Yıllık cari açık 30 milyar doların altına indi; ama...

Cari işlemler dengesi mart ayında 3.7 milyar dolar açık verdi ve geçen yılın aynı ayındaki 4.8 milyar dolara göre 1.1 milyar dolarlık bir gerileme sağlandı. İlk çeyrekte bu yıl 7.9 milyar dolar olarak gerçekleşen açık da, geçen yılın aynı dönemindeki 10.5 milyar doların 2.6 milyar dolar altında kaldı.

Bir de mart ayı itibariyle oluşan yıllık rakamları verelim. Geçen yılın mart ayındaki yıllık cari açık 43.1 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Bu yılın martında ise yıllık açık 29.5 milyar dolara geriledi. Yani tam 13.6 milyar dolarlık bir gerileme ortaya çıkmış oldu.

Bunlar beklenen gelişmeler, onu vurgulayalım. Cari açıkta geçen yılı 32.1 milyar dolarda kapatmış, bu yılki açığı da 28.6 milyar dolar olarak öngörmüştük. Yani 2016 sonu için öngördüğümüz açığa çok yaklaşmış, hani neredeyse o düzeye inmiş durumdayız. Daha önce de vurguladık; elbette başlangıçta öngörülen 28.6 milyar dolarlık açığın altına inilmeyecek, diye bir durum yok, olabilir; inilmesi de iyidir. 

Ama birincisi, bu düzeyin altında bir açığı neyin sağlayacağıdır. Örneğin büyüme çok çok düşer ve bu yüzden ithalat çok azalır da cari açığımız da 25 milyara, hatta daha aşağıya doğru seyrederse bundan olumlu bir gelişme olarak söz etmemiz herhalde pek söz konusu olamaz.

Ve ikincisi, önümüzdeki dönem, cari açığın daha da aşağı gideceği bir dönem midir, yoksa bir geri dönüşün yaşanacağı, yani cari açığın yeniden artış göstereceği bir dönem midir?

Dış ticaret ve seyahat  

Cari işlemler dengesinin iki önemli kaleminde, dış ticaret ve seyahatte işler pek iyi gitmiyor. Dış ticaret dengesinde bir iyileşme var; ancak bu durum ihracatın artmasından değil, ithalatın ihracattan daha hızlı düşmesinden kaynaklanıyor. Bu gerçeği görmezden gelemeyiz. Hele hele ekonomi biraz canlanır gibi olsun, hele buna bir de petrol fiyatlarındaki artış eklensin, biz ithalattaki gerilemeyi bu düzeyde tutamayız. Petrol fiyatları artınca ihracat da bundan nasibini alacak ve biraz artacaktır ama sonuçta dış ticaret dengesi şimdikinden daha olumlu oluşmayacaktır.

Dolayısıyla ödemeler dengesindeki tanımıyla dış ticarette geçen yılın ilk çeyreğinde verilen 11.8 milyar dolarlık açığın bu yıl 8.1 milyar dolara inmesi iyidir; ama bu her an değişebilecek bir dengeye de işaret etmektedir.

Cari dengede ikinci ve hatta dış ticaretten daha önemli zayıf noktamız seyahat gelirleridir. Biliyoruz ki yılın ilk çeyreği seyahat açısından ölü sezon sayılır. Buna nisanı da ekleyebiliriz. Önemli olan mayıs-ekim dönemidir. Ama seyahat gelirlerindeki olumsuzluk, kendini ilk çeyrekte bile göstermeye başlamıştır.

İlk çeyrekteki seyahat geliri geçen yıla göre 683 milyon dolar azalarak 4.1 milyar dolardan 3.4 milyar dolara düştü. Buna karşılık gider 252 milyon dolar artarak 1.2 milyar dolardan 1.5 milyar dolara yükseldi. Bunun sonucunda da net seyahat geliri 935 milyon dolarlık düşüşle 2.8 milyar dolardan 1.9 milyar dolara indi. Net gelirdeki azalmanın oranı tam yüzde 33. 

Seyahat gelirindeki düşüşün oranı ilk çeyrekte yüzde 17 düzeyinde kaldı. Biliyoruz ki sezonla birlikte bu düşüşün çok daha yüksek oranlara çıkacağı bekleniyor. Umalım, bu yılki seyahat geliri düşüşü öyle yüzde 40'ları, yani 10-12 milyar dolar arasını bulmasın.

O durumda, "Yıllık cari dengedeki düşüş sürecek" değerlendirmesini yapanlar fena halde yanılacaklar demektir. Biz hep diyoruz ki, cari açıktaki düşüş duracak ve yıllık oran bir süre yatay seyrettikten sonra yönünü yukarı çevirecektir.

2016 yılı cari açığını 35 milyar doların altında tutmak pek mümkün olmayacağa benziyor. Dolayısıyla yıllık açığı 30 milyar doların altına indirmiş olmanın tadını çıkarmakta yarar var. Çünkü yıllıklandırılmış açığın 30 milyardan düşük gerçekleşeceği aylar, çok fazla olmayacak gibi görünüyor.