Ankara Resim ve Heykel Müzesi engelleri aşıyor
Müzelerin oldukça önemli eğitim alanları olduğuna inanan Bongo Art Project ve Hadi İşaret, işitme engelli kişilerin yararlanabilmesini amaçlayan bir girişim gerçekleştirdi. 2022 yılından bu yana yürüttükleri faaliyetlerinin ilk uygulama yeri Ankara Resim ve Heykel Müzesi olarak belirlendi.
Dünya Sağlık Örgütü'nün açıklamasına göre, dünyada 32 milyonu çocuk olmak üzere 360 milyondan fazla işitme engelli insan bulunuyor. Bu oranın yaklaşık 2,2 milyonu Türkiye’de yaşıyor.
Ülkemizde işitme engellilerin iletişim aracı olarak kullandıklarıTürk İşaret Dili’nde sanat, teknoloji, bilim, tabiat gibi tematik alanlarda yeterli sözcük olmadığı için müzelerden yararlanmakta güçlük çekiyor. Müzelerin oldukça önemli eğitim alanları olduğuna inanan ve bu eğitimden işitme engelli kişilerin de yararlanabilmesini amaçlayan Bongo Art Project ve Hadi İşaret girişimleri, farklı bir proje geliştirdiler ve 2022 yılından bu yana yürüttükleri faaliyetlerinin ilk uygulama müzesi olarak Ankara Resim ve Heykel Müzesi'ni seçtiler. Müze Müdürlüğünün ve ekibinin görüşleri, özenli destekleriyle projeyi hayata geçirdi.
Çalışmada öncelikle küratörlerle birlikte Cumhuriyet döneminden 50 sanat eseri seçildi. Eserlerin anlatım metinlerinin işaret dili editörleri ve sanat tarihi uzmanları tarafından sadeleştirilmesi ile başlayan süreç, eser anlatımları için Türk İşaret Dili’nde ihtiyaç duyulan 230 işaret dili sanat terimi belirlenerek devam etti. Dil bariyerini aşabilmek adına başlanan ‘İşaret Dili Müze Sanat Sözlüğü’ projesi altı ay sürdü. Akademik bir çalışma çerçevesinde; dört işaret dili editörü, iki işitme engelli sanatçı, iki işaret dili tercümanı ve iki sanat tarihi uzmanı ile işaret dili sanat sözlüğü oluşturma çalışmaları tamamlandı. Sonrasında, oluşturulan terimler yardımı ile 50 eserin işaret dili çevirileri yapıldı ve tüm süreç Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Sivil Düşün Programı desteği ile tamamlandı.
Hadi İşaret Kurucusu Sibel Şengün, “İlk etapta on bin işitme engelliye ulaşmayı hedefliyoruz. Herkesin erişebildiği müzeler amacıyla başlattığımız projenin ilk müzesi olan Ankara Resim ve Heykel Müzesi’nin domino etkisi yaratmasını ve müzelerin de kapsayıcı bir yaklaşımla işitme engelli kişiler için de erişilebilir olması en büyük isteğimizdir” dedi.
Müzelerin; bilim, sanat, tarih ve tabiatın canlı kanıtları, yaşayan eğitim ve deneyim alanları olduğunu belirten Bongo Art Project kurucusu Çiğdem Aslantaş, tüm insanların bu bilgilere eşit koşullarda erişebilmesi gerektiğini de ekleyerek sözlerine devam etti: Müzelere erişim temel bir haktır. Buna rağmen Türkiye’de ve dünyada müzelerin büyük çoğunluğu, erişilebilirlik kurgusu yapılmadan tasarlanıyor. Bu ise, engelli kişilerin, hatta engelsiz kişilerin de müzelerden nitelikli biçimde yararlanabilmesini önlüyor. İçinde bulundukları coğrafyaya, tarihe, bilime ve sanata erişemeyen işitme engelli ve kişiler, bu engel nedeniyle kendi kökleri ve kökenleriyle bağ kuramıyor. Bu nedenle “İşaret Dili Müze Sözlükleri” projesini hayata geçirdik. Böylece işitme engelli kişilerin sanatla bağ kurmalarında ilk adımı birlikte atacak olmanın heyecanını yaşıyoruz.