Yıl bitmeden!

Bir yılın bitimi yeni bir yılın habercisidir, her yılın son ayında kişileri bir yandan hüzün, diğer yandan mutluluk ve telaş sarar. Ticari işletmeler/şirketlerde ise hummalı bir çalışma başlar. Bu yıl, ağırlaşan ekonomik ko­şullar çoğu mali tabloların bozulmasına ne­den oldu.

Yazımız konusu ise, yıl bitmeden iş­letmelerin dikkat etmeleri gereken hususları hatırlatmaktır. Şirketler, her yılın son ayında genel olarak cari hesap mutabakatları yapar, stok sayım (envanter) programı yapar, mali tablolarını erken hazırlar, vergi planlaması yapar, yeni yatırım kararları alır. Ancak, her yıl sonunda yapılan bu klasik çalışmalara bu yıl çok önemli bir konu eklenmiş bulunuyor. Bu da uygulanmakta olan “enflasyon düzelt­mesi” adıyla yapılacak enflasyon muhasebe­si işlemidir.

Şirketlerde dikkat edilecek hususlar

Ticari işletmelerin/şirketlerin, aralık ayı içerisinde yapmaları gereken yıl sonu işlem­leri ve dikkat etmeleri gereken hususları aşa­ğıdaki gibi sıralanabilir.

1- Bankalar, tüm borçlu ve alacaklı hesapla­rın mutabakatının yapılması.

2- Kasa ve stok (envanter) sayımının yapıla­rak eksik/fazla para, stok ile firelerin tes­pitinin yapılması.

3- Kasa hesabındaki fiktif paralara ve ortak­lardan alacak tutarlarına adat hesabı ya­pılıp/yapılmadığının kontrolu.

4- Aktif ve pasifte yer alan tüm yabancı pa­raların değerlemesinin yapılarak, gelir ve gider kalemlerinin güncellenmesi.

5- Varsa, şüpheli alacaklara karşılık ayrılıp ayrılmadığının kontrolu.

6- İmalat söz konusu ise, ilgili hesaplamala­rın doğruluğunun ve satışların maliyeti­nin kontrolunun yapılması.

7- Alınan ve verilen sipariş avansları hesap­larının kontrol edilerek, işlemi bitmiş he­sapların ilgili hesaplara aktarılması.

8- Yıl içerisinde ödenen geçici vergi hesap­larının ve varsa dolaylı ödenen stopajla­rın bu hesaba aktarımının yapılması.

9- Varsa, önceki yıldan devreden ve iadesi gereken geçici vergilerin kontrolunun ya­pılması.

10- Sabit varlıkların sayımının ve amor­tisman kontrollerinin yapılarak, eksik kayıtların ve amortismanlarının kontrolu­nun yapılması.

11- Binek otoların alımında ödenen ve in­dirilemeyen KDV’nin ve kısıtlı giderle­rin kontrolu.

12- Kanunen kabul edilmeyen giderlerin kontrolu.

13- Varsa, karlı satılarak kayıtlardan çıka­rılmış sabit varlıklarla ilgili yenileme fonu ayrılıp ayrılmadığının kontrolunun ya­pılması.

14- Kamuya olan vergi ve SGK borçlarının mutabakatının yapılması, ödenmemiş sgk primlerinin ve ödenmemiş geçici vergile­rin ayrıştırılması.

15- Kullanılmayan (devreden) geçmiş yıl zararların kontrolu.

Bu notları ve uyarıları çoğaltmak mümkün. Ancak, her işletmenin faaliyetine ve türüne göre yıl sonu beklentileri, planlamaları ve ça­lışmaları farklılık göstermektedir. Ayrıca; İş Kanunu gereği, çalışanların özlük haklarının kontrolü ve biriken kıdem tazminatlarının bütçelenmesi gerekiyor. Ticaret Kanunu ge­reği ise; yapılmış veya yapılmamış genel ku­rulların, varsa çıkan ortak veya yeni giren or­tak varsa hisse devirleri ve ortaklar pay def­terinin işlenip işlenmediğinin kontrolünün yapılması.

Enflasyon düzeltmesi (muhasebesi) için dikkat edilecek hususlar

Gerekli şartlar oluştuğu için, 31/12/2023 tarihi itibariyle enflasyon muhasebesi uy­gulamasına geçildi. Ülkemizde işletmelerin büyük bir kısmında öz kaynak sorunu bulu­nuyor.

Enflasyon muhasebesine geçilirken, sermaye yetersizliği nedeniyle yüksek kredi borcu olanları bekleyen önemli bir risk, 2024 ve sonraki yıllarda daha fazla vergi ödemele­ri söz konusu olabilir. Bu durumda, işletme­lerin bilançolarını gözden geçirip rasyolarını analiz etmeleri ve ihtiyaç varsa yıl bitmeden sermaye artışlarına gitmelerinde fayda var­dır. Bilindiği gibi, satışları 50 milyon liranın altında kalan işletmeler, yıl içerisinde geçi­ci vergi dönemlerinde enflasyon muhasebe­sinden muaf tutuldular.

Şayet, yeni bir deği­şiklik veya düzenleme yapılmaz ise bilanço esasına tabi defter tutan tüm mükellefler de 31/12/2024 itibarıyla enflasyon düzeltmesi yapacaklardır. Ayrıca, işletmelerin kurumsal bakış açısıyla yönetim organizasyon planla­rını her yıl yeniden gözden geçirmeleri, yöne­tim muhasebesi departmanlarını geliştirme­leri, vergi ve finans planlaması yapmalarında fayda vardır.