Yoksullaşma hızında B.Marmara, Doğu-G.Doğu ile yarışıyor

TÜİK’in bölgesel hanehalkı tüketim harcaması verileri, en yoksul bölgeler ile gelişmiş bölgeler arasındaki uçurumun 2015’te daha da arttığını ve çok bölgeli yaygın bir yoksullaşma gerçekleştiğini ortaya koydu.

Kişi başına tüketimi en yüksek olan İstanbul ile en düşük olan Güneydoğu (Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) arasındaki fark 2014’te 2.42 kat iken 2015’te 2.63 kata çıktı.

2014’te Güneydoğu’da kişi başına tüketim Türkiye ortalamasının yüzde 54.62’si kadarken, 2015’te yüzde 51.65’ine düştü. Buna karşın İstanbul’da kişi başına tüketim Türkiye ortalamasının yüzde 132.40’ından yüzde 135.91’ine yükseldi.

İşin yoksullaşma boyutuna gelecek olursak Türkiye genelinde kişi başına tüketim, 2014’e göre reel olarak yüzde 1.06 azaldı. Asıl önemlisi yoksullaşmanın yaygınlığı.

TÜİK’in 1. Düzey bölge sınıflamasına göre 12 bölgenin 8’inde kişi başına tüketim reel olarak küçüldü. Nüfusun yüzde 60’ı ve 81 ilin 56’sı kişi başına tüketimin küçüldüğü bölgelerde yer alıyor.

Öte yandan reel artış olan 4 bölgeden Akdeniz (yüzde 0.59) ile Batı Karadeniz’de (yüzde 0.07) ciddiye alınacak bir artış da yok. Kişi başına gelirin reel olarak anlamlı bir artış gösterdiği yerler sadece İstanbul (yüzde 1.56) ile Doğu Karadeniz (yüzde 11.15).

Buradaki kişi başına reel değişim hesabı, Türkiye genelindeki enflasyona göre yapıldı. Oysa bölgeler arasında enflasyon farklılıkları var. 26 bölgeli 2. Düzey bölge sınıflamasına ait TÜFE verilerini bölge nüfuslarına göre ağırlıklandırarak 1. Düzey 12 bölge için hesapladığımız tahmini enflasyon rakamlarını kullandığımızda manzara biraz daha kötüleşiyor.

2015 verilerinin ortaya koyduğu çarpıcı bir sonuç da İstanbul hariç Trakya illeri ile Çanakkale ve Balıkesir’den oluşan Batı Marmara’nın yoksullaşmada başı çeken bölgeler arasında yer alması. Türkiye genel enflasyonuna göre kişi başına tüketimi reel olarak düşen bölgelerin başını yüzde 9.84 ile Kuzeydoğu Anadolu (Erzurum, Erzincan, Bayburt, Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) çekiyor. İkinci sırada yüzde 9.61 kayıpla Batı Marmara, üçüncü sırada ise yüzde 6.44 kayıpla Güneydoğu yer alıyor.

Hesapladığımız tahmini bölgesel enflasyona göre ise Batı Marmara kişi başına reel tüketim düşüşünde yüzde 9.36 ile ilk sıraya yükseliyor. Kuzeydoğu Anadolu yüzde 8.86’lık düşüşle ikinci olurken, Güneydoğu yüzde 6.27’lik kayıpla yine üçüncü sırada yer alıyor.

TÜİK’in bölgesel tüketim hesaplarının son 3 yılın ortalaması olduğunu dikkate alırsak, tek başına 2015’te ortaya çıkan bozulmanın daha derin olduğu ortada.