Yolsuzluk, yabancı yatırımcıyı Gezi’den fazla ürküttü

Gezi süreci ve sonrasında yolsuzluk operasyonu süreci sadece ülke içinde toplumun siyasete bakışını derinden etkilemekle kalmadı, yabancıların da Türkiye’ye ekonomik ve siyasi bakışlarını da etkiledi. Bu etkinin rakamlarla gözlenebildiği alanlardan birisi ödemeler dengesi verileri. Ödemeler dengesinde sermaye hareketleri bölümü, yabancıların siyasi ve sosyal gelişmelere nasıl tepki verdiklerini de gösteriyor.

Ödemeler dengesinde Gezi ve yolsuzluk operasyonlarının öncesi ve sonrasındaki ikişer aylık dönemleri karşılaştırdığımızda ortaya şöyle bir resim çıkıyor:

 • Yolsuzluk, yabancı yatırımcıları Gezi’den fazla ürküttü. Gezi’den önceki iki ayda yabancılar, Türkiye’ye 14.43 milyar dolar getirdi. Gezi’den sonraki iki ayda bu miktar 1.65 milyar dolara düştü. Yolsuzluk operasyonu öncesi ekim-kasım döneminde yabancıların Türkiye’ye getirdiği kaynak 7.59 milyar dolardı. Sonraki iki ayda yabancılar Türkiye’ye sadece 7 milyon dolar getirdi. Gezi sonrasında yabancı kaynaklı döviz girişi ciddi ölçüde azalmakla birlikte sürdü, ama yolsuzluk operasyonu sonrasında tamamen durdu.

• Yabancılar Gezi sonrasında toplam 4.26 milyar dolarlık hisse senedi ve bono satışı yaparken 3 milyar dolarlık yeni mevduat açmıştı. Yani hisse senedi ve bono piyasasından çektikleri paranın büyük bölümünü mevduatta tutmaya devam etmişlerdi.

• Yolsuzluk operasyonu sonrasındaki iki ayda ise yabancılar, 391 milyon dolar gibi küçük bir miktar yeni portföy yatırımı yaparken mevduatta tuttukları 2.78 milyar doları Türkiye’den çıkardılar.

• Özetle Gezi sonrasında yabancıların hareket tarzı “hisse senedi ve tahvilleri sat, mevduata geç” şeklinde bir “bekle-gör” politikasıydı. Yolsuzluk operasyonundan sonra ise yabancıların hareket tarzına daha çok “terk et” politikası hakim olmuş.

• Yerlilerin tutumunda da değişiklik var. Gezi sonrasındaki iki ayda yerliler 2.36 milyar dolarlık dış borçlanmanın yanı sıra, yurtdışındaki mevduat ve portföy varlıklarının da 1.78 milyar dolarını ülkeye getirmişlerdi. Aralık-ocak döneminde ise dışarıdan 3.88 milyar dolar borç alan yerliler, 3.87 milyar dolarla bu paranın neredeyse tamamını mevduat ve portföy yatırımı olarak tekrar yurtdışına çıkarmışlar.

• Gezi sonrası iki ayda Türkiye’ye cari açığın yüzde 55’i kadar net döviz girişi olmuştu. Yolsuzluk operasyonu sonrasında ise bu oran, yarı yarıya düştü ve cari açığın ancak yüzde 27.5’ini karşılayacak kadar döviz girişi oldu. Bunun da yüzde 99.9’u kaynağı bilinmeyen paraydı.

• Yabancılardan gelen net kaynak tamamen dururken, cari açık artmaya devam etti. Bunun faturası da döviz rezervlerindeki erime oldu. Gezi sonrasındaki iki ayda rezervler 5 milyar dolar erirken, yolsuzluk operasyonu sonrasında hemen hemen ikiye katlanarak 9.5 milyar doları aştı. Ocak ayında rezervlerde yaşanan kayıp, 5.8 milyar dolar ile tarihin en yüksek düzeyine çıktı.

• Bunlar yabancıların siyasi belirsizliklerden çok, yolsuzluk ve hukuk devleti alanında kaygı yaratan adımlardan rahatsız olduklarını gösteriyor. Hükümet bu alanda güven verici adımlar atmadıkça, çarklarını çevirmek için bu yıl 220 milyar dolar dış kaynağa ihtiyacı olan Türkiye ekonomisinin riskleri hızla artacak.