Yuan IMF’e sızabilir mi?

Son günlerde IMF’in gayri resmi mayıs toplantısında Yuan’ın SDR (özel çekme hakları) sepetine (Dolar, Pound,Euro,Yen) alınmasının kabul edileceği, ardından da resmi ekim-kasım toplantısında kararın alınarak 1 Ocak 2016’da SDR’a girmesi beklentisi kuvvet kazanıyor. 

Aslında IMF’in SDR’a giriş kriterleri çok net. Bir kriteri “ana ticaret ülkesi” olarak adlandırabiliriz. Buna göre sepetin revizyon tarihinden 12 ay önce biten son 5 yıllık dönemde hizmet ve mal ihracatının büyüklüğüne bakılıyor. İkinci kriter ise 2000 yılında koyulan “kullanım kolaylığı” (30. Madde f bendi). Yani uluslararası ödemelerde popülaritesi ve piyasalarda işlem görme rahatlığı. 

En son 2010 yılında Yuan tahmin edebileceğiniz üzere ilk kriteri geçmişti. Sepette olsa bu kritere göre ağırlığı da JPY ve GBP’nin önünde olacak. Şu anda da durumda bir değişiklik yok. Ancak tam terimi ile “serbest olarak kullanılabilen kur” kriterini geçememiş ve SDR’a alınmamıştı. Şayet kuralın işletileceğini ve bugünden kasım ayına kadar Yuan’ın konvertible bir para birimi haline gelmesini beklemiyorsak bu kez da sepete alınmayacağını söyleyebiliriz. Ancak bu kadar basit değil. Son 5 yılı içinde Yuan tüm finansal göstergeler ve endeksler içinde ağırlığını arttırmış durumda. 2011 yılında IMF konu üzerinde bir çalışma yaptı. İkinci kriterin 2 alt maddesi var. Bunlar “Geniş kullanıma sahip” ve “yoğun işlem gören” olarak adlandırılabilir. Yani aslında doğrudan konvertibilite şartı aranmıyor. 
Geniş kullanım için kriterler : 
• FX rezervleri 
• Bankacılık sisteminde uluslararası yükümlülüklerde kurun payı 
• Uluslararası borçlanma enstrümanlarında kurun payı Rezerv maddesi hariç diğerlerinde BIS vs’den kaynaklanan net veriler var ve Yuan geçer not alabilir durumda. 

Ödemeler sisteminde Yuan’ın öne çıktığı malum. Sıralamada Hong Kong ile olan ilişki Yuan’ı biraz makyajlı bir şekilde öne itse de SWIFT’te yeri giderek sağlamlaşıyor. 2011 çalışmasında IMF yukarıda saydığım maddeler yerine şu alt maddelerin kullanılmasını tartıştı: 
• FX piyasasında hacmi 
• Türev piyasasında hacmi 
• Faizlerin piyasa koşullarında belirlenmesi 
• Rezervlerin detaylandırıldığı IMF COFER verisi Özellikle COFER verisi üzerinden gittiğimizde yeni raporlanmaya başlanan ve serbest işlem gören AUD ve CAD gibi para birimleri Yuan’dan daha şanslı görünüyor ancak rezervlerin önemli bir kısmı zaten raporlanmıyor. Fakat şu da söylenebilir ki Yuan SDR’ye girerse COFER raporlaması da başlayacaktır (hatta altın pozisyonunu da raporlayacak diye altın piyasasının içi içine sığmıyor.) Son yıllarda öne çıkmaya başlayan swaplar, NDF Yuan piyasası, sınırlı da olsa bazı kurum ve ülkelerin saklayıcı olabilmeleri, bono piyasasının derinliği ve büyüklüğü alış satış spreadlerinin genişliği gibi noktalarda Yuan başarılı. Henüz IMF’in eski kriterlere göre mi yoksa yenilere göre mi karar vereceğini bilmiyoruz. 

İkinci bir engel ise ABD. Ülkenin IMF’de oy payı 16.75%. IMF’in günluk operasyonlarını yönetmek için gerekli oy miktarı 50%’nin üstü. Operasyonel uygulamaların değişmesi için gereken oran 70%. IMF yasalarının değişmesi dahil yeni yönetici, üye vs gibi konularda ise 85%. IMF Madde 15.’yi benim gibi amatör bir gözle okuduğunuzda Yuan’ın onay alması için 70% değil 85% oy gerektiğini çıkartıyorum ki o zaman da ABD’nin veto gücü oluyor. 

2010 yılında Yuan zaten bir ana kriteri yerine getirmediğinden oylama aşamasına geçilememişti. Şayet bu kez o aşamaya geçilirse ABD’nin ne yapacağı kritik. Son dönemde bandın genişletilmesi, HK-SH Linkinin açılması, PBOC’nin çok daha az müdahale ediyor olması, mayıs itibarı ile mevduat sigortasının devreye girecek olması gibi pek çok liberal adımlar da görülüyor. Dahası 2015 treni kaçarsa yeni gözden geçirme 2020 yılında olacak ve bu 5 yıl içinde Yuan sistemdeki yerini çok daha büyüterek SDR’ı gerçek dünyadan kopuk bir hale getirebilir. Özellikle de IMF oy yapısının yeni global gerçekleri yansıtmadığı ve BRIC’lerin buna yüksek sesle itiraz ettiği bir dönemde. 

Toparlarsak kriterlere 100% uygun olmamasına rağmen reel gelişmeler nedeni ile var olan beklentinin makul olduğunu ve 51% ile Yuan’ın SDR’a dahil edilebileceğini söyleyebiliriz. Bu da elbette rezervlerde alacağı paydan, daha hızlı konvertible bir para olmasına kadar pek çok büyük değişikliği yanında getirecektir. Çinlilerin bir lanet olarak dediği gibi (ki onlara ait değil) “İ lginç zamanlarda yaşayacağız.”