Yıllık dış ticaret açığı 113,6 milyar dolar
Eylülde 5 milyar dolarla geçen yılın aynı ayındakinden yüzde 47,8 daha az dış ticaret açığı verilmesine rağmen dokuz aylık açık 87,2 milyar dolara ulaştı. Eylül sonu itibarıyla yıllık açık da 113,6 milyar dolar oldu. Ocak-eylül döneminde hammadde ithalatı yüzde 24,2 azalırken, en hızlı artan yüzde 37,2 ile tüketim malı ithalatı oldu.
Eylül ayında 5 milyar dolarla geçen yılın aynı ayındakinin yaklaşık yarısı kadar dış ticaret açığı verilmesine rağmen açık, ilk dokuz ayda 87,2 milyar, son bir yıl itibarıyla da 113,6 milyar dolara ulaştı. Orta Vadeli Program’da (OVP) bu yılın tümü için öngörülen 82,3 milyar dolarlık dış ticaret açığı hedefinin tutması zorlaştı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Ticaret Bakanlığı iş birliğiyle genel ticaret sistemi kapsamında üretilen geçici dış ticaret verilerine göre; eylül ayında ihracat, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 0,5 azalarak 22 milyar 489,6 milyon, ithalat yüzde 14,6 azalarak 27 milyar 501,2 milyon ve böylece dış ticaret açığı yüzde 47,8 küçülerek 5 milyar11,6 milyon dolar olarak gerçekleşti.
İlk dokuz ayda 187 milyar 204,1 milyon dolar olan toplam ihracat geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 0,5 altında kalırken, aynı dönemde ithalat yüzde 1,2 artışla 274 milyar 432,5 milyon dolara; dış ticaret açığı da yüzde 4,9 artışla 87 milyar 228,3 milyon dolara çıktı. Eylül sonu itibarıyla yıllıklandırılmış verilere göre ihracat 253 milyar 274,6 milyon dolar olurken, yıllık ithalat 366 milyar 901,6 milyon dolara ve yıllık dış ticaret açığı da 113 milyar 627 milyon dolara ulaştı.
En hızlı ithalat artışı tüketimde
Geniş ekonomik kategorilerin sınıflamasına (BEC) göre ithalat sepetini oluşturan büyüklüklere bakıldığında; başta sanayi olmak üzere ekonomide üretim eğilimini gösteren ara malı (hammadde) ithalatındaki sert düşüş, buna karşılık tüketim malı ithalatında hızlı artış şeklindeki gelişme, ilk dokuz aya damgasını vurdu.
İthalatın en büyük bölümünü oluşturan ara malı dış alımı eylül ayında yüzde 24,2 düşüşle 19 milyar 597,7 milyon dolara geriledi, ilk dokuz ay itibarıyla da 201 milyar 809,3 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8,6 daraldı. Üretimde fren eğilimini gösteren bu gelişmeye karşılık tüketim malları, ithalatı en hızlı artan grup oldu.
Eylülde yüzde 37,2 artışla 3 milyar 775,2 milyon dolar olan tüketim malı ithalatı ilk dokuz ay itibarıyla ise yüzde 60,7 artarak 34 milyar 172,2 milyon dolara ulaştı. Toplam ithalatta ara mallarının geçen yıl ilk dokuz ayda yüzde 81,4 olan payı bu yıl aynı dönemde yüzde 73,5’e düşerken, tüketim mallarının payı yüzde 7,8’den yüzde 12,5’e yükseldi. Öte yandan yeni yatırımlara işaret eden yatırım/sermaye malı ithalatında da eylülde yüzde 14,9, ilk dokuz ayda yüzde 32,1’le önemli bir artış olduğu dikkati çekti.
Eylülde 4 milyar 102,9 milyon, dokuz ayda 38 milyar 241,5 milyon dolarlık sermaye malı ithal edildi. Dokuz aylık dönemlere göre sermaye malı ithalatının toplamdaki payı da yüzde 10,7’den yüzde 13,9’a çıktı. Dokuz aylık ihracatın da 95 milyar 234,8 milyon dolarla en büyük bölümünü oluşturan ara malı dış satımı yüzde 5,7 gerilerken, 66 milyar 167,9 milyon dolar olan tüketim malı ihracatındaki artış yüzde 1,1’de kaldı, yatırım malı ihracatı ise yüzde 18,2 artışla 24 milyar 101,9 milyon dolar oldu.
İhracatta Almanya
Eylül ayında da en çok ihracat 1.746 milyon dolarla Almanya’ya yapıldı, bu ülkeyi 1.201 milyon dolar ile ABD, 1.196 milyon dolarla Irak, 1.096 milyon dolarla İtalya, 1.069 milyon dolar ile İngiltere izledi. İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 28,1’ini oluşturdu. Ocak-Eylül döneminde Almanya 15.904 milyon dolarla ihracatta ilk sırayı alırken, ardından 11.007 milyon dolarla ABD, 9.156 milyon dolarla İtalya, 9.087 milyon dolarla İngiltere ve 8 milyar 933 milyon dolarla Irak geldi. Dokuz aylık ihracatın yüzde 28,9’u bu beş ülkeye yapıldı.
İthalatta Çin
Çin, eylülde 3.728 milyon dolarla en çok ithalat yapılan ülke oldu. Bu ülkeyi 3.134 milyon dolarla Rusya, 2.357 milyon dolarla Almanya, 1.249 milyon dolarla ABD, 1.175 milyon dolarla BAE izledi. Beş ülkenin toplam ithalattaki payı yüzde 42,3 oldu. İlk dokuz ay itibarıyla ise ithalatta ilk sırayı 34.705 milyon dolarla Rusya aldı. 34.397 milyon dolarla Çin, 21.190 milyon dolarla Almanya, 16.563 milyon dolarla İsviçre, 11.840 milyon dolarla ABD en çok ithalat yapılan ilk beş ülke oldu. Dokuz aylık ithalatın yüzde 43,3’ü bu ülkelerden gerçekleşti.
Otomobil ithalatında patlama
Dokuz aylık tüketim malı ithalatının 12 milyar 732,5 milyon dolarla yaklaşık üçte birini, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 151,1’le rekor artış gösteren otomobil ithalatı oluşturdu. Otomobil ithalatına geçen yıla göre 7,6 milyar dolar daha fazla döviz ödendi. Dokuz ayda dayanıklı tüketim malı ithalatına 4 milyar 724,1 milyon, yarı dayanıklı mallara 5 milyar 495,1 milyon, dayanıksız tüketim mallarına 4 milyar 876,7 milyon dolar gitti. Esası yiyecek ve içecek olan işlenmiş ve işlenmemiş tüketim mallarında da 5 milyar doların üzerinde ithalat gerçekleştirildi.
İhracatta yüksek teknoloji payı yüzde 3,6
Eylül ayında imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı yüzde 94,1 olurken, bunun içinde yüksek teknoloji ürünlerinin payı yüzde 4,1 düzeyinde gerçekleşti. Ocak-Eylül döneminde toplam ihracatın yüzde 94,5’ini oluşturan imalat sanayi ihracatı içinde yüksek teknoloji ürünlerinin imalat payı yüzde 3,6’da kaldı. İthalatta ise imalat sanayi ürünlerinin toplamdaki payı eylül ayında yüzde 83,6, yüksek teknoloji ürünlerinin bunun içindeki payı yüzde 10,5 oldu. İlk dokuz aylık dönemde imalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı yüzde 80,7, bunun içinde yüksek teknolojinin payı yüzde 10,2 olarak gerçekleşti.