Yıllık TÜFE tek haneye inebilir
Son dönemin onca olumsuz gelişmesi arasında teselli niteliğinde bir gelişme var; enflasyon. Ağustosta başlayan olumlu seyrin, eylülde de sürdüğünü görüyoruz. Ağustos ve eylülde oluşan tablo, önümüzdeki ayların olası gerçekleşmeleri de dikkate alınınca, enflasyonda ikinci revize hedef olan yüzde 10.6'yı rahatlıkla tutturacağımızı, hatta tek hanede kalma şansımızın giderek arttığını gösteriyor.
Önce son ayların gerçekleşmesini hatırlayalım, sonra gelecek aylarda neler olabileceğini irdeleyelim. Tüketici fiyatları, olumlu anlamda ağustosta sürpriz yaptı ve tahminlerin ötesinde iyi geldi. Ağustostaki yüzde 0.24'lük düşüş sürprizdi. Eylül, konjonktürel olarak fiyatların genellikle hızlı arttığı bir aydı ve bu eğilimin yine yaşanacağı düşünülüyordu. Ancak, eylülde de bir sürpriz ortaya çıktı, yüzde 1 dolayında beklenen artış yüzde 0.45'te kaldı. Hem ağustos, hem eylüldeki oranlar geçen yılın aynı aylarındaki oranların altında gerçekleşince, yıllık TÜFE gerileme eğilimine girmiş oldu. Temmuz sonunda yüzde 12.06'ya çıkan yıllık oran, ağustosta yüzde 11.77'ye, eylülde ise yüzde 11.13'e indi.
TÜFE başlangıçta 2008 için yüzde 4 olarak öngörülmüş, ancak bu oranın tutmayacağı kısa sürede anlaşılınca ilk revizede hedef yüzde 9.3'e çıkarılmıştı. Daha sonra bu oran da revize edildi ve hedef yüzde 10.6 olarak değiştirildi. Şimdi, eylül sonundaki yıllık oran yüzde 11.13, yıl sonu hedefi ise yüzde 10.6, yani arada çok fark kalmadı.
Peki, yılın son üç ayı, baz etkisi yönünden ne ifade ediyor ve özellikle enerji fiyatlarında yaşanan gelişme enflasyonun yönünü nasıl etkileyecek?
Geçen yılın ekim ve kasım ayları, neredeyse artış rekoru kırılan aylardı. Tüketici fiyatları geçen yıl ekimde yüzde 1.81, kasımda yüzde 1.95 artmıştı. Ekimde fiyatların yüzde 1.81 artmasında en büyük etkiyi, yüzde 3.41 artan gıda kesimi fiyatları ve yüzde 8.22 artan giyim fiyatları yapmıştı. Kasımda ise bütün önemli harcama gruplarında rekor fiyat artışları görülmüştü. Alkollü içecek fiyatlarında yüzde 6.5, konut ve giyim fiyatlarında yüzde 4'ün üstünde, ulaştırma hizmetlerinde de yüzde 2.5'lik artış olmuştu.
Bu yılın ekim ve kasım aylarında, en azından şu anki tabloya göre, geçen yılki düzeylerde artışlar yaşanacağı hiç sanılmıyor. Bunun birkaç nedeni var kuşkusuz. Birincisi, petrol fiyatları düşüyor. Ancak, petroldeki fiyat düşüşü, içeriye birebir yansımıyor. Çünkü petrol fiyatı düşerken, dolar artıyor. Aslında dolar-petrol fiyatı ilişkisi, biraz yumurta-tavuk ilişkisine benzemiyor da değil. Gerçi bu kez petroldeki düşüşü, yalnızca doların artışıyla izah etmek eksik bir değerlendirme olur. Tüm dünyada giderek yaygınlaşacağı beklenen durgunluk yüzünden petrole olan talebin azalması ve bunun da fiyatları etkilemesi kaçınılmaz görünüyor.
Son ekonomik dalgalanmanın ve kafa karışıklığının, yurtiçi talep üstünde bir baskı oluşturması da beklenmeli. Böylece, hem maliyet yönünden yaşanacak avantaj, hem de talepteki görece yavaşlama sayesinde fiyat artışının iyice hız kesmesi söz konusu olabilir.
Bu yıl ekim için şimdiye kadar gerçekleşen en önemli zamlar, ay başında uygulamaya konulan doğalgaz ve elektrik enerjisi zamları. Ancak, bu iki kalemin toplam TÜFE üstünde çok etkisi olacağı sanılmıyor. Ayrıca, döviz kurlarında ortaya çıkan artışın yurtiçi fiyatlar üstünde ne ölçüde etkide bulunacağını da şimdiden kestirmek zor. En önemli etki doğal olarak enerjiden geliyor, ancak kur yükselince petrolün gerilemesi bir anlamda denge unsuru oluyor.
Geçen yıl ekim ve kasımdaki artışların yüzde 1.81 ve yüzde 1.95 olduğunu belirttik. Bu yıl ise, geçen yılki oranların en fazla üçte ikisi dolayında bir artış gerçekleşeceği söylenebilir. Tabii ki, önümüzdeki günlerde tüm dengeleri değiştirecek olağandışı gelişmeler yaşanmazsa. Bu yıl ekim ve kasımdaki artışlar yüzde 1.25 dolayında tutulabilirse, ekim sonundaki yıllık oran yüzde 10.5'e, kasım sonundaki yıllık oran da yüzde 9.8'e inecek demektir. Aralıkta, geçen yıl olduğu gibi yüzde 0.25 dolayında bir artışta kalınabilirse, yıl sonu gerçekleşmesi de yine yüzde 9.8 olacaktır.