Yıllık büyüme yüzde 8'e gidiyor
Ekonomi yılın üçüncü çeyreğinde yine hızlı bir büyüme gösterdi. Üçüncü çeyrekte yüzde 8.2 olan büyümeyle birlikte ilk dokuz aydaki oran yüzde 9.6 olarak gerçekleşti. Üçüncü çeyrek sonu itibariyle son bir yıldaki GSYH de, bir önceki bir yılın yüzde 9.5 üstünde bulunuyor. Yani yıllık büyüme, üçüncü çeyrek sonu itibariyle yüzde 9.5 düzeyinde.
Türkiye, üçüncü çeyrek sonunda yüzde 9.5 olan yıllık büyümeyi, dördüncü çeyrek sonunda, bir başka ifadeyle 2011 itibariyle yüzde 7.5 olarak öngörüyor. Yüzde 9.5'ten, yüzde 7.5'e nasıl inilir peki ya da inilebilir mi?
Doğrusu 2011 için yüzde 7.5'lik büyümede kalmak artık pek mümkün görünmüyor. Türkiye ekonomisindeki büyüme son çeyrekte yüzde 1.8'de tutulabilirse, o takdirde yıllık oran yüzde 7.5 olacak. Ama bu yıl çeyrekler itibariyle yüzde 12, yüzde 8.8 ve yüzde 8.2 olan büyümeyi bir anda yüzde 1.8'e çekmek de neredeyse olanaksız göründüğüne göre, yıllık büyüme çok daha yukarıda oluşacak demektir. Kaldı ki, son çeyreği de neredeyse tamamlamak üzereyiz. Dolayısıyla, "son çeyrekte işler birden çok kötü gider, bu yüzden büyüme çok çok yavaşlar" diyebilecek durumda değiliz.
Türkiye ekonomisindeki büyümenin, geçen yılın son çeyreğindeki yüzde 9.2'lik yüksek büyümenin yaratacağı baz etkisiyle son çeyrekte yüzde 4-5 dolayında kalması şaşırtıcı olmayacak. Son çeyrekteki gerçekleşme yüzde 4-5 olursa yıllık büyüme de yüzde 8.0-8.5 aralığında oluşacak. Dolayısıyla yılın tümünde yüzde 8'in altına inmeyecek, yüzde 8.5'i de pek aşmayacak bir büyümenin normal sayılması gerektiğini söyleyebiliriz. Şu aşamadan sonra bu oranların dışındaki gerçekleşmeler sürpriz olacaktır.
2012'ye gelince… Büyüme, 2012 yılı için yüzde 4 düzeyinde öngörülüyor. Doğrusu 2012 öylesine belirsizliklerle dolu bir yıl ki… Büyüme konusunda şimdiden bir tahmin yapmak çok ama çok zor. Genel kanı, son iki yıl başlangıçta öngörülenin çok üstünde büyüyen Türkiye ekonomisinin, bu kez 2012'de tersini yaşayacağı ve büyümenin yüzde 4'lük düzeye ulaşamayacağı yönünde. Ama dedik ya, bu konuda tahmin yürütmek için çok erkenmiş gibi geliyor.
GSYH'de mutlak değer rekoru
GSYH, yılın üçüncü çeyreğinde sabit fiyatlarla 31 milyar lira olarak gerçekleşti. Bu düzey bir rekora işaret ediyor. GSYH, daha önce çeyrek bazında 30 milyar lira eşiğini hiç aşmamıştı.
GSYH, mevsimsel etkenlerle yıl içinde en yüksek düzeye hep üçüncü çeyrekte çıkıyor, son çeyrekte üçüncü çeyreğe göre bir miktar gerileme oluyor. Dolayısıyla, bu yıl da son çeyrekte üçüncü çeyreğe göre mutlak değer olarak bir gerileme ortaya çıkacak ve büyük olasılıkla 30 milyar liralık eşiğin altına inilecek.
Cari açık zirvede, artık iniş başlayacak
Dün açıklanan bir başka önemli veri de ekim ayına ilişkin ödemeler dengesi gerçekleşmesiydi. Ekim ayında 4.2 milyar dolar açık verildi, ilk on aydaki açık 65.1 milyar dolar oldu, ekim itibariyle yıllık açık da 78.6 milyar dolara ulaştı.
Merkez Bankası uzunca bir süre cari açıktaki büyümenin yerini son çeyrekte iyileşmeye bırakacağını dile getirmiş, daha sonra ise "son çeyrek" ifadesini "son aylar" olarak değiştirmişti. Biz ise sürekli olarak cari açığın ekim ayında da yıllık bazda artış göstermeye devam edeceği, geri dönüşün ancak kasımda başlayabileceği görüşünü savunmuştuk. Nitekim eylül sonunda 77.8 milyar dolar yıllık cari açık, ekim sonunda 78.6 milyar dolara yükseldi.
İşte cari açıkta şimdi çok büyük olasılıkla zirve noktasına geldik. Cari açığın yıllık bazda 80 milyara ulaştıktan sonra geri döneceğini dile getiriyorduk, 80 milyara çıkılmadan bir geri dönüş gerçekleşiyor gibi. Cari açıkta ekim sonunda oluşan yıllık bazdaki 78.6 milyar dolar, bir anlamda zirveyi gösteriyor. Kasım ayındaki artış geçen yılın altında kalacak ve bu sayede yıllık cari açık azalma sürecine girecek gibi görünüyor.
Ancak aralık için bu kadar kesin konuşmak zor. Biliniyor ki aralık aylarında ithalat konjonktürel olarak çok yüksek gerçekleşiyor ve bu durum doğal olarak cari açığa yansıyor.
Geçen yıl kasım ayında 6, aralık ayında ise 7.6 milyar dolar cari açık verilmişti. İşte kasım ayında 6 milyardan daha az bir cari açık verme olasılığı çok yüksek görünüyor. Ne var ki, aralık için 7.6 milyar doların altında kalınabileceği konusunda kesin bir yargıda bulunabilmek zor.