Yüksek kur tedbirsiz yabancıyı da fena vuruyor
Döviz kurunun yükselmesinden en çok kim mutlu olur? En çok kim el ovuşturur Türk Lirası değer kaybedince? Kim parasının üstüne para koyar?
Elinde döviz tutan, ama harcaması TL cinsinden olan tasarruf sahiplerini kastediyor değiliz. Onlar bu sayede çok önemli reel getiriler elde edemese bile en azından dövizden kaynaklanan enflasyondan kendilerini biraz olsun korurlar.
Hani hep yabancıların dövizin yükselmesi için uğraş verdiği, Türkiye üstüne oyunlar oynadıkları tezi işleniyor ya, bugün bu konuya eğilmek istiyoruz. Bu konuya kur artışının Türkiye’deki portföy yatırımlarına olan etkisi yönüyle eğileceğiz. Kur artışının dış ticaret yönüyle de etkisi var tabii ki ama bu konuya bugün değinmeyeceğiz.
Yabancılar nasıl etkileniyor?
Kur artışı yabancı yatırımcıların bir bölümünü olumlu, bir bölümünü ise olumsuz etkiliyor. Bu olumlu ya da olumsuzluk hali Türkiye’de yatırım sahibi olup olmamaya göre değişiyor.
Bir yabancı düşünün; Türkiye’ye geldi ve 1000 dolar bozdurdu. Eline o günkü kurdan 6000 lira geçti. Bu yatırımcı 6000 lirasını yüzde 20 faizle kamu kağıdına yatırdı. Bir yıl sonra 6000 lira 7200 lira olacak, dolar bu dönemde yüzde 20’den az değer kazanır, örneğin 6.75’te kalırsa bu yatırımcı 7200/6.75=1066 doları cebine koyup ülkesine dönecek. Dolar daha düşük bir düzeyde kalırsa kar çok daha fazla olacak tabii ki.
Aynı hesabı hisse senedi için de yapmak mümkün elbette. Mantık aynı.
Ama dolardaki artış faizin ya da hisse senedi priminin üstünde olursa, bu yabancı zarar edecek. Örneğin 7200/8=900 dolar gibi bir durum ortaya çıkarsa bu yatırımcı zarara uğrayacak.
Ancak yatırımcılar böylesine bir zarar noktasına genellikle gelmezler. Stop loss uygulamasıyla yani bir anlamda zarar noktasına yaklaşıldığında otomatik devreye giren emirle satış yapılır ve çıkılır.
Yabancı daha sonra kur yükselirse bu sefer 1000 dolarını örneğin 7000 lira olarak TL’ye çevirerek yeniden gelebilir.
Dolayısıyla Türkiye’de menkul kıymet yatırımı yapmış yabancı yatırımcılar, TL’nin değer kaybetmesini değil, tam aksine TL’nin değer kazanmasını isterler.
Biraz önce de belirttiğimiz gibi, ister Türkiye’den çıkıp tekrar girmek isteyenler, ister ilk kez girecekler, onlar da tabii ki TL’nin olabildiğince düşük seyretmesini arzu ederler.
Dolayısıyla tüm yabancı yatırımcıları aynı düşünerek "Yabancılar TL’nin değer kaybetmesini istiyor” demek pek doğru değildir.
DİBS stoku en düşük düzeyde
Yabancı yatırımcıların hisse senedi ve DİBS stoklarının düzeyini Merkez Bankası haftalık olarak açıklıyor. 2006 yılından bu yana olan dönemin haftalık verileri bize gösteriyor ki DİBS stokunda en düşük düzeye inildi.
Yabancıların DİBS stoku 10 Mayıs itibarıyla 11.6 milyar dolar. Daha önceki en düşük düzey 12.6 milyar dolarla 7 Eylül 2018 tarihinde oluşmuştu.
Yabancıların hisse senedi portföyü ise 25 milyar dolarla en düşük ikinci düzeye indi. En düşük düzey, yine geçen yılın 7 Eylül tarihinde kaydedilmişti. Söz konusu tarihte yabancıların 23.8 milyar dolarlık hisse senedi vardı.
7 Eylül 2018’de dolar kuru 6.59 düzeyinde gerçekleşmişti. O tarihteki tutarların düşük olması, kurun yüksekliğinden de etkilenmişti.
Kur yukarı portföy aşağı
Türk menkul kıymetlerine yatırım yapmış yabancıların kur artışından hoşnut olmaları mümkün değil, bunu belirttik. Çünkü kurdaki her artış, TL cinsinden tutulan varlıkların döviz karşılığının erimesi demek. Çarpıcı bir örnek verelim.
2014 yılı sonunda yabancıların hisse senedi ve DİBS stokları 263.1 milyar liraydı. Aynı tarihteki 2.32’lik kura göre bu stokun döviz karşılığı 113.5 milyar dolardı.
2017 sonuna geldik; hisse senedi ve DİBS stoku 316 milyar liraya çıktı. Ama kur da 3.81’e yükselmişti ve stokun döviz karşılığı 82.9 milyar dolara indi.
Geçen yıl ve bu yılın ilk dört buçuk aylık döneminde yabancıların hisse senedi ve DİBS stokları TL bazında da azaldı. Hem bir yandan stokun azalması, bir yandan da kurun artması, yabancı varlıklarının döviz karşılığının adeta erimesine yol açtı. 10 Mayıs itibarıyla yabancıların toplamda yalnızca 36.6 milyar dolarlık hisse senedi ve DİBS stoku bulunuyor.