Yıllık ücretli izin uygulamaları üzerine soru ve cevaplar (1)
Rıza EROĞLU - PwC Türkiye İş ve Sosyal Güvenlik Hizmetleri Kıdemli Danışmanı
Yıllık ücretli izin hakkı ne zaman doğar?
Yıllık ücretli izin hakkı işçinin işyerinde çalışmaya başladığı günden itibaren bir yıl sonra doğar. Deneme süresi bir yıllık süreye dahildir.
12.06.2012 tarihinde 2 aylık deneme süresi ile işe başlayan işçinin yıllık ücretli izine hak kazanma tarihi 13.06.2013 olacaktır.
Henüz yıllık ücretli izne hak kazanmamış olan işçiye talebi halinde avans yıllık izin kullandırılabilir mi?
İşçi her hizmet yılına ilişkin iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanacaktır. Avans yıllık ücretli izin ya da henüz hak kazanılmadan işçinin talebi halinde yıllık izin kullandırılması Yasa ile düzenlenmeyen bir uygulamadır. Yasa’da yer alan bir hükmün (bir yıl çalışarak yıllık ücretli izne hak kazanma) işçinin talebi ile işçi lehine geliştirilmesi anlamına gelmektedir ve uygulamaya Yasal bir engel bulunmamaktadır.
Uygulamada yılın ilk aylarında işe başlayan işçiye yaz aylarında henüz hak kazanmadan yıllık ücretli izin kullandırıldığı sıkça görülmektedir. Hizmet süresi bir yılı doldurduğunda kullandığı izin mahsup edilmekte ya da avans izin işçinin çalıştığı süre boyunca uygulanmaya devam etmektedir.
Avans izin kullanan işçi bir yıl dolmadan işyerinden ayrılırsa kullandırılan izin ücreti talep edilebilir mi?
Henüz hak kazanmadığı halde işçinin talebi ve işverenin onayı ile yıllık izin kullanan işçi, yıllık izne hak kazanmadan işten ayrılırsa, işveren ücretini ödediği izin ile ilgili olarak bir talepte bulunabilecek midir sorusu akla gelmektedir.
Bu ancak işçinin, izin kullanırken iş sözleşmesinin yıllık izne hak kazanmadan son bulması halinde, kullanmış olduğu avans yıllık izin ücretinin alacaklarından mahsup edileceğine ilişkin yazılı onay vermesi ile mümkün olabilecektir.
Çalışma sürelerine göre yıllık ücretli izin süreleri ne kadardır?
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan 5yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara 14 günden,
b) Beş yıldan fazla 15 yıldan az olanlara yirmi günden,
c) 15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden,
Az olamaz.
Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
Yıllık izin süreleri açısından özel olarak korunanlar var mıdır?
İş Yasasında 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük olan işçiler özel olarak korunmaktadırlar. Bu işçilere verilecek yıllık izin süreleri yirmi günden az olamaz. Bu düzenleme asgari sınırı belirlediğinden işyerindeki kıdemi 15 yılın üzerinde olan 50 yaşın üzerindeki işçilerin yine Yasaya uygun olarak 26 gün yıllık ücretli izin kullanacağı açıktır.
Hafta tatili ve genel tatil günleri yıllık ücretli izin sürelerine eklenecek midir?
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Başka bir ifadeyle izin süresine eklenir. 14 günlük izin süresi içinde 2 hafta tatili günü 1 gün de genel tatil varsa işçi toplam 17 gün çalışmayacaktır.
Yıllık ücretli izin süreleri bölünebilir mi?
Yıllık ücretli iznin sürekli olarak verilmesi zorunlu olmakla beraber tarafların anlaşması halinde bir bölümü 10 günden az olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.
Tarafların anlaşması, bu konuda iş sözleşmesinde hüküm bulunması biçiminde olabileceği gibi işçinin yıllık iznini bölerek kullanma talebi ile de olabilir.
Uygulamada sıkça karşılaştığımız bir iki günlük izinler ve izinlerin üçten fazla bölünerek kullanılması İş Yasası hükümlerine aykırı olduğundan denetimlerde idari para cezası uygulanmaktadır. Ancak bu şekilde üçten fazla bölünerek kullanılan izinler Yargıtay’ın yerleşmiş içtihadına göre kullanılmış sayılmakta aksi takdirde sebepsiz zenginleşme nedeni olacağı belirtilmektedir.