Yüksek büyüme istihdama ne kadar yansıdı?

Üçüncü çeyrekte ekonominin, TÜİK’in yeni milli gelir hesabına göre yüzde 11.06 büyümesinde Hazine garantileriyle kredi hacminin hızla artırılması politikasının yanısıra istihdam seferberliği adı altında uygulamaya giren istihdam teşviklerinin de payı oldu. Büyüme hızı son 6 yılın en yüksek düzeyine çıkarken istihdama yansımasının ne boyutta olduğuna bakmakta yarar var.

Sektörlerin gayrısafi yurtiçi hasıla (GSYİH) hacim endeksleri ile TÜİK’in istihdam verilerini birlikte değerlendirdiğimizde öne çıkan sonuçları şöyle sıralayabiliriz:

* Üçüncü çeyrekte ekonomi yüzde 11.06 büyürken üçüncü çeyreğe ait toplam istihdam bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4.93 arttı.

* Bu son üç yılda gerçekleşen en yüksek artış oranı oldu. 2014’te çeyreklik dönemlerin yıllık istihdam artışı yüzde 5’in de üzerindeydi. Sonraki dönemlerde yüzde 1.19-3.44 arasında sıkıştı.

* Yıllık istihdam artışı bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 1.89, ikinci çeyreğinde yüzde 2.23 ile eski dönemlere benzer bir seyir gösterirken, üçüncü çeyrekte artış hızlanmış gözüküyor. Ancak bu artışta, tıpkı büyüme oranında olduğu gibi baz etkisinin de katkısı büyük. Çünkü geçen yılın üçüncü çeyreğindeki istihdam artışı yüzde 1.19 ile 2013’ün son çeyreğinden sonra görülen en düşük düzeye inmişti.

* Üçüncü çeyrekte istihdam artışındaki göreli artışa karşın büyümenin istihdam yaratma kapasitesi, geçmiş yıllara göre ciddi ölçüde düşük gözüküyor. Örneğin büyüme hızının yaklaşık bu düzeye çıktığı 2011’in üçüncü çeyreğinde ekonomi yüzde 11.56 büyürken istihdam artışı yüzde 7.04’ü bulmuştu. Şimdi yaklaşık aynı oranda büyümenin yarattığı istihdam artışı 2.11 puan yani yaklaşık üçte bir daha düşük.

* İstihdam teşvikleri ve Hazine garantisiyle hızlı kredi artışının istihdam etkisi, ilk iki çeyrekte pek kendini göstermezken üçüncü çeyrekte hızlı bir değişiklik ortaya çıkmış olması, bu artışın sürekliliği konusunda da soru işaretleri yaratıyor.

* Ekonominin omurgası olan imalat sanayiinin, yüzde 15.19 büyümesine rağmen yüzde 3.16 ile istihdamı en az artan sektörlerden birisi olması da dikkat çekici bir durum.

* Ekonominin kan dolaşımı sistemine benzetebileceğimiz finans ve sigorta sektörünün hem büyüme, hem de istihdamda daralma göstermiş olması da dikkatle izlenmesi gereken bir diğer nokta. Üçüncü çeyrekte finans ve sigorta sektörü yüzde 5.80 küçülürken, istihdamı yüzde 7.56 daraldı.

* İstihdam artışı büyüme oranının üzerine çıkan tek sektör gayrımenkul faaliyetleri oldu. Gayrımenkul faaliyetleri sadece yüzde 1.52 büyürken istihdam artışı yüzde 15.38’i buldu.