YYS’de mevzuata uyumluluk önemli hale geliyor

Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü (YYS) uygulaması ile “gümrükleme” tekniğimizde önemli bir değişim yaşandığını bu köşede zaman zaman dile getiriyoruz. YYS’yi yeni nesil bir gümrük kolaylık modeli olarak da tanımlayabiliriz. Çünkü bu statü şirketlere sadece gümrük işlemlerini kolay ve hızlı şekilde sonuçlandırma imkânı vermiyor. Uluslararası geçerliliği de olan bu uygulama aynı zamanda şirketlerin belirlediği alanları bir gümrük idaresi gibi tanımlama ve burada gümrük işlemlerini tamamlama imkânı veriyor.

İthalatta mavi hat uygulaması sonlandırıldıktan sonra şirketlerin YYS alma sürecine hız verdiği gözlemleniyor. Bu süreci tamamlayan ve yeni nesil gümrük kolaylığından yararlanan şirket sayısının 23 Ekim tarihi itibarıyla 168 olduğu görülüyor. Önümüzdeki 2-3 yıl içerisinde bu sayının 3-4 kat olacağı tahmin ediliyor.

YYS mevzuatında önemli değişiklikler yapıldı

YYS, şirketlere bir gümrük idaresi bakış açısının yerleşmesi için bazı yükümlülükleri ve sorumlulukları da beraberinde getiriyor. YYS için sertifika almak kadar belgenin devamlılığının sağlanması da önemli oluyor. 13 Ekim tarihinde, YYS mevzuatında hem bu konuya hem de genel uygulamalara yönelik kritik değişikliklerin yapıldığı görülüyor. YYS ile ilgili uygulamaya yönelik öne çıkan değişikliklere aşağıda kısaca değiniliyor:

- Başvuru soru formu sadeleştirildi.

- ISO 9001 ve 27001 sertifikalarının kapsamlarında, gümrük ve dış ticaret işlemlerinin yürütüldüğü tüm idari bina ve tesisler için alınmış olmasına ilişkin düzenleme yapıldı.

- Bölge Müdürlüklerince yapılan ön inceleme ve müfettişlerce yapılan yerinde incelemenin süreleri ile başvuru sahiplerine tanınan düzeltme süreleri uzatıldı.

- Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Tebliğ ile düzenlenmiş olan beyana aykırılık durumları ile iştigal alanında olmayan eşya nitelikleri Yönetmeliğe taşındı.

- 31.12.2019 tarihine kadar sadece ihracat, ithalat, lojistik ile uğraşan firmaların başvurusunun kabul edilmesine ilişkin düzenleme yapıldı.

- İhracatta yerinde gümrükleme ve izinli gönderici uygulamalarının daha yaygın kullanılabilmesine yönelik değişiklikler yapıldı.

Bunlar arasında en çok dikkat çeken konunun başvuru soru formunda yapılan değişiklik olduğu görülüyor. Daha önce 108 olan soru sayısının azaltıldığı ve verilecek cevapların ise daha çok prosedüre ve usullere atıf yapılarak yanıtlanmasının sağlandığı görülüyor. Bu hali ile daha önce başvuru sürecinde soru formu doldurmak için harcanan sürenin azaltılmaya çalışıldığı gözlemleniyor.

Faaliyet raporu düzenleme zorunluluğu getiriliyor

13 Ekim tarihinde yapılan değişiklikler arasında gümrük idaresinin sertifika alan şirketleri nasıl takip edeceğine ilişkin iki kritik düzenleme de yer alıyor. Bu zamana kadar YYS’li şirket sayısını arttırmak adına gümrük idaresi düzenlemeler yapıyor ve bu konuda ciddi zaman harcanıyordu. Ancak bu düzenleme ile YYS sahibi şirketlerin sertifika alma koşullarını devam ettirdiğinin izlenmesine yönelik yapısal bir değişiklik yapılmış oluyor. Bu izleme faaliyetine yönelik 2 kritik değişiklik yapıldığı görülüyor.

Bunlardan ilki ve en önemlisi, YYS sahibi şirketlere “yıllık faaliyet raporu” düzenleme zorunluluğunun getirilmesidir. Şirketlerin, sertifikanın düzenlendiği tarihten sonraki her on iki aylık dönem sonunda sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığını bir faaliyet raporu ile gümrük idaresine bildirmeleri gerekiyor. İlerleyen zamanlarda bu rapora ilişkin gümrük idaresi tarafından daha detaylı bir düzenleme yapılması bekleniyor. Bu rapor, aslında gümrük idaresinin YYS sahibi şirketlerinden gümrük ve dış ticaret uygulamalarında mevzuata tam uyumluluk beklentisinin bir yansıması olduğu anlaşılıyor.

Gümrük idaresinin YYS sahibi şirketlerin sertifika koşullarını devam ettirdiğine ilişkin ikinci izleme faaliyeti ise başvuru formunun 3 yılda bir gümrük idaresi ile paylaşılması oluyor. Daha önce yılda bir paylaşılması beklenen bu formun, bu değişiklik ile 3 yılda bir başvuru dosyasının ekleri ile gümrük idaresine sunulması kararlaştırıldı. Bunun için de YYS şirketlerinin yeni bir başvuru yapar gibi koşulları sağladıklarını gösterir evrakları soru formu ile birlikte bağlı buldukları Bölge Müdürlüklerine iletmeleri gerekiyor.

Ne yapılmalı?

YYS’yi sadece kolay bir ithalat veya ihracat yapma imkânı olarak algılamamak gerekiyor. Bu sertifika şirketlere bir gümrük idaresi gibi gümrük işlemlerini yerine getirme olanağı sağlıyor. Yerinde gümrükleme uygulamaları, gümrük kolaylıklarından yararlanma adına getirilen en geniş imkân gibi görülüyor. Bu nedenle, YYS alan şirketlerin bu sertifikaya bakış açılarını da bu yönde değiştirmeleri bekleniyor. Şirketlerin kendi yapılarını da değerlendirerek YYS’nin sağladığı gümrük kolaylıklarından azami yararlanma yollarını araştırmaları öneriliyor.

Ayrıca YYS sahibi olmak kadar YYS’nin devamlılığı da büyük önem arz ediyor. 13 Ekim’de yapılan değişiklik ile gümrük idaresinin “izleme” faaliyetini nasıl yapacağı belirleniyor. Şirketlerin sertifika devamlılığı için yıllık bir faaliyet raporu tanzim etme zorunluluğu getiriliyor. Bu raporun tanzim edilmesinde ana hedefin de YYS sahibi şirketlerin mevzuata tam uyumluluk sağlaması olduğu görülüyor. Sonuç olarak, şirketlerin gümrük kolaylıklarından yararlanırken sertifikanın getirdiği bu yükümlülükleri ve sorumlulukları da dikkate almaları ve iç organizasyonlarını bu yönde oluşturmaları önem arz ediyor.