Yurtdışına para gönderirken aman dikkat!

YILMAZ SEZER - Güncel Group Yönetim Kurulu Başkanı

Dünya ölçüsünde ticaretin hızla artması ve “Dünya Vatandaşlığı” kavramının ortaya çıkması, globalleşme hareketlerine artan bir ivme kazandırmıştır. Bunun sonucu olarak da farklı nedenlere bağlı olarak ülkeler arası para dolaşımı gerçekleşmektedir.

Her ülke egemenlik alanına girdiği gerekçesi ile para transferlerini dolaylı veya direkt olarak kontrol etmek istemekte ve bunun sonucunda da belirli sınırlamalar içinde para transferlerine izin vermektedir. Ülkemizde yurtdışına para transferleri "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar" ile düzenlenmiştir.

Söz konusu mevzuat hükmü gereği belirli kısıtlamalar olmasına rağmen yurtdışına para transferleri genel olarak serbest bırakılmıştır. Kısıtlamaların belirlenmesinde ve uygulanmasında esas olan ise paranın yurtdışına gönderilme gerekçesidir. Yurtdışına para, Türkiye'de yerleşik kişi ve kurumlarca aşağıdaki ana başlıklarda belirtilen gerekçeler ile gönderilebilir.

- İthalat, ihracat ve görünmeyen işlemler; Türkiye'de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin ithalat, ihracat ve görünmeyen işlemler için yurtdışına bankalar aracılığıyla Türk Lirası veya döviz transfer etmeleri herhangi bir kısıtlama veya şarta bağlı olmaksızın serbest bırakılmıştır.
- Sermaye hareketleri; Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışında yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak amacıyla, yurt dışında şirket kurmak, şube açmak, ortaklığa katılmak amacıyla gerekli ayni sermayeyi bankalar aracılığı ile nakdi sermayeyi ise gümrük mevzuatı hükümlerine uygun olarak ihraç etmeleri serbesttir, hiçbir şarta bağlı değildir.

- Kredi kullanımları; Yurtdışından sağlanan kredilerin (ithalat kapsamında kalkınma bankaları tarafından ödenen krediler, mal alımına yönelik ülke kredileri) hariç olmak üzere kullanılan kredileri mutlak suretle bankalar aracılığı İle yurda getirilerek kullanılması gerekmektedir. Söz konusu kredilerin, vadesi, faiz oranı vb. bilgileri içeren kredi sözleşmesini aracılık eden bankaya ibraz etmeleri de gerekmektedir. Türkiye'de yerleşik kişilerce yurt dışında ortaklığı bulunan şirketler de bankalar aracılığı ile Türk Lirası veya döviz kredisi kullanabilmektedir. Ancak bu tür kredilere ilişkin kredi sözleşmelerinin de aracı bankaya ibraz edilmesi gerekmektedir. Belirli bir vadesi bulunmayan, değişken faizli olan borçlu cari hesap şeklinde çalışan krediler kullandırılamaz.

Transfer işlemini yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli konu, yapılan transferin konusunun net olarak bankaya bildirilmesidir. Çünkü bankanın yükümlülüğü, transferin yapılmasının ardından, işlemin konusuna göre özellik arz etmektedir. Bankalar ithalat ihracat ve görünmeyen işlemler dışındaki 50 bin dolar ve karşılığını aşan işlemleri 30 gün içinde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’na bildirmek zorundadır. Yani bu tür işlemlerin bankalar aracılığıyla Merkez Bankası’na bildirimi zorunludur.

Sermaye transferlerinin bankalar tarafından Merkez Bankası’na bildirim zorunluluğu bulunmazken, söz konusu işlemlerin işlem tarihinden itibaren 30 gün içerisinde Ekonomi Bakanlığı’na bildirim zorunluluğu bulunmaktadır.

Kredi işlemlerinde ise aracı bankanın işlem tarihinden itibaren 30 gün içerisinde Hazine Müsteşarlığı’na (ilgili bakanlığa) bildirim zorunluluğu bulunmaktadır. Bankalar tarafından yapılan bu bildirimler ilgili kurumlar tarafından değerlendirilmekte ve mevzuata aykırı bir uygulamanın olması halinde cezai müeyyide uygulanmaktadır.

Yukarıda açıklanıldığı üzere yurtdışına yapılan para transferlerinde esas olan, yapılan transferin içeriğinin bankaya net olarak açıklanmasıdır. Çünkü banka yapacağı bildirimleri, transferi gerçekleştirenin beyanına göre yapmakta ve ilgili kurum bizden buna göre açıklama istemekte veya cezai müeyyide uygulamaktadır. Günümüz Türkiye’sinde yurtdışına giden çoğu transferin mercek altına alındığı düşünüldüğünde, yurtdışına yapılan transferlerde daha da özenli davranılmalı ve gerçek amaç mutlaka aracı bankaya bildirilmelidir. Aksi takdirde cezai müeyyideler ile karşı karşıya gelmek kaçınılmaz olacaktır.