Yerleşik çıkarlar ve değişimin hızı

Polonyalı yönetmen Kieslowski’nin ün­lü üçlemesinden Mavi’de ana kahraman Julie, uzun zamandır onu aklından çıkara­mayan Olivier’e, onun için yaptıklarından dolayı teşekkürün ardından “görüyorsunuz ben de diğer kadınlar gibiyim, terliyorum, öksürüyorum, çürüklerim var” der.

Son yıl­larda dillerden düşmeyen yapay zekâ uygu­lamalarının da önemli kazanımlarının yanı sıra kullanımından doğabilecek sorunları, önemli riskleri de var. Bu riskler, üreticile­rinden bağımsız karar alabilme yetenekleri sayesinde, kamuoyunu yönlendirmek, kasıt­lı olarak istenmeyen sonuçlar doğurabilecek önerilerde bulunmak veya belirli bir amaç doğrultusunda propaganda yapabilmek gibi imkânlara da sahip üretken yapay zekâ mo­dellerinde daha da yüksek.

Dönüştürücü inovasyonlar rekabetteki çıkarları sarsar

Bir yandan bu uygulamaların üzerin­de çalışacağı büyük altyapı (sunucu) ya­tırımlarını sürdürmelerine rağmen, bü­yük teknoloji şirketlerinin ChatGPT gi­bi dil modellerini yoğun ve hızlı bir şekilde ürün ve hizmetleri ile hemen bütünleş­tirmekten imtina etmelerinin ardındaki temel endişe de bu.

Microsoft gibi bu ko­nuda bir adım önde gözüken şirketle­rin hisse değerindeki artışın duraklama­sında bu endişelerin de etkili olduğunu düşünüyorum. Yapay zekânın beklenen hız­da ürün ve hizmetlere nüfuz edemeyebi­leceğini düşündüren bir diğer konu ise bu teknolojileri geliştiren şirketlerin mevcut durumdan kaynaklanan “yerleşik çıkarla­rı”. Her dönüştürücü inovasyon dönemi, önde gelen ekonomik aktörlerin mevcut rekabet denklemindeki çıkarlarını da sarsa gelmiştir.

Üretken yapay zekânın çok hızlı adaptasyonu, Google’ın tıklama başına rek­lam geliri elde ettiği arama algoritmasının, Apple’ın çok kârlı yazılım dükkânı ve ara­ma motoru imtiyaz gelirlerinin de değişme­si anlamına gelir ve bu durumda rakiplerine karşı mevcut avantajlı konumlarını da riske atmayı gerektirecektir.

Volkswagen, verimsiz tesislerini kapatacak

Önümüzdeki dönüştürücü inovasyon dal­gasının, bu tür endişe ve çıkarlara sahip ol­mayan, yeni kurulan teknoloji şirketlerince geliştirilmesi kuvvetle muhtemel. Anthro­pic gibi görece büyüklerin yanı sıra binler­ce yeni küçük şirket yapay zekâ ilintili tek­nolojilerin gelişimi için sermaye topluyor. ABD’de faiz indirimlerinin sürmesi, ilaç ge­liştirme ve programlama başta olmak üzere birkaç önemli sektörde üretken yapay zekâ çözümleri sağlayacak bu yeni şirketlerin ya­tırım almasını hızlandıracak.

Çinli üreticilerin görece düşük maliyetli devasa otomotiv kapasitesinin küresel pa­zarda yarattığı baskının sonuçları görül­meye başlandı. Almanya’da Volkswagen yönetimi üretim maliyetlerini düşürebil­mek için verimsiz tesislerin kapatılacağını açıklarken, Fiat Chrysler ve PSA grubunun birleşmesi ile kurulan ve bu yıl ABD paza­rındaki yanlış stratejisi nedeniyle hisse değeri 26€ dan 11€’lara kadar düşen Stel­lantis’te hissedarlar mutsuz.

ABD’de yaşla­nan ürün gamını yenilemekte geç kalan, es­ki modeller için fiyat indirimleri yapmayı da reddeden şirketin pazar payı kayıpları ve bayi kanalında biriken stoklar önümüz­deki yıl için alarm zillerini çalıyor. Şirket, yatırımcıların değişim taleplerini yatıştır­mak üzere mevcut genel müdürün 2026’da emekli olacağı, ayrıca finans ve operasyon­lardan sorumlu başkanların da görevlerin­den alındığını duyurdu.

Piyasada şirketin ortaklarından olan Fransa hükümetinin, Stellantis’in Renault ile birleşmesi ve böy­lece Avrupa merkezli daha büyük bir oto­motiv üreticisinin yaratılması yönündeki talepleri konuşuluyor. Böylesi bir birleş­me için gerek şirketin hâkim ortaklarının gerekse İtalya hükümetinin desteği gerekli ve henüz bu yönde net bir açıklama yok. Üç büyük alman otomobil üreticisinin de ma­liyet ve satış sorunları ile karşı karşıya ol­duğunu not etmeli. Sektörde yakın zaman­da başka birleşme haberlerini de almak be­nim için sürpriz olmayacak.

Bernard Shaw, tüm ilerlemelerin maku­lü makul bulmayanlarca gerçekleştirildiği­ni söylemişti. Halka açık şirketlerin mut­suz hissedarlarını da bu gruba dâhil etmek mümkün.