Yüklenici firmalar ne yapmalıdır?
İlyas KILIÇ - KILIÇ HUKUK OFİSİ
Kamu ihale sözleşmeleri, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu kapsamında gerçekleştirilmektedir. Sözleşme imzalayan yüklenicilerin; mücbir sebepler dışında, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak edimini yerine getirmemesi halinde;
- Sözleşmeleri fesih edilmekte,
- Kesin teminatlarına (Sözleşme bedelinin en az %6 tutarı) el konulmakta,
- İhalelerden en az 1 (bir) yıl süre ile yasaklanmakta,
- Ticari faaliyetleri durma noktasına geldiği için de Bankalar nezdindeki kredibilitesi zayıflamaktadır. (Bkz:kilichukuk.org)
Son 5 yıldır, sözleşmesini yerine getiremediği için yasaklanan yüklenici sayı ve oranları, çizelge-1’de yer almaktadır:
Ülkemizdeki edimini yerine getiremeyen yüklenicilerin oranı Grafik-1’de gösterilmiştir:
Çizelge ve grafik ne anlatıyor?
Çizelge ve grafikten çıkan sonuçlar aşağıda özetlenmiştir;
- 2018 Yılı ilk 6 ayı içerisinde, sözleşme imzalayan her 100 yüklenicilerden 9-10’u, edimini yerine getirememiştir. Bu rakam, tüm zamanların rekoru olan %9.42’ye ulaşmıştır. Oysa dünya krizinin yaşandığı 2008 yılında bu oran sadece %2.68’dir.
- Sözleşmesini yerine getiremeyen yüklenici sayısı makul seviye olan %3-4 seviyesinin neredeyse 3 katına ulaşmıştır.
- Sözleşme imzalayan firmalar, döviz kuruna bağlı olarak enflasyonu öngörememişler, fiyat artışlarına katlanamadıkları için de edimlerini yerine getirememişlerdir.
- Özellikle fiyat farkı verilmeyen sözleşmelerde, işin uzun süreli olması yüklenicilerin artan fiyatlara karşı dayanmalarını imkânsız hale getirmiştir.
- Yine Kamu İdarelerinin neden olduğu gecikmeler (hakedişlerin geç verilmesi, projelerin kusurlu olması, gereksiz süre uzatımları gibi) yüklenicileri sözleşmeyi uygularken zor duruma düşürdüğü değerlendirilmektedir.
Yüklenici firmalar ne yapmalı?
Kamu ihalelerine katılan firmaların, fiyat farkı verilmeyen ve uzun süreli sözleşmelerde, ihale teklifini, maliyet artışları gözeterek vermeleri gerekir. İhale dokümanında “fiyat farkı verileceği” yönünde bir ibare olmaması ve İdareden kaynaklanan gecikmeler nedeniyle sözleşmenin uzaması durumunda ise yüklenici firmaların;
- Zaman geçirmeden ve daha sözleşme yürürlükteyken hukuki çözümlere başvurmaları,
- İhale mevzuatında uzmanlaşmış hukuk ofislerinden yardım talep etmeleri ve
- Süresi içerisinde dava açmaları gerekmektedir.