Yıllık ihracat son dört yılın, ithalat son beş yılın en düşük düzeyinde

Dış ticarette işler iyi gitmiyor. Her ne kadar ithalat ihracata göre daha fazla azalıyor ve bu sayede ticaret açığı daralıyorsa da genel durum pek parlak değil. 

Nisan ayında ihracat geçen yılın yüzde 10.2 altında kaldı, ocak-nisan dönemindeki gerilemenin oranı da yüzde 7.4 oldu. İthalatta ise nisan ayındaki düşüş yüzde 11.9, dört aydaki düşüş yüzde 10.9 olarak gerçekleşti. 

Nisanda geçen yıldan yüzde 16.3 daha az ticaret açığı verdik. İlk dört aydaki ticaret açığımız ise geçen yılın yüzde 19.7 altında kaldı.

Rakamlar özet olarak böyle. İthalatın daha hızlı azalması sayesinde ticaret açığında belirgin bir daralma göze çarpıyor. Ama ithalatın azalmasının altında yatan etkenlere bakıyoruz, bu tümüyle enerji faturasındaki hafiflemeden kaynaklanmış. Geçen yılın ilk dört ayında 14 milyar dolar olan ve hemen hemen tümü petrol ve doğalgazdan kaynaklanan 27'nci fasıl kapsamındaki ithalat, bu yıl 8.5 milyar dolara inmiş. Tam 5.5 milyar dolarlık bir azalma söz konusu. Toplam ithalatta dört ayda kaydedilen 7.7 milyar dolarlık azalmanın çok önemli bir kısmının bu enerji kaynaklı olduğu ortada. Yani enerji faturasındaki hafifleme böylesine hızlı olmasaydı biz ithalatın ihracattan daha az azaldığını ve ticaret açığında belki de büyüme yaşandığını görecektik.

Kaldı ki ticaret dengesini ithalatın azalmasına dayalı olarak oluşturmaya çalışmak yerine, amaç olarak ihracat artışını almak durumunda olduğumuz da çok açık. Ama bugünkü üretim yapımızla bunu gerçekleştirme şansımız olmadığı da ortada. 

İhracat da, ithalat da dipte

Dış ticaret gerçekleşmesine dönemsel, hele hele aylık olarak bakarak bir sonuç çıkarmaya çalışmak pek doğru değil. Özellikle bir ayın rakamları hiçbir şey ifade etmeyebiliyor. Buradan hareketle çok geniş bir zaman dilimindeki eğilimi ele almakta yarar olduğunu düşünüyoruz.

Bu yılın nisan ayı itibariyle yıllık ihracat 140.1 milyar dolara geriledi. 140.1 milyar dolar, son dört yılın en düşük rakamı. Yıllık baza getirilmiş ihracat daha önce en düşük düzeye 139.5 milyar dolarla 2012'nin nisan ayında inmişti. 

Yıllık ihracatta en yüksek düzeye 158.7 milyar dolarla 2014 yılının ekim ayında ulaşılmıştı. Yani aradan geçen bir buçuk yılda yıllık ihracat yüzde 12 oranında yaklaşık 19 milyar dolar azaldı. 

Yıllık ithalat beş yıl aradan sonra ilk kez 200 milyar dolar sınırının altına inerek nisan sonu itibariyle 199.5 milyar oldu. Yıllık ithalatta daha önce en düşük gerçekleşme 196.5 milyar dolarla 2011 yılının şubat ayında görülmüştü.

Bu arada yıllık ithalat 252.1 milyar dolarla en yüksek düzeye çıktığı 2014 yılının ocak ayından bu yılın nisanına kadar olan iki yılı aşkın sürede tam yüzde 21 azaldı. Yıllık ithalattaki gerileme yaklaşık 53 milyar dolar oldu.

Dış ticaretimiz küçülüyor

Rakamlar açıkça ortaya koyuyor; dış ticaret hacmimizde belirgin bir daralma var. İthalattaki küçülmenin en başta gelen nedeni enerji faturasındaki hafifleme. Ama enerji fiyatlarındaki bu hafifleme, yalnızca ithalatı aşağı çekmiyor, bundan aynı ölçüde olmasa da ihracat da olumsuz etkileniyor. Enerjiden elde ettiği gelir azalan ülkeler, ithalatlarını kısma yoluna gidince bu bizim ihracatımızı da sekteye uğratıyor.

Ayrıca, büyümemizin son yıllarda görece yavaş seyretmesi de daha az ithalat yapmamız sonucunu doğuruyor. Bu durum tabii ki ihracatı da etkiliyor.

Ve bir gerçek tüm açıklığıyla iyice ortaya çıkmış bulunuyor. Hani hep "Türk parası çok değerli, bu yüzden ihracat artmıyor, ithalat ise yüksek seyrediyor" yakınması vardı ya, bu yakınmanın pek de temeli olmadığını görmüş bulunuyoruz. Geçen yıl Türk parasının hızlı bir değer kaybı yaşamış olması ihracata ivme kazandırmadı. İthalatın ne ölçüde bundan dolayı düştüğü de tartışılır tabii ki... 

Rusya'ya ihracat yüzde 60 geriledi

Bu arada uçak kriziyle başlayan gerginlik ve Rusya'nın uyguladığı ambargolar yüzünden bu ülkeye yapılan ihracat ilk dört ayda geçen yıla göre yüzde 60 düştü. 

Geçen yılın ilk dört ayında Rusya'ya 1.2 milyar dolarlık ihracat yapılmıştı. Bu yılın aynı dönemindeki ihracat ise 485 milyon dolarda kaldı. 

Türkiye'nin Rusya'dan ithalatı da yüzde 33 azalarak 7.6 milyar dolardan 5.1 milyar dolara geriledi.