Yurtdışına yatırımları artıran nedenler
TEPAV’ın yurtdışı yatırımların hızlandığını belirten haberini okuyunca, yurtdışı yatırımları olan bazı yöneticilerin, bu yatırımlarının nedenlerini sordum. Yatırımlarıyla pazar paylarını genişletmek, AB ve ABD pazarına rahat girmek, önemli teşviklerden yararlanmak olduğunu söylüyorlar.
TEPAV’ın yurtdışına giden ve yurtdışından gelen yatırımlar konusunu inceleyen araştırması, son dönemde yurtdışına Türk işadamlarının yaptığı yatırımların, yabancıların ülkemize yaptığı doğrudan yatırımlardan daha hızlı geliştiğini, oranının arttığını gösteriyor.
2002-2018 döneminde gelen yabancı sermayenin ortalama yüzde 21.7’si oranında yurtdışına yatırım yapılmış. Son yıllarda ise yurtdışına giden oranında bir artış olmuş. 2016 yılında gelen yabancı sermayenin yüzde 24’ü kadar, 2017 yılında yüzde 25’i kadar, bu yılın ilk ayında ise yüzde 26’sı kadar yurtdışına yatırım yapılmış.
Yurtdışına Bulgaristan, Moldovya, Mısır’a tekstil yatırımları yapan firma yöneticileri ve başka ülkelere başka alanlarda yatırım yapanlarla konuştuğumda dışarıda yatırımların artmasında şu faktörlerin öne çıktığını söylediklerine tanık oluyorum:
- Yatırım yaptığımız ülkelerde pazar elde etme şansımız da oluyor. Bulgaristan’a yatırım yapan bir tekstil konfeksiyoncu AB pazarına girmede kolaylık elde ettiğini söylerken Mısır’a yatırım yapan ABD pazarını hedeflediğini belirtiyor. Ayrıca ucuz ve kaliteli hammadde imkanı elde ettiğini belirtiyor.
- Yurtdışında yatırım yapanların üzerinde durduğu bir başka konu da yatırım kolaylığı, ucuz işçilik, ucuz enerji gibi konular. Cezayir’e yatırım yapan bir demir-çelikçi, kendilerinin bu ülkeye yatırımlarının nedeninin pazar dinamiği olduğunu, yatırımlarıyla ithal ikamesi sağlayarak kazan kazan ilkesi uyguladıklarını belirtti. Projelerinin karşılıklı kazan kazan imkanına yol açtığını söyledi.
- Dışarıda yatırım yapanlardan bir bölümü bürokrasinin azlığından, teşviklerin daha net olduğundan söz ederlerken, Moldova’da yatırımı olan bir tekstilci “Bürokrasi her ülkede de farklı şekilde varlığını gösteriyor” dedi.
- Bir başka yatırımcı ise “Türkiye’deki bürokrasi beni yıldırdığı için, yurtdışında yatırımı seçtim” diye açıklama yaptı.
Yurtdışına yatırımın artmasını olumlu karşılayanlar, "Uluslararası güç oluyoruz. Ülkemizi temsil edip tanıtıyoruz” diyorlar.
Yurtdışına yatırımların yerine yurt içine yatırımların artırılmasını önerenler ise “Ülkemizde yatırım bekleyen birçok bölge var. Doğru teşviklerle, uygun sektörlerde yurt içi yatırımları artırmalıyız” değerlendirmesini yapıyorlar.
Türkiye’nin yurtdışından çektiği yatırımın dörtte biri oranında yurtdışına yatırım yapıyor olması bence bir olumsuzluk değil olumluluk göstergesi.
Bir yandan doğrudan yabancı yatırımların artmasını sağlamaya çalışır ve yatırım ortamını iyileştirici çalışmalar yaparken, bir yandan da yurtdışı yatırımlarla firmalarımızın pazarlarını genişletmesinin yollarının aranması birlikte ve aynı önemde ele alınmalıdır.