Yükselen faizler ekonomide yavaşlamaya yol açacak
OLAYLARIN İÇİNDEN / Tevfik Güngör Merkez Bankası kısa vadeli faiz oranlarını 0,50 puan yükseltti. Bankaların gecelik borçlanma faiz oranı yüzde 15.75'ten yüzde 16.25'e, bankalara borç verme faiz oranı yüzde 19.75'ten yüzde 20.25'e yükseltildi. (Bu oranların yıllık birikimli karşılığı yüze 17.64 ve yüzde 22.24'tür. ) Merkez Bankası açıklamasında, "Bundan sonraki olası faiz artışının miktarı ve zamanlaması küresel piyasalardaki gelişmelere, dış talebe, maliye politikası uygulamalarına ve orta vadeli enflasyon görünümünü etkileyen diğer unsurlara bağlı olacaktır" deniliyor. Açıklamada, "faiz artırımlarının devam edeceğinin işlareti" veriliyor. Deniliyor ki, "Enflasyonun yılın son çeyreğinden itibaren kademeli bir düşüş eğilimine girerek 2009 sonunda yüzde 7.5 olan hedefe yakın gerçekleşeceği öngörülmektedir. İktisadi birimlerin beklentilerini oluştururken revize edilen hedefleri esas alması, arz yönlü şokların ekonomi üzerindeki maliyetlerinin sınırlı kalması açısından önem taşımaktadır. Süregelen belirsizlik algılamaları ve arz yönlü şoklar enflasyon üzerinde yukarı yönlü risk oluşturmaktadır. Banka, risklerin genel fiyatlama davranışlarını olumsuz etkilemesini önlemek amacıyla, gerektiğinde ölçülü bir faiz artırımına gidilebilecektir" Faiz artırımının gerekçesinde "uluslararası kredi piyasalarındaki sorunlar"dan söz ediliyor. Zaten Türkiye'de ne kötülük olur ise "kökü dışarıda" gelişmelerden kaynaklanır. Bizim hiçbir sorumluluğumuz, suçumuz, günahımız olmaz. Ama bu yazının altındaki tabloya bakınız. Dünyada en yüksek faizi biz veriyoruz. Bu konuda şampiyonluğu da kimselere bırakmıyoruz. Olan bitenden ekonomimizin nasıl etkileneceğini tartışalım. Görüldüğü kadarı ile, Bundan sonra (1) Faizler giderek yükselecek. (2) Merkez Bankası faizi sadece enflasyonu önlemek için değil, döviz girişini sürdürmek ve döviz fiyatını sabit tutmak için yükseltiyor. (3) Bu çerçevede Türkiye'ye dışarıdan döviz getirenin kur riski tehlikesi (kısa dönemde) yok gibi görünüyor. Döviz girişi devam edecektir. (4) Döviz girişi devam edeceğine göre döviz fiyatının (kısa dönemde) artmayacağı söylenebilir. Bu genel bekleyişler doğrultusunda parası olan ve parasını bir yerlerde değerlendirmek isteyen halkımız ne yapacak ? (1) YTL'de olanlar bankalardan yüksek faiz alacak. Bankaların bir ay vadeli faizi yüzde 21'e ulaştı bile. Haziran ayı sonuna doğru daha da yükselir. (2) Tasarruflarını dolara/dövize bağlayanlar, (yüksek faizin cazibesine rağmen) YTL'ye dönmekten korkacak. "Ekonomi kötüye gidiyor" ucuzken biraz daha döviz alayım" havasına girecek. Parası olmayan halkımızın durumu daha da kötüleşecek. (1) Kredi kartı, tüketici kartı, konut kredisi faizleri artacak. Taksitli satışlardaki faiz oranları yükselecek. (2) Faiz yükü her türlü mal ve hizmet fiyatında yükselmeye yol açacak. Büyük ve güçlü sermaye grupları, yurtdışından döviz ile borçlanmayı sürdürecek. Faiz artışından göreceli olarak daha az etkilenecek. Küçük ve güçsüz müteşebbisler bankalardan YTL kredisi bulmakta zorlanacak. Faiz yükleri artacak. Yüksek faiz yatırım ve üretimi caydıracak, işsizliği artıracak. Çünkü yatırım ve üretime karar verenler yatırım ve üretime tahsis edecekleri paranın alternatif maliyetini düşünecek. Kredi faizi yükseldiği için faiz yükü yatırım ve üretimin getirisini karşılamayacak. Mevduat faizi yükseldiği için parayı işe yatırmak yerine bankaya yatırmak daha fazla kazanç getirecek. Yükselen faiz oranları ekonomideki gelişmeleri daha hızlı olarak aşağıya çekecek. Anadolu'da esnaf zaten zor durumda. Yükselen faiz oranları iç talebin daha fazla kısılmasına, piyasadaki hareketin daha hızlı olarak gerilemesine yol açacak. Değişik ülkelerde faiz oranları Faiz Faiz artıranlar oranları Türkiye 16.25 Brezilya 12.25 Ukrayna 12.00 S.Arabistan 11.00 Rusya 10.75 Romanya 9.75 Macaristan 8.50 Meksika 7.50 Çin 7.47 Avusturalya 7.25 Şili 6.75 Hindistan 6.00 Polonya 5.75 Norveç 5.25 Filipinler 5.25 AB 4.00 Danimarka 4.36 İsrail 3.50 İsviçre 2.75 Japonya 0.50 Faiz Faiz düşürenler oranları İngiltere 5.0 Kanada 3.0 Tayvan 3.5 ABD 2.0