Yıllık TÜFE şubatta çift haneyi zorlar mı?
TÜFE'de şubat ayında ortaya çıkacak artışın 0.2 puanı şimdiden cepte! Bu bizim görüşümüz değil, Merkez Bankası'nın değerlendirmesi. Merkez Bankası, ocak ayı fiyat gelişmeleriyle ilgili raporunda, "Ocak ayından itibaren yürürlüğe giren bazı enerji ve hizmet kalemleri ile alkollü içecek ve tütün ürünlerini kapsayan vergi düzenlemelerinin ocak ayı enflasyonu üzerindeki doğrudan etkisi, söz konusu kalemlerin (özellikle tütün ürünlerinin) tüketim sepeti içindeki payının artması sonucunda 1.7 puan ile öngörülenin bir miktar üzerinde gerçekleşmiştir" görüşünü dile getiriyor ve devam ediyor: "Değişimleri tüketici fiyatları endeksine gün ağırlıklı olarak yansıtılan tütün ürünlerinin, şubat ayında da enflasyona yaklaşık 0.2 puanlık bir katkıda bulunması beklenmektedir." Merkez Bankası'nın ocak ayı fiyat gelişmeleriyle ilgili değerlendirmesinde özetle şu görüşlere yer veriliyor:
"Ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 1.85 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 1.66 puan artarak yüzde 8.19 olmuştur. Daha önceki raporlarda da belirtildiği gibi, bu yükseliş kamu fiyat/vergi ayarlamaları ile enerji fiyatlarındaki gelişmelerden kaynaklanmış, hizmet fiyatlarının artış oranı ile diğer temel enflasyon göstergeleri orta vadeli hedeflerle uyumlu seyrini devam ettirmiştir. Tütün ürünlerindeki fiyat artışlarının TÜFE endeksi üzerindeki yansımalarının gün ağırlıklı olarak hesaplanması ve geçtiğimiz yılın düşük bazı nedeniyle yıllık enflasyonun şubat ayında da belirgin bir yükseliş sergileyeceği, temel enflasyon göstergelerinin ise sınırlı artışlarla düşük seviyelerini koruyacağı tahmin edilmektedir."
Merkez Bankası'nın "yıllık enflasyonun şubat ayında da belirgin bir yükseliş sergileyeceği"nden kastı ne olabilir? Kastedilen doğaldır ki tütün ürünlerinden gelecek 0.2 puanlık etki değil. Başka mal ve hizmet fiyatlarında da artış beklendiği anlaşılıyor.
Şubat ayında fiyatlar hiç değişmese bile, geçen yıl şubatta yüzde 0.34 gerileme olduğu için, ocak sonundaki yüzde 8.19'luk yıllık oran, şubat sonunda yüzde 8.56'ya çıkacak.
Şubatta yalnızca tütün ürünlerinden gelen 0.2 puanlık bir etki olsa ve diğer tüm mal ve hizmetlerde fiyatlar sabit kalsa, bu kez yıllık oran yüzde 8.77'ye ulaşacak.
Yüzde 8.56 da, yüzde 8.77 de teorik oranlar olmaktan öteye geçemez elbette. Şubat sonundaki yıllık TÜFE'nin kesinlikle yüzde 9'u aşacağını beklemek, hatta çift haneye hazırlıklı olmak gerekiyor. Şubat ayında yaşanacak yüzde 1.33'lük bir artış, yıllık enflasyonu çift haneye taşıyacak. Son çift haneli gerçekleşmenin, yüzde 10.06 ile 2008 yılının aralık ayında ortaya çıktığını anımsatalım.
Şubatta yüzde 1.33 dolayında bir artış gerçekleşme olasılığı düşük olmakla birlikte yok değil. Şubat ayı artışının yaklaşık yüzde 1 olması, böylece yıllık oranın da yüzde 9.5 dolayında gerçekleşmesi daha makul bir gelişme olur, ancak yüzde 10 sınırının aşılması da çok sürpriz sayılmamalı.
Yeni ağırlıklar enflasyonu artırdı
TÜİK, ocak ayından geçerli olmak üzere TÜFE kapsamına yeni mal ve hizmetler ekledi, bazılarını kapsamdan çıkardı, ama en önemli değişiklik grupların ağırlıklarında yapıldı. Ağırlığı en çok artan harcama grubu ulaştırma oldu. Ulaştırmanın TÜFE'de daha önce yüzde 12.64 olan ağırlığı 1.26 puan artırılarak yüzde 13.90'a çıkarıldı. Aynı şekilde alkollü içecekler ve tütünün ağırlığı 0.73 puanlık artışla yüzde 4.58'den yüzde 5.31'e yükseltildi.
TÜFE'yi oluşturan on iki gruptan yalnızca üçünün ağırlığı düşürüldü. Konut grubunun ağırlığı 1.80 puan düşürülerek yüzde 18.63'ten yüzde 16.83'e, ev eşyası grubunun ağırlığı 0.75 puan düşürülerek yüzde 7.53'ten yüzde 6.78'e, gıda ve alkolsüz içecekler grubunun ağırlığı da 0.43 puan düşürülerek yüzde 28.03'ten yüzde 27.60'a çekildi.
TÜİK, grupların ağırlıklarını, harcama eğiliminde belirlediği değişiklikleri dikkate alarak artırıyor ya da azaltıyor. Bu değişiklikler, yılbaşlarında yapılıyor. Bu yıl yapılan değişiklik, enflasyonun yüksek görünmesi sonucunu doğurdu. TÜFE eski ağırlıklara göre hesaplanmış olsaydı, ocak ayındaki artış yüzde 1.69 olarak bulunacak. Oysa, ocak ayının artışı, yeni ağırlıklara göre yüzde 1.85'e çıktı.