Yılın ilk 3 ayında beklenenin üzerinde büyüme gerçekleşti
OLAYLARIN İÇİNDEN / Tevfik Güngör TÜİK'in açıkladığı 2008 yılının ilk 3 ayına ilişkin büyüme oranı beklenenin üzerindedir. Batı ülkeleri krizden söz ediyor. Büyümenin durmasından ağlaşıyor. Türkiye'de işyerlerinin kapandığı şikayetleri var. Ekonomideki sorunlara siyasi sorunlar eklendi. Bütün bunlara rağmen ekonomi büyüyor. Ve bu büyümenin kaynağı imalat sanayi kesimi. Yılın il 3 ayında sanayi üretim endeksleri yüzde 6 dolayında bir büyümeyi işaret ediyordu. Bizde ekonomi sanayinin büyümesinden etkilenir. Çünkü GSYİH/milli gelir içinde sanayin ağırlığı yüzde 25'tir. Sanayi büyüyünce, ticaret büyür. Ticaretin milli gelirde ağırlığı yüzde 14'tür. Ticaret büyüyünce ulaştırma, haberleşme büyür. Milli gelirdeki ağırlığı yüzde 15'tir. Mali aracı kuruluşlar (banka sistemi) büyür. Milli gelirde ağırlığı yüzde 10'dur. Bu sektörler büyüyünce de milli gelir hızla büyümüş olur. Bu yılın ilk üç ayındaki milli gelir büyümesini geçen yılın ilk üç ayındaki büyüme ile karşılaştırıyoruz. Geçen yılın ilk üç ayında ekonom, yüzde 7.6 büyümüştü. Açık anlatımıyla bir yıl öncenin yüzde 7.6'lık büyümesi üzerine yüze 6.6'lık büyüme önem taşır. Bu yılın ilk üç aylık döneminde yüzde 6.6'lık büyümenin 1.8 puanı sanayiiden, 1.4 puanı ticareten, 1.3 puanı ulaştırmadan, 0.9 puanı ise mali aracı kurumlardan kaynaklandı. Bu dört kalemi toplayınca 5.4 puan ediyor. 6.6 oranındaki büyümenin ana kaynağı ortaya çıkıyor. Tarım geçen yılın ilk üç ayında - 6.9 (gerileme) içinde idi. Bu yılın ilk üç ayında yüzde 5.6 artış gösterdi ama, tarımın milli gelir içindeki ağırlığı (maalesef) yüzde 3.9'a düştü. Bu durumda tarımdaki iyileşme, ürün artışı milli gelirin (yüzde 6.6'lık) büyümesine sadece 0.2 puan katkıda bulunabiliyor. Üreticiler yakınırken (nasıl olmuş ise) imalat sanayiinin büyümesine dayalı olarak büyüyen milli gelirin, yılın ilk üç ayında nasıl harcandığını gösteren rakamlar, büyüme rakamları konusunda tereddüt yaratacak bir görünüm yaratıyor. TÜİK ve Merkez Bankası tarafından hazırlanan tüketici ve üretici güven endeksleri, tüketicinin ve üreticinin gelecek hakkındaki kötümserliğine dayalı olarak tüketim ve yatırımda daralmayı işaret ederken, 'harcamalar itibariyle milli gelir tabloları' özel tüketimde ve yatırımlarda beklenenin üzerinde artışı gösteriyor. Özel tüketimin, büyümenin üzerinde arttığı görülüyor. Geçen yılın ilk üç ayında yüzde 5.5 oranında artan tüketim, bu yılın ilk üç ayında yüzde 7.3 oranında artmış. Geçen yılın ilk üç ayında yüzde 2.0 artan yatırım bu yıl yüzde 9.5 oranında artmış. Kamu yatırımı ve tüketimi kısarken, özel sektör büyütmiş. Özel sektör yatırımlarında inşaatta firene basılırken, özel sektör büyük ölçüde makine ve teçhizat satın almış. Stokları da büyütmüş. Harcamalardaki bu şişkinliğin kaynağı gelir artışıdır. Gelir, yüzde 6.6 artınca, tabii olarak bunun bir yerlerde harcandığını göstermek gerekiyor. İnşaatta gerileme var. Tüketim artışının bir sınırı var. O zaman gelirin makine ve teçhizat ile stoğa gittiği varsayılıyor. Yılın ilk 3 ayında geliri nasıl harcadık? (Yüzde) Harcamalarda 2008 yılında 2007 yılında sektörün payı harcamalardaki harcamalardaki (ağırlığı) artış artış Toplam 100.0 6.6 7.6 Özel tüketim 73.8 7.3 5.5 Kamu tüketimi 8.9 4.2 4.7 - Maaş ücret 5.2 0.4 0.8 - Mal, hizmet 3.6 10.1 11.5 Yatırım 25.7 9.5 2.0 Kamu yatırımı 2.1 -7.7 4.3 - Makine teçhizat 0.3 37.2 -3.6 - İnşaat 1.8 -12.1 5.1 Özel yatırım 23.6 11.3 1.8 - Makine teçhizat 14.7 15.6 -4.5 - İnşaat 8.9 4.8 12.9 Stok değişim -2.9 44.9 -47.7 İhracat 25.3 12.2 12.5 İthalat 30.8 11.9 8.6 Yılın ilk 3 ayında ekonomi nasıl büyüdü? (Yüzde) Sektörün 2008 2007 toplamda büyüme büyüme payı (ağırlığı) oranı oranı GSYİH 100.0 6.6 7.6 Tarım 3.9 5.6 -6.9 Balıkçılık 0.2 -4.4 -2.3 Madencilik 0.7 8.4 9.3 Sanayi 25.8 7.0 10.2 Enerji-su 1.8 8.5 7.0 İnşaat 6.3 2.8 8.8 Perakende t. 14.1 9.9 6.3 Otel-lokanta 1.4 5.2 7.3 Ulaştırma 15.4 7.7 8.4 Mali aracı 10.3 8.9 12.7 Konut sahipliği 5.0 1.5 2.6 Gayrimenkul kira 3.8 -0.5 15.9 Kamu yönetimi 3.1 3.6 -1.0 Eğitim 2.2 0.6 7.6 Sağlık 1.5 11.8 2.8 Sosyal hiz. 1.7 -0.8 6.8 Eviçi personel 0.2 -0.5 14.1 Sektör toplamı 97.4 6.4 7.6 Aracılık hiz. 6.6 8.0 13.2 Vergi şub. 9.0 9.6 9.7