Zeytincilik neden önemli?
Zeytin hasadı büyük oranda tamamlandı.Fakat, zeytin ve zeytinyağı rekolte tahmini resmi olarak henüz açıklanmadı. Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba'nın açıklaması bekleniyor. Bakan Fakıbaba, ithal ve ucuz et konusuna öylesine yoğunlaştı ki zeytin ve zeytinyağı rekoltesini açıklayacak zamanı yok.
Bakanın açıklayamadığı rekolte tahminini biz açıklayalım. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi koordinatörlüğünde yapılan tahmine göre, Türkiye'nin 2017-2018 sezonunda meyve veren 151 milyon 347 bin 628 zeytin ağacı var. Meyve vermeyen ağaç sayısı ise 26 milyon 583 bin 103. Toplamda 177 milyon 930 bin 731 zeytin ağacı var.
Ağaç başına ortalama verim 13.4 kilogram. Toplam zeytin üretimi 2 milyon 31 bin 244 ton. Bu zeytinin 455 bin 772 tonu sofralık zeytin olarak değerlendirilecek. Zeytinyağı üretiminde ise 1 milyon 593 bin 698 ton zeytin kullanılacak. Toplam zeytinyağı üretiminin 287 bin 41 ton olması bekleniyor.
Bu verilere bakıldığında Türkiye için zeytinin önemi çok net görülüyor. Fakat, ülkenin gerçek potansiyeli bunun çok çok üzerinde. Zeytinciliğe gereken önem ve destek verilse Türkiye, zeytinyağı üretiminde İspanya'dan sonra en büyük ikinci üretici ülke olur.
Ayrıca, zeytin ve meyvesinin suyu olan zeytinyağı tarımsal bir faaliyet sonucu elde edilen sıradan bir ürün değil. Zeytin ve zeytinyağında binlerce yıllık mirası barındıran tarih, kültür, medeniyetler ve sağlık var.
Zeytin, her yerde yetişen sıradan bir ağaç değil. Dünyada ağırlıklı olarak Akdeniz Havzası'nda yetişen zeytinin anayurdu Anadolu ve Mezopotamya'dır.
Türkiye’de Aydın, İzmir, Muğla, Balıkesir, Bursa, Manisa, Çanakkale, Hatay, Gaziantep ve Mersin önemli zeytin üretimi yapılan iller olarak öne çıksa da ülke genelinde 41 ilde zeytincilik yapılıyor. Yaklaşık 320 bin zeytinci aile işletmesi var. Zeytin ve zeytinyağı önemli bir ihraç ürünüdür.
Devletten beklentiler
Zeytincilik sektörü, devletten destekleme priminin artırılmasını, ihracatın desteklenmesini, iç tüketimin artması için katma değer vergisinin yüzde 8'den yüzde 1'e indirilmesini talep ediyor.
En önemli talepleri ise sektörün moralini bozan, geleceğini tehdit eden yasal düzenlemelerin de artık gündeme getirilmemesini istiyor.
Son yıllarda tam 7 kez, Zeytincilik Yasası değiştirilerek zeytin alanlarının imara, madenciliğe açılması için Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne teklifler, önergeler getirildi. Sevindirici olan toplumda zeytincilik konusunda duyarlılığın artmasıdır. Özellikle Zeytin Yasası'nda yapılmak istenen değişikliklerde bu duyarlılığı ülkenin her yerinde görüyoruz. İktidar ve muhalefet bu konuda bir araya gelebiliyor. Bu, zeytinin gücünü gösteriyor. Dileğimiz böyle bir teklifin, taslağın bir daha gündeme dahi getirilmemesi.
Dünyada neler oluyor?
Uluslararası Zeytin Konseyi verilerine göre, 2017-2018 sezonuna 354 bin ton zeytinyağı stoku ile giriliyor. 2015-2016 sezonunda 3 milyon 176 bin ton olan zeytinyağı üretimi geçen sezon 2 milyon 539 bin tona geriledi. 2017-2018 sezonunda ise üretimin tekrar artarak 2 milyon 894 bin tona yükselecek. Zeytinyağı tüketiminin ise üretimden daha yüksek gerçekleşeceği ve 2 milyon 954 bin ton olarak tahmin edildi. Bu nedenle gelecek sezona devredecek stokta düşüş olacak. Tahmini stok devri 269 bin ton.
Yapılan üretim tahminleri ve Uluslararası Zeytin Konseyi'ne sunulan bilgilere göre 2017-2018 sezonunda geçen sezona göre İspanya'da üretim düşerken, İtalya,Yunanistan, Türkiye, Tunus, Fas ve Cezayir'de ise üretim artışı var. Geçen sezon olduğu gibi Türkiye üretimde 4.sırada yer alıyor.
Konsey verilerine göre, İspanya'da geçen sezon 1 milyon 286 bin ton olan zeytinyağı üretimi 2017-2018 sezonunda 1 milyon 90 bin ton olacak. İtalya'nın ise aynı dönemde üretimi 182 bin tondan 320 bin tona, Yunanistan'ın 195 bin tondan 300 bin tona,Tunus'un 100 bin tondan 220 bin tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Türkiye'nin zeytinyağı üretimi ise 177 bin tondan 287 bin tona çıkacağı tahmin edildi. 2017-2018 sezonunda Portekiz'in 78 bin 800 ton, Fas'ın 140 bin ton, Cezayir'in 80 bin ton, Arjantin'in 37 bin 500 ton, Ürdün'ün 25 bin ton, Filistin'in 19 bin ton, Suriye'nin 100 bin ton, Avustralya'nın 21 bin ton ve Şili'nin de 16 bin 500 ton zeytinyağı üretmesi bekleniyor.
Zeytinyağı tüketim verileri değerlendirildiğinde tüketimin ağırlıklı olarak zeytinyağı üreticisi Avrupa ülkelerinde ve zeytinyağı üretimi olmayan Amerika 'da yoğunlaşıyor.
Özetle, dünyada zeytinciliğin ve zeytinyağının önemi her geçen gün daha iyi anlaşılıyor. Zeytin ve zeytinyağı üretmek, tüketmek ayrıcalıklı hale geliyor. Türkiye, bu avantajını çok iyi kullanmalı.