Yolcu ve gezinti gemileri, yatlar ve diğer deniz taşıtlarında ÖTV ve KDV

Dr. Mehmet ŞAFAK

ÖTV'nin sıfırlanması

22.08.2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2009/15315 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile 22 Ağustos 2009- 30 Kasım 2009 (bu tarihler dahil) arasındaki teslimlere uygulanmak üzere,

-  8901.10.10.00.11 GTİP numarasında yer alan 18 gros tonilatoyu geçmeyen gezinti gemileri (denizde seyretmeye mahsus olanlar) için % 6,7 oranında alınan ÖTV oranı sıfıra,

- 8901.10.90.00.11 GTİP numarasında yer alan yolcu ve gezinti gemileri (denizde seyretmeye mahsus olanlar) için  % 6,7 oranında alınan ÖTV oranı sıfıra,

- 89.03 GTİP numarasında yer alan yatlar ve diğer eğlence ve spor tekneleri; kürekli kayıklar ve kanolar     (Şişirilebilir olanlar, birim ağırlığı 100 kg'ı geçmeyenler, kürekli kayıklar ve kanolar hariç) için  % 8 oranında alınan ÖTV oranı sıfıra indirilmiştir.                                                                                                                       

İndirilmiş bu oran uygulaması, yeniden bir belirleme yapılmadığı takdirde, 30 Kasım 2009 tarihine kadar (30 Kasım dahil) uygulanacak ve 01.12.2009 ve izleyen tarihlerde yapılacak teslimler için yine eski oranlar olan yüzde 6,7 ve 8 oranları uygulanacaktır.

Öte yandan, yukarıda belirtilen gemi, yat ve diğer deniz taşıtları Özel Tüketim Vergisi Kanunu'na bağlı II sayılı listede yer almakta olup, anılan kanun hükümlerine göre; II sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanların ilk iktisabında özel tüketim vergisi alınması söz konusudur. Anılan mallar bir kere tescil edildikten sonra el değiştirirse, sonraki el değiştirmelerinde özel tüketim vergisi olmaz. İlk iktisap ise; söz konusu mallardan Türkiye'de kayıt ve tescil edilmemiş olanların kullanılmak üzere ithalini veya kayıt ve tescil edilmiş olsa dahi motorlu araç ticareti yapanlardan iktisabını ifade etmektedir. Dolayısıyla, anılan gemi, yat ve diğer deniz taşıtlarının 30 Kasım 2009 tarihine kadar ithal edilmesi durumunda ya da motorlu araç ticareti yapanlardan satın alınması durumunda özel tüketim vergisi oranı "sıfır" olarak uygulanacak, başka bir deyişle, özel tüketim vergisi alınmayacaktır. Anılan gemi, yat ve diğer deniz taşıtlarının daha sonra el değiştirmelerinde (motorlu araç ticareti yapanlar tarafından satılması hariç) ise zaten özel tüketim vergisi olmayacaktır.

KDV'nin % 1'e indirilmesi

Yukarıda belirttiğimiz aynı Bakanlar Kurulu kararı ile yine yukarıda sayılan gemi, yat ve diğer deniz taşıtlarının % 18 olarak uygulanmakta olan katma değer vergisi oranları da 30 Kasım 2009 tarihine kadar (bu tarih dahil) yapılacak teslimlerinde % 1'e düşürülmüştür. Uygulama 30 Kasım 2009 tarihinde sona erecektir.

Bilindiği üzere; indirimli katma değer vergisi oranına tabi malların satıcılarına, bu mallar için yüklendikleri ve indirim konusu yapamadıkları katma değer vergileri iade edilebilmektedir. Ancak, bu Bakanlar Kurulu kararı uyarınca indirimli katma değer vergisi uygulanarak yapılan satışlarda, bu taşıtlarla ilişkili olarak yüklenilen KDV'lerin indirimli oranda iadeye konu edilebilmeleri  mümkün değildir.

Türk sahipli olup, yabancı bayrakta bulunan yat, kotra ve diğer deniz araçlarının ithali

Bilindiği üzere; 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 12. maddesi hükmü uyarınca, Türk Uluslararası Gemi Sicili'ne tescilli olanlar ve Milli Gemi Sicili'ne tescili zorunlu olanlar dışındaki ticari veya özel kullanıma mahsus gemi, deniz ve iç su araçlarının malikleri veya işletenleri, Denizcilik Müsteşarlığı'nca liman başkanlıkları bünyesinde oluşturulacak "bağlama kütüğü"ne gemi, deniz ve iç su araçlarını kaydettirmek zorundadır

Yukarıda belirtilen Bakanlar Kurulu'nun yayımlandığı aynı Resmi Gazete'de 2009/3 sayılı ve Türk sahipli olup, yabancı bayrakta bulunan ve özel kullanıma mahsus gemi, deniz ve iç su araçlarının ithal edilmesine ilişkin usul ve esasların belirlendiği Denizcilik Müsteşarlığı Tebliği de yayımlanmıştır.

Anılan tebliğin amacı;

- Türk vatandaşları veya

- Türk Ticaret Kanunu'na göre kurulan tüzel kişiler

 tarafından yurtdışında kurulan veya yurtdışında kurulu bulunmakla birlikte hisselerinin bir kısmı Türk vatandaşlarına ait olan bir şirket tarafından iktisap edilmek suretiyle yabancı bayrak çekilmiş olan gemi, deniz ve iç su araçlarının, 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 12'nci maddesi kapsamında, "bağlama kütüğü"ne kaydedilmesi amacıyla ithalini sağlamaktır.

Bu kapsamda ithal edilebilecek gemi, deniz ve iç su araçları, yukarıda, gümrük giriş tarife numaraları ve adları sayılanlardır.

Anılan araçların bu düzenleme kapsamında ithal edilebilmeleri için;

a) Mutlaka 30/6/2009 tarihinden önce iktisap edilmiş olması,

b) Hak sahipliğini gösterir belgenin (fatura, noter devir belgesi, mahkeme kararı, sicil kayıt belgesi, vergi, resim, harç veya benzeri ödeme yapıldığına ilişkin resmî belgeler) ibraz edilmesi,

c) Taşıdığı bayrağın ülke siciline kayıtlı ise sicil terkin belgesi, sicile kayıtlı değil ise sicil kaydının bulunmadığına dair konsolosluk onaylı yazının ibrazı, gerekmektedir.

İthal edilen gemi, deniz ve iç su araçlarının bir (1) yıl süre ile yurtiçinde satış ve devri yapılamayacaktır. Talep sahibi, bu tebliğ kapsamında ithal edeceği gemi, deniz ve iç su aracının bir (1) yıl içerisinde satışını ve devrini yapmayacağına dair taahhütname vermek zorundadır (Taahhütnamenin kapsamı Denizcilik Müsteşarlığı'nca belirlenecektir)

İthal olunan araçlar "bağlama kütükleri"ne kaydedilecektir. Kütüğe kayıt için gemi, deniz veya iç su araçlarının Türkiye'de bulunması şartı aranmayacaktır. Bağlama kütüğüne kaydı yapılan araçların gümrük işlemleri, liman/belediye başkanlıklarının ilgili gümrük idaresine araçların bağlama kütüğüne kaydın yapıldığının bildirimini müteakip otuz gün içinde tamamlanacaktır.

Yukarıda açıklanan Bakanlar Kurulu kararı uyarınca, bu tebliğ kapsamındaki ithalat işlemlerinin 30 Kasım 2009 tarihine kadar yapılması ve araçların bağlama kütüğüne kaydedilmesi halinde de ÖTV ödenmeyecek, KDV ise % 1 oranında alınacaktır.

Öte yandan, 30.06.2009 tarihinden itibaren deniz araçları için motorlu taşıtlar vergisi kaldırılmış, yerine daha düşük tutarlarda harç alınmaya başlanılmıştır. Bağlama kütüklerine kaydedilecek gemi, deniz ve iç su araçlarına verilecek ruhsatnamelerden ve bunların vizelerinden (Gemi, deniz ve iç su aracının boyuna göre):

- 5 metreden 9 metreye kadar olanlardan (200 TL) 

- 9 metreden 12 metreye kadar olanlardan (400 TL)

- 12 metreden 20 metreye kadar olanlardan (800 TL)

- 20 metreden 30 metreye kadar olanlardan (1.600 TL)

- 30 metreden büyük olanlardan (3.200 TL)

harç ödenecektir.