
gönderilmeye başlandı.
1936- İstanbul'da Atatürk Köprüsü'nün temeli atıldı. (Eskiden
yerinde Unkapanı Köprüsü vardı.)
1938- Nazım Hikmet, Harp Okulu ve Donanma davalarından toplam
28 yıl 4 ay hapse mahkum edildi.
1945- Sultan II. Abdülhamid'in 400 milyon dolarlık miras
davasını varisleri kazandı.
1947- ABD'li bilim adamları, nükleer güç için plütonyumu
parçalamayı başardı.
1955- Kıbrıs Konferansı Londra'da toplandı.
1964- Ankara, İstanbul ve İzmir'de Kıbrıs konusunda büyük
yürüyüşler ve mitingler düzenlendi.
1982- İsveçli sinema oyuncusu Ingrid Bergman öldü.
1986- Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın cenazesi, doğum yeri
Umurbey'de törenle toprağa verildi.
1988- Ünlü ressam Eren Eyüboğlu öldü.
2005- Katrina kasırgası ABD'nin güneyini vurdu: 1200 kişi öldü.
2007- Türkiye Cumhuriyeti'nin 60. Hükümeti, AK Parti Genel Başkanı
ve İstanbul Milletvekili Recep Tayyip Erdoğan'ın başkanlığında kuruldu. Erdoğan,
Bakanlar Kurulu listesini Cumhurbaşkanı Gül'e sundu. Gül tarafından
onaylanan 60. Hükümette başbakan dahil 25 üye bulunuyor.
2010- Endonezya'nın Sumatra adasındaki Mount Sinanbug
yanardağı 400 yıl aradan sonra faaliyete geçti.
2011- Genelkurmay Başkanlığı'nın internet sitesi güncellendi. Güncelleme
sonrasında sitedeki basın duyurusu ve açıklamalar, son 7 gün içinde yayımlananları
kapsar hale getirildi. Tartışmalara konu olan 27 Nisan'daki açıklama da siteden kaldırıldı.

30 Ağustos
M.Ö 30- Eski Mısır'da Kraliçe Kleopatra intihar etti.
1908- Hicaz Demiryolu açıldı.
1922- Büyük Taarruz zaferle sonuçlandı.
1924- Gazi Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık Meydan Savaşı'nın
ikinci yıl dönümünde, Dumlupınar'da "Meçhul Asker Anıtı"nın
temelini attı.
1924- Türkiye İş Bankası, ilk işlemini yaparak faaliyetlerine
başladı. Bankanın kuruluş sermayesi 1 milyon liraydı.
1930- Ankara-Sivas demiryolu hattı ve Sivas İstasyonu, Başbakan
İsmet Paşa'nın konuşmasıyla hizmete açıldı.
1937- Van Gölü'nde ilk vapur seferi yapıldı.
1937- Atatürk'ün manevi kızı Sabiha Gökçen'e, 1935'te girdiği
Eskişehir Hava Mektebi'nde "tayyareci diploması" verildi.
1952- Erzurum'da Aziziye Anıtı açıldı.
1974- BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs'taki çarpışmalar yüzünden
evlerini terk edenlerin güven içinde geri dönmelerine izin
verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya ortak karar
tasarısını oy birliğiyle kabul etti.
1993- Ses sanatçısı Taner Şener, Kuşadası'nda öldü.
2000- Tiyatro sanatçısı Gürdal Tosun, tedavi gördüğü İzmir SSK
Bozyaka Hastanesinde yaşama veda etti.
2011- Cumhurbaşkanı Gül, 30 Ağustos Zafer Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri
Günü dolayısıyla Genelkurmay Karargahı'nda düzenlenen törende
"Başkomutan" sıfatıyla kutlamaları kabul eden ilk Cumhurbaşkanı oldu.

31 Ağustos
869- İslam bilgini Buhari öldü.
1867- Fransız şair Charles Baudlaire öldü.
1876- V. Murat tahttan indirildi; yerine kardeşi II. Abdülhamit
padişah oldu.
1890- Brüksel Genel Senedi ile köle ticareti yasaklandı.
1928- Bertolt Brecht'in "Üç Kuruşluk Opera" adlı oyununun ilk
gösterimi Berlin'de yapıldı.
1930- Vilayet ve şehremanetinin birleştirilmesine karar verildi.
Valiler, aynı zamanda belediye başkanı oldu.
1970- İzmir'de Akdeniz Olimpiyatları'nın yapılacağı "Halkapınar
spor tesisleri" inşaat sırasında yandı.
1971- Heykeltıraş Ali Hadi Bara 65 yaşında öldü.
1988- Sarp Sınır Kapısı açıldı.
1988- Irak'ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından
geçmeye başladı.
2005- Irak'ın başkenti Bağdat'ta bir köprü üzerinde çıkan
izdiham, çoğu Şii hacı adayı bin kişinin ölümüne yol açtı.

1 Eylül
1481- Galatasaray Lisesi, devlet adamı yetiştirilmesi amacıyla
Sultan II. Bayezid tarafından kuruldu. Okulda 1868'de Fransızca
eğitime geçildi.
1715- Beş yaşında tahta geçen, 72 yıl Fransa'yı yöneten,
Fransızların "Güneş Kral"ı XIV. Louis öldü.
1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.
1923- Japonya'nın Tokyo ve Yokohama kentlerindeki depremde, 300 bin
kişi öldü.
1924- Ankara Devlet Konservatuvarının temelini oluşturan
"Musiki Muallim Mektebi" Ankara'da açıldı.
1925- Birinci Tıp Kongresi Ankara'da toplandı.
1925- Mustafa Kemal Paşa'yı Kastamonu dönüşünde Ankara'da
karşılayanların ellerinde şapkaları vardı.
1929- Arapça ve Farsça dersleri okullardan kaldırıldı.
1933- Denizyolları İşletmeleri devlet tekeline alındı.
1939- Almanya'nın Polonya'ya saldırması üzerine, II. Dünya
Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın başlamasının
50. yılında "Dünya Barış Günü" ilan edildi.
1947- Amerikan Yardım Antlaşması imzalandı.
1949- İstanbul Radyosu deneme yayınına başladı.
1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman 67 yaşında
İstanbul'da öldü.
1967- Türkiye'deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, hükümeti
protesto etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların
sınır dışı edilebileceğini açıkladı.
1969- Muammer Kaddafi, Libya'da askeri bir darbeyle Kral İdris'i
devirdi.
1974- Magosa'ya bağlı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88
Türk'ün, öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.
1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi'ni 9 saat 2 dakikada
geçerek Dünya rekoru kırdı.
1982- İlk ve ortaöğretimde din dersi zorunlu kılındı.
1985- Kuşadası Davutlar yöresinde çıkan orman yangınında
bir orman bekçisi ile 14 er şehit oldu.
1998- Türk sinemasına 46 yıldır hizmet veren yönetmen
Osman F. Seden vefat etti.
2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara'ya 30 kilometre
uzaklıkta trafik kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül'de öldü.
2004- Eski ulaştırma bakanlarından Mehmet Köstepen vefat etti.
2010- Şehirlerarası trafikteki otomobillerin hız sınırı çift yönlü yollarda
saatte 90, bölünmüş yollarda ise 110 kilometreye çıkartıldı.

2 Eylül
1633- İstanbul Cibali'de çıkan büyük yangında 20 binden fazla
bina kül oldu. Katip Çelebi'ye göre kentin beşte biri yandı.
1651- Mahpeyker Kösem Sultan, boğdurularak öldürüldü.
1898- Makineli tüfek bir savaşta ilk kez kullanıldı.
1900- Almanya ile ABD arasında telgraf kullanımı başladı.
1922- Kurtuluş Savaşı'nda, Yunan Orduları Başkomutanı General
Trikopis esir edildi.
1925- Tekke ve zaviyelerin kapatılması ve memurların şapka
giymesine karar verildi.
1929- Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği ilk güzellik
yarışmasında, Feriha Tevfik Hanım, Türkiye Güzeli seçildi.
Feriha Tevfik, sinema ve tiyatro oyuncusu oldu.
1938- Hatay devletinin kuruluşu ilan edildi. Hatay Millet Meclisi
ilk toplantısını yaptı ve Tayfur Sökmen'i Cumhurbaşkanı seçti.
1945- Başbakan Suziki, Tokyo Körfezi'nde, Missouri Zırhlısı'nda
Japonya'nın yönetiminin General Mac Arthur'a devrini öngören
anlaşmayı imzaladı. ABD Başkanı Truman, zaferi ilan etti ve
İkinci Dünya Savaşı sona erdi.
1954- Ho Chi Minh, yeni kurulan Kuzey Vietnam Cumhuriyeti'nin
başkanlığına seçildi.
1968- İran'da deprem: 11.000 kişi öldü.
1968- Gazeteciliği meslek edinmiş ilk kadın yazarlardan Sabiha
Sertel 73 yaşında Bakü'de vefat etti.
1973- İngiliz yazar Tolkien 81 yaşında ülserden öldü.
1974- Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)
Bilim Ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen "matematik",
Erdal İnönü "fizik", Kazım Türker "tıp" dalında ödül aldı.
1983- Sinema oyuncusu Feri Cansel öldü.
1985- Kaş limanı açıklarında 3400 yıl önce batan, fildişi eşya
ve bakır, kalay parçalarıyla yüklü bir gemi enkazı bulundu.
1994- Halterci Naim Süleymanoğlu'na, Uluslararası Olimpiyat
Komitesince "Yüzyılın En Güçlü Sporcusu Ödülü" verildi.
1995- Eski bakan ve Gazeteci Hıfzı Oğuz Bekata öldü.
1997- Tiyatro sanatçısı Alev Sezer vefat etti.
2001- İlk kalp naklini gerçekleştiren Güney Afrikalı kalp
cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs'ta öldü.
2011- BM Soruşturma Komisyonu, Mavi Marmara saldırısıyla ilgili hazırladığı
105 sayfalık raporunu Genel Sekreter Ban'a sundu. Raporda, İsrail ordusunun
aşırı ve izah edilemeyen güç kullandığı, yolculara kötü muamelede bulunduğu
belirtildi. Bunun üzerine Türkiye, İsrail'le diplomatik ilişkilerin ikinci
katip düzeyine indirdi, İsrail ile askeri anlaşmaları askıya aldı.