YOİKK Eylem Planı 15 yıl önce bizi çok heyecanlandırmıştı
Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Koordinasyon Kurulu (YOİKK) Eylem Planı, 32 düzenleme içerir şekilde, bundan 15 yıl önce 10-11 Eylül 2001 tarihinde Ecevit Hükümeti döneminde açıklandığında, iş dünyasını, yabancı yatırımcıları ve biz ekonomi gazetecilerini heyecanlandırmıştı. Bu 15 yıllık dönemde zaman zaman konuyu ele alıp, planda ele alınan konularda hangi ilerlemelerin olduğunu haber ve yazılarla ele aldık. Yapılabilenler ve yapılanmayanların neler olduğunu sıraladık.
Başbakan Yardımcısı Lütfi Elvan, yatırım ortamının iyileştirmeştirilmesine ilişkin paketi bir-iki hafta içersinde TBMM’ye sunacakları haberi üzerine konu yeniden gündemime geldi. Elvan, STK’lar tarafından hazırlanan 52 maddelik eylemden 10’unu pakete ilave edeceklerini, kalan eylemlerin birkaçı hariç haziran ayına kadar prosedürün tamamen tamamlanacağını açıkladı.
Bu nedenle 15 yılık dönemde YOİKK konusunda neler yapılabildiğinin ve hedeflenen çözümlerin neler olduğunun bir listesini, bir nevi bilançosunu sunmak istiyorum:
Şirket kuruluşu: Şirket kuruluş süreçleri ve odalara üyelik kolaylaştırıldı. Kapasite rapor zorunluluğu kısmi olarak kolaylaştırldı. Otomasyonda ilerleme sağlandı. Ama yüzde 100 başarı sağlanamdı. Kamu kuruluşlarının veri paylaşımında ilerleme sağlandı, ama hala tam uyum söz konusu değil.
İstihdam: Yabancıların çalışma izni konusunda iyileştirme oldu. Ancak, kısa dönemli çalışma izinleri, özel grupların istihdamı ve işveren katkı payının yüksekliği konusunda iyileştirmeler sonuçlanmadı. Beklenen iyileştirme tamamlanamadı.
Sektörel izinler: Sektörel izinler, kurumlar arasındaki yetki kargaşası nedeniyle gereksiz karmaşıklık taşıyor. Kamu yararı önde tutularak, işlemlerin gecikmeyi önleyecek şekilde besitleştirilip şeffaflaşması, keyfilikten uzaklaştırılıp objektif kriterler içermesi gerekiyor.
Arazi temini ve arsa geliştirme: Türkiye’de kamu arazisi edinip yatırım yeri haline getirmek iki yıl yada daha uzun süre gerektiriyor. İzin süresi uluslararsı standartlara uygun hale getirilmesi, izin prosedürü düzenmesi gerekiyor.
Vergi ve teşvikler: Kurumlar vergi uygulama oranı rakiplere göre yüksek. Kapsamlı bir yatırım indirimi ve teşvik uygulamasıyla yükler azaltılabiliyor. Vergi teşviklerinin vergi rejimine dahil edilmesi ve vergi dışı tedbirlerin tek bir otoritece belirlenmesine ihtiyac var.
Gümrükler ve teknik standartlar: Önemli reform girişimlerine rağmen, uzun test işlemleri, uzayan KDV iadeleri ve yolsuzluğa neden olan objektiflikten uzak sorunlar engel teşkil ediyor. Dahilde işleme rejiminin mevcut reformları yaygınlaştırılarak bekleme süreleri kısaltılmalı ve otomatik işlemler artırılmalı.
Fikri mülkiyet hakları: Mevzuattaki boşluklar uygulamanın, işlemlerin kısa zamanda sonuçlanmasına imkan vermiyor. Patent, ticari marka ve telif haklarının korunmasında yetersiz kalınıyor. AB normlarına tam uyum ve korsanlıkla mücadele bilincinin oluşturulması gerekiyor.
Doğrudan yabancıya yatırım mevzuatı: 1954 tarihli yasada yapılan bir dizi düzeltme içeren bir mevzuat gündemde. Türkiye’de doğrudan yabancı yatırımları düzenleyen tek ve kapsamlı bir mevzuat ise söz konusu değil. Liberal özelliğini öne çıkaracak daha uygun bir yasaya ihtiyaç var.
Yatırım promosyonu: Yabancı yatırım girişini arttırıcı belirli yatırımlara yönelik etkin promosyon yürüten bir kuruluş söz konusu değil. Yatırım promosyonu için kuracak kurumsal alternatifler ele alınmalı. Kurulu altı teknik komitenin çalışmaları değerlendirilmeli. Kurulan yatırım promosyon destek sistemi ve ajansı, YOİKK mevzuatına dahil edilerek işleyişi sağlanmalıdır.
Raporlama sistemi: YOİKK 11 Eylül 2001 çalıştayında aylık ve üç aylık raporlama sistemi oluşturulması karara bağlanmıştı. Ancak, YOİKK raporlama sistemi sadece eylem planlarının güncellenmesiyle sınırlı kaldı. Gerçekleşme sonuçlarını ortaya koyucu raporlamalar yapılmadı.
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, geçen hafta Lütfi Elvan başkanlığındaki toplantıda götürdükleri 52 talebin 10 tanesinin hemen 30 tanesinin 3 ay içinde Meclise geleceği sözünü aldıklarını “reformlar konusunda umutlu olduklarını” açıklıyor.
Benim 15 yıldır takip attiğim YOİKK eylemleri konusunda gördüğüm tablo bu. Son sözüm YOİKK çözümlerinin ekonomimiz açısından çok önemli olduğuna olan inancımdır...