Yıldız savaşları

Akla Güneş sistemimizde bu hafta dizilen 6 gezegen geliyor. Bir sonraki 2040 yılın­da olacak gök olayını Mars kolonimizden izle­yebilir miyiz sorusu bilim kurgu seviyesinden bir kaç tık öteye geçmiş durumda.

Musk ve Trump yemin töreninde ve konuş­malarında Mars’ta koloni kuracaklarını, (tica­ri) uzay yarışını resmen başlattıklarını duyur­du. JFK 1960’larda aya ayak basılan programı başlatmıştı. Şimdi JFK dosyaları açılırken ye­ğeni sağlığın başına geçti.

Musk ABD doğumlu olmadığı için ABD baş­kanı olamaz deniyor. Trump Kanada’ya eya­let olmayı, Panama ve Grönland’ı almayı tek­lif ediyor. Mars bir eyalet olursa, Musk guver­nörü olursa. Veya resmi tersten okursak ABD Mars’ın eyaleti olursa?

Yıldız geçidi

1994 yapımı bilim kurgu filmi. Solucan de­likleri ile açılan portallerde uzayda seyahati konu alıyor. Trump önceki döneminde Uzay Kuvvetlerini kurmuştu. Musk kesintisiz inter­net için Starlink ile dünyayı çevreliyor.

Gelelim duyurdukları Stargate projesine. Silikon Vadisi CEO’ları Trump’ın yemin tö­reninde hizalandılar. Meta, Google, Amazon hepsi oradaydı. 500 milyar dolar ile Stargate ile ChatGPT dâhil yapay zekâya yatırım yapı­lacağı açıklandı.

Çin durur mu, çok daha düşük maliyetle De­epSeek-R1 yapay zekâsını açıkladı. Yapay zekâ savaşları hızlanırken (sosyal) medya savaşları da başladı. Grok 2 (ve Neuralink) ile Musk da işin içinde.

Elon Musk Almanya, AB seçimlerine X ile karışıyor diye AB yaptırım planlarken, Le Fi­garo Musk karşıtı manşetler atmaya başladı. 2016 seçimlerinde Facebook ABD seçimleri­ne Rusya karıştı diye kongrede ifade vermişti.

Veri yeni petrol deniyor. Veriyi saklaya­bilen, işleyebilen bu güce sahip. Büyük veri­de ise quantum bilgisayarlar yetmiyor. İnsan zekâsından daha hızlısına ihtiyaç var. Gözü­müzün önünde Skynet lansmanı yapıldı Star­gate ile.

Finansal savaşlar

Artık savaşlar kur, ticaret savaşlarının öte­sinde finansal savaşlar ile de yapılıyor. Rusya örneğinde gördüğümüz gibi bankacılık ve fi­nans sistemine yönelik engeller, yasaklar.

Son örnek Kolombiya. ABD’nin sınır dışı et­tiği kaçakları almadı diye anında finans, ver­gi yaptırımları. Kolombiya boyun eğdi ve geri adım attı. Bu yaptırımlar sonrasında Kolombi­ya merkez bankasının bağımsızlığından, ras­yonel iktisattan bahsedilebilir mi?

Veya soruyu şöyle soralım. Trump Fed’e fa­iz indirimi için baskı yapacağını söyledi geçen hafta. Fed bilançosunun %95’i ABD hazine (garantili) kâğıdı ile finansal olarak bağımsız sayılır mı? Tersten bakarsak Fed fonlamazsa ABD hazinesi o borç seviyesi ile finansal özgür sayılır mı? Trump ve Musk durumun farkında. DOGE bu yüzden kuruldu.

KKM gibi enstrümanlar, PTTBank gibi ku­rumlar bu yüzden kritik önemde. Arjantin gibi Çin swapları ile IMF kredi mektupları arasın­da sıkışıp kalmamak için.

Misak-ı İktisadi yazımızda hatırlattığımız gibi ekonomik başarılar artık daha da önemli. Çin makale ve akademik eser üretiminde her­kesi geçti. Yakında ana akım Çin olacak.

Musk ile Trump’ın kripto para merkezi ol­mak istemesi biraz da bu yüzden. Neoliberal ve neoklasik iktisat okul formasyona uğra­maya başladı. Okul olmasa da içeriği kontrol etme ve yeni ekonomide yeni finansal mima­riyi şekillendirme isteği.

Neoliberalizm ile kamu kurumlarının özel­leştirilmesi tekelleşme, fahiş fiyat, açgözlü­lük (satıcı) enflasyonu, enerjiye bağımlıysa­nız maliyet enflasyonu olarak geri dönüyor günümüzde.

Finansal terör ise savaşın başka bir alt ver­siyonu. Sanal dolandırıcılıklar, dünyanın bir ucunda finansal dolandırıcılık çiftlikleri üzerinden yatırım başta olmak üzere vatan­daşların telefon veya sosyal medya üzerin­den kandırılması.

Türkiye ekonomi modeli

Faiz indirimi erken mi geç mi veya az mı çok mu oldu diye tartışırken oldu bunlar. Kurum­ların önemi, merkez bankası bağımsızlığı, ku­ral bazlı iktisat diyen ana akım neoklasik iktisat geçtiğimiz yüzyılın kavramları. Dün dünde kaldı cancağızım, bugün yeni şeyler söylemek lazım.

İthal malları, ithal paralarla finanse edip, it­hal ekonomi modelleri ile çözmek mümkün ol­saydı, Arjantin, Kolombiya gibi canlı örnekler olmazdı.

Dolarizasyon dışında yapay zekâya bağımlı­lık, ticari uzay yarışında dışarıda kalmak tam böyle bir şey. Yüzyılı ıskalamamak adına özel sektörün yıldızının parlaması ve hizalanması şart. İstanbul Ekolü de bu yüzden burada.