Yılsonu / Yılbaşı hatırlatmaları
İçinde bulunduğumuz günlerde vergicilerin gündeminde çoğunlukla yılsonu kapanış işlemleri ve yeni yılın planlamaları var. Bir taraftan 2018 defterleri kapatılıyor, bir taraftan beyanname hazırlıkları yapılıyor.
Dönemin yoğunluğunu dikkate alarak, yılsonu / yılbaşı için bazı uyarılar yapmakta yarar gördüm. Hepsi bilinen konular ama hatırlamakta ve bir kere daha bazı konuları gözden geçirmekte yarar var.
Defterlerin yazdırılması
Fiziki ortamda defter tutanlar için, kayıtların yasal süresinde yapılmamasının ve defterlerin yazdırılmamasının önemli sonuçları olabiliyor. Başta usulsüzlük cezası ve katma değer vergisi indiriminin reddi riskleriyle karşılaşmamak için, defterlerin tamamlanarak yazdırılması ihmal edilmemeli.
Taşınmaz ve iştirak satış kazancının fon hesabına alınması
2018 yılında taşınmaz veya iştirak hissesi satıp istisnadan yararlanacak olan kurumların; kazancın istisna olacak kısmını 25 Nisan 2019 tarihine kadar fon hesabına almaları gerekiyor. Daha zaman var ama ertelememekte de yarar var.
Yurt dışı kazançların Türkiye’ye transferi
2018 yılında yurtdışı iştirak kazancı veya yurt dışı şube kazancı elde eden kurumların, istisnadan yararlanabilmesi için, elde ettikleri kazancı, 25 Nisan 2019 tarihine kadar Türkiye’ye transfer etmiş olmaları gerekiyor.
Yurt dışı inşaat ve onarma işlerinden sağlanan kazançların konsolide edilmesi
Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına aktarılan kazançlar, başka bir koşul aranmaksızın kurumlar vergisinden istisna. Kazancın Türkiye’ye getirilmesi zorunlu değil. Kazancın Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi yeterli. Gerekli kayıtların zamanında yapılması atlanmamalı.
Çalışanlara yapılacak temettü ödemeleri
Çalışanlarına 2018 yılı kurum kazancı üzerinden kâr payı, prim veya ikramiye ödeyecek kurumların, söz konusu tutarları 2018 yılı kazancından indirebilmeleri için bu ödemeleri 25 Nisan 2019 tarihine kadar personelin hesabına yatırmaları gerekiyor. Zaman var ama süreç şimdiden planlanmalı.
Şüpheli alacaklar
Ticari kazancın elde edilmesiyle ilgili alacaklardan, dava veya icra aşamasında olanlar için karşılık ayrılabiliyor, ayrılan karşılık da vergi matrahının hesaplanmasında dikkate alınabiliyor. Öte yandan, daha önce karşılık ayrılan şüpheli alacaklardan tahsil edilen olursa, bu tutar da gelir kaydediliyor.
Bu çerçevede;
- 2018 yılında şüpheli hale gelen alacak varsa bu alacaklar için 2018 bilançosunda karşılık ayrılması,
- 2018 öncesinde karşılık ayrılan şüpheli alacaklardan tahsil edilen varsa, bu tutarların gelir yazılması,
- Daha önce karşılık ayrılan şüpheli alacaklardan tahsili olanaksız hale gelen kısım varsa, bu tutarların değersiz alacak olarak değerlendirilmesi ve kayıtlardan usulünce çıkartılması,
gerekiyor.
Bütün bu işlemlerin son bir kere kontrol edilmesi ve zamanında gerekli kayıt ve işlemlerin yapılmasına dikkat.
Yenileme fonu
2018 yılında sabit kıymet satıp yenilemek isteyenler yenileme fonu ayıracaklarsa, yenilemeye ilişkin bir yönetim kurulu kararı almalarında ve satıştan doğan kârı bilançoda açılacak bir fon hesabına koymalarında yarar var.
Yenileme fonuna alınmış kârın üç yıl içinde kullanılmamış olması durumunda, üçüncü yılın vergi matrahına eklenmesi gerekiyor. Üç yıl önce ayrılmış yenileme fonu olan ve bu fonu kullanmayan işletmelerin de, söz konusu kârı vergi matrahına eklemeyi unutmamaları gerekiyor.
Peşin ödenen giderler ve peşin tahsil edilen gelirler
Vergi Usul Kanunu gereği;
- 2018 döneminde ödenen gelecek yıllara ilişkin giderlerin bu yıl giderlerinden çıkartılarak aktifleştirilmesi,
- Daha önceki yıllarda ödenip peşin ödenen giderler içinde yer alan giderlerden 2018 yılına ilişkin olanlarının alınıp cari yıl giderlerine atılması,
- 2018 yılında tahsil edilen gelecek yıllara ilişkin gelirlerin pasifleştirilmek suretiyle bu yıl gelirlerinden çıkartılması,
- Daha önceki yıllarda peşin tahsil edilen gelirler hesabında bulunan ve 2018 yılı geliri olan kısmın bu hesaptan alınarak cari dönem hasılatına eklenmesi,
unutulmamalı.
Finansman giderleri
Uzun bir konu ama özetle ifade etmek gerekirse;
- Satın alınan mallarla ilgili finansman giderlerinin, malın işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan kısmının mal maliyetlerine eklenmesi,
- Satın alınan sabit kıymetlerle ilgili finansman giderlerinden, sabit kıymetin iktisap edildiği dönemin sonuna kadar olan kısmının sabit kıymet maliyetlerine eklenmesi,
gerekiyor. Daha sonra doğrudan gider yazmak veya maliyetlere atmak konusunda serbestçe karar verilebiliyor.
Yılsonu itibariyle, mal maliyetlerinin doğru tespit edilip edilmediğine, finansman giderlerinin doğru giderleştirilip giderleştirilmediğine son bir bakmakta yarar var.
Vadeli mevduat ve vadesi gelmemiş kredilerin faizleri
Vergi Usul Kanunu gereği, mevduat veya kredi sözleşmelerine dayanan alacak veya borçlar, değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınıyor.
Bu düzenleme gereği;
- Bankalardaki vadeli mevduat hesaplarının dönem sonu itibariyle hesaplanan faiz tutarlarının gelir kaydı,
- Kullanılan banka kredileri ile ilgili olarak dönem sonuna kadar oluşan faiz tutarının gider kaydedilmesi,
unutulmamalı.
Geç gelen faturalar
Katma Değer Vergisi Kanunu’nu gereği, kural olarak indirim hakkı, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği takvim yılıyla sınırlı. Bu nedenle, 2018 yılına ilişkin faturaların kayıt süreleri içinde toplanması ve defterlere kaydedilmesi indirim için önemli.
Dokümantasyon
Vergi uygulamalarında dokümantasyon zaman zaman işin esası kadar önemli olabiliyor. Genel olarak dokümantasyon konusuna girmeyeceğim ama kısaca;
- Yıllık beyannamede stopaj mahsubu yapacak olanların veya mahsup edemedikleri stopaj tutarının iadesini talep edeceklerin, söz konusu kesintilere,
- Yurt dışında elde edilerek Türkiye’de kazanca dahil edilen kazançlar üzerinden yurt dışında ödenen verginin, Türkiye’de hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsubu söz konusu olacaksa, yurt dışında ödenen vergilere,
- Yurt dışında zarar eden şubesi veya işyeri bulunan kurumların, bu iş yerlerine ilişkin zararı yurt içinde elde ettikleri kazançlarından mahsup edeceklerse, söz konusu zararlara,
ilişkin dokümantasyon hazırlıklarına zaman kaybetmeden başlamasında yarar olduğunu hatırlatmak isterim.