Yıllık ücretli izinde işçinin çalışma yasağı var mı?

İşçinin iş sözleşmesinden ve yasalardan doğan en temel haklarından birisi de yıllık ücretli izin hakkıdır. İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
az olamayacaktır. Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir. Yıllık izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmayacaktır İşyerlerinde cumartesi günü çalışılıp çalışılmamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Çünkü kanuna göre hafta tatili yedi günlük bir zaman diliminde bir gün olup çalışılmayan cumartesi günü akdi tatildir. Bu nedenle Toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerinde aksine hüküm yoksa, cumartesi günleri yıllık izne dahil edilecek ve izinden düşülecektir.
Yıllık ücretli izinle, işçinin dinlenmesiyle birlikte işvereni ilgilendiren boyutuyla da işçinin dinlenerek daha verimli olması da amaçlanmıştır. Bu bağlamda işçinin, izin döneminde, iznini dinlenerek geçirmek, işverenin de, işçiye izin ücretini ödemek zorunluluğu bulunmaktadır. Bu yüzden işçinin iznini kullandığı sırada başka bir işte çalışması yasaklanmıştır.
İş Kanunu'nun 58'inci maddesine göre, yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir. Buna göre, işçi yıllık izninde, işyerinde veya başkasının işyerinde ücretli çalışamaz. Söz konusu çalışma yasağı işyerinin başka bir işyerinde çalışması kadar, kendi işyerinde çalışmasını da kapsar.
******
Yıllık izinler nasıl takip edilecek?
İş Kanunu'nun 56'ncı maddesine göre, işveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır.
Yıllık İzin Yönetmeliği'nin 20'nci maddesi de, işverenin; çalıştırdığı işçilerin izin durumlarını gösteren, örneği yönetmeliğe ekli yıllık izin kayıt belgesini tutmak zorunda olduğunu belirttikten sonra, işveren, her işçinin yıllık izin durumunu aynı esaslara göre düzenleyeceği izin defteri veya kartoteks sistemiyle de takip edebilmesine imkân tanımıştır.
İzin kayıt belgesinin tutulması, mükerrer izin kullanılmasını önler ve fesihten sonra çıkabilecek ihtilaflara engel olur.
Yıllık ücretli izin kaydında, işçinin adı-soyadı, işe giriş tarihi, bir yıllık çalışma süresi içinde çalışılmayan gün sayısı ve nedenleri, izin yılı, bir yıl önceki izin hakkını kazandığı tarih, hastalık-askerlik-zorunluluk halleri, devamsızlık, varsa hizmete ara verme süresi, diğer nedenler, izne hak kazandığı tarih, işyerindeki kıdemi, izin süresi, yol izni, izne başlangıç tarihi, izinden dönüş tarihi ve işçinin imzası yer almalıdır.
Özellikle işçi işten ayrıldıktan sonra, işçilik haklarını alamadığına dair iş mahkemelerinde dava açabilmektedir. İşçinin bu şekilde dava konusu yaptığı haklardan birisi de yıllık ücretli izin alacağıdır. İşçinin yıllık ücretli izinlerini kullandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. Bu nedenle işverenler yıllık ücretli izin defteri, izin pusulası veya izin kartoteksi tutmak zorundadırlar.
Yargıtay bir kararında, işveren işçilerin yıllık izinlerinin kullandırıldığını gösteren bir kayıt tutmak zorundadır. Böyle bir kayıtla izin kullandırıldığını ispat edemeyen işverenin yıllık ücretli izin parasından sorumlu olması gerekir denilmiştir.