Yıllık cari açık 45 milyar dolar
Türkiye ekonomisi kasım ayında 3 milyar 666 milyar dolar cari işlemler açığı verdi. Ocak-kasım dönemi itibariyle cari açık 41 milyar 814 milyon dolara ulaşırken, kasım sonu itibariyle yıllık cari açık da 44 milyar 988 milyon dolar oldu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ödemeler dengesine ait kasım ayı verilerini açıkladı. Buna göre kasım ayı ile birlikte kesintisiz cari açık verilen dönem 13 aya çıktı. En son 2021’in ekim ayında 4 milyar 103 milyon dolarlık cari işlemler fazlası elde edilmiş, kasım ayında ise 2 milyar 104 milyon dolar açık verilmişti.
Kasım ayı gelişmeleri
Kasım ayında ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı 7 milyar 122 milyon dolar olarak gerçekleşti. Taşımacılık, turizm, yurt dışı müteahhitlik gibi kalemleri kapsayan hizmetler dengesi kaynaklı girişler ise 3 milyar 683 milyon dolar oldu. Doğrudan yatırım, portföy yatırımı ve faiz gelir giderlerini kapsayan birincil gelir dengesi kaleminde 240 milyon dolar net çıkış, ikincil gelir dengesi kaleminde ise 13 milyon dolar net giriş kaydedildi. Doğrudan yatırımlardan 775 milyon dolar, portföy yatırımlarından da 538 milyon ABD doları tutarında net giriş kaydedildi.
Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 300 milyon dolar net alış ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 65 milyon dolar net satış yaptığı görüldü. Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, Genel Hükümet 1 milyar 500 milyon dolar net kullanım, bankalar ve diğer sektörler ise sırasıyla 679 milyon ve 180 milyon dolar net geri ödeme yaptı. Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 4 milyar 791 milyon dolar net azalış kaydetti.
Resmi rezervlerde kasımda 3 milyar 613 milyon dolar net artış oldu. Kasım’da net hata noksan girişinin de devam ettiği görüldü. Merkez Bankası verilerine göre, kasımda 899 milyon dolarlık net hata noksan girişi yaşandı.
Ödemeler dengesindeki tanımı ile dış ticarette verilen açık ocak-kasım döneminde 81 milyar 537 milyon dolara ulaştı. Hizmetler dengesinde ise 48 milyar 183 milyon dolar fazla elde edildi. Bu kalem altında özellikle seyahat (turizm) kaleminden kaynaklanan net gelirler 36 milyar 457 milyon oldu. On bir ayda birincil ve ikincil gelir dengesinde ise 8 milyar 460 milyon dolar açık verildi. Bu gelişmelerin sonucunda, ocak-kasım dönemi cari işlemler açığı 41 milyar 814 milyon dolar oldu.
Net hata noksan 22,3 milyar dolara ulaştı
Finans hesabına bakıldığında doğrudan yatırımlardan 7 milyar 122 milyon net giriş kaydedildi. Portföy yatırımı için yurt dışına 4 milyar 597 milyon dolar götürülürken, aynı dönemde yurt dışı yerleşikler portföy yatırımı için 9 milyar 656 milyon dolar getirdi.
Türkiye ekonomisine “kaynağı belirsiz giriş” olarak ifade edilen net hata noksan kalemi ocak-kasım döneminde 22 milyar 341 milyon dolara ulaştı. Resmi rezervler ise 9 milyar 877 milyon dolar büyüdü.
Net hata ve noksan nedir?
Ülkeler arası ekonomik ilişkileri gösteren ödemeler dengesi tablosundaki eksik ve hatalar için bu terim kullanılıyor. Ödemeler dengesi tablosunda “cari işlemler hesabı” ve “sermaye hesabı”nın toplamının her zaman “finans hesabı” kalemine eşit olması gerekiyor. Ancak tabloda bulunan verilerin fazla ya da eksik verilmesinden kaynaklı olarak ortaya çıkabiliyor. Tablo, ülkenin dünya ile ekonomik ilişkilerinde gelir-gider dengesi ve oluşan açığın hangi yollarla finanse edildiğini gösteriyor. Cari açığın kayıtlı ve bilinen finans kaynakları dışında karşılanan kısmına “net hata ve noksan” deniyor. Bu kalem “kaynağı belirsiz döviz girişi” olarak da iddia ediliyor.