Yerin kulağı var
Devletlerin, toplumun neler konuştuğunu, neler yapmayı planladığını anlamak için çaba sarf etmesi çok eskilere dayanıyor. Gizli teşkilatlar çoğu zaman dış tehditleri değil de, içeride neler olup bittiğini anlamak için çalışıyor. Elbette elinizin kolunuzun uzandığı yerler genişlemeye başlamışsa, tüm dünyayı dinlemek gibi bir alışkanlık ediniyorlar.
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte dinleme meselesi de artık çok daha kolay hale geliyor. Amerika’nın Echelon Kod isimli dinleme operasyonlarının geçmişi 1960’lı yıllara dayanıyor. İlk uluslararası telefon ağlarının uydu üzerinden yürütülmeye başlanması ile birlikte dinlemeler ve bilgi toplama üzerine çalışmalar hızlanmaya başlıyor. 11 Eylül saldırılarından sonra ise doruk noktaya ulaştı.
Ancak tüm dijital ağlar üzerinde NSA’nın geniş yetkileri çerçevesinde anahtar kelimeler üzerinden dinlemeler yapılmaya başlandı.
Peşrevi tamamladıysak, konumuza gelelim. Deniyor ki, teknoloji firmaları büyük sıçramaları hep veri giriş yönteminde açtıkları çığır ile gerçekleştirdiler. Delikli kartlardan klavyeli bilgisayarlara geçiş. Kişisel bilgisayarlarda Windows ile birlikte farenin kullanılmaya başlanması. Tabletler ile birlikte dokunmayla veri girişinin başlaması ve Apple’ın şahane yükselişi. Son iki yıldır tüm lider teknoloji geliştiriciler, yepyeni bir veri giriş yöntemini ayağa kaldırmaya çalışıyorlar: 17 yıl önce ilk kez IBM OS2 / Warp işletim sisteminde deneyimlediğim, sesli tanıma.
Amazon Echo’nun Alexa’sı, Apple’ın Siri’si, Microsoft Cortana’sı ya da Google Now hizmeti… Hepsi bir güzel sizi dinliyor. Klavyeyi, fareyi ya da dokunmatik ekranı kullanmanıza gerek kalmadan, tüm komutlarınızı anlıyor.
Mükemmel denebilecek şekilde aksan, konuşma hızı ve harfleri yutmanızı önemsemeyerek yazdıklarınızı dikte edebiliyor (ki ben bu özelliği ses kaydı ile yaptığım röportajları çözerken güzelce kullanıyorum.) Yani artık cep telefonunuz, tabletiniz, saatini, akıllı televizyonunuz, oyun konsolunuz ve pek yakında tüm otomobiller sizi dinliyor, anlıyor ve duydukları işlemek için bir yerlere gönderiyor olacak. Yalnızca ses dosyası olarak değil, kelime kelime ayrılmış anlamlı ve kolayca analiz edilebilecek bir cümle olarak gönderecek. İlginç değil mi?
Teknolojinin bu nimetlerinden faydalanmak isteyenler elbette olacaktır. Şimdilik naif ve zararsız örnekler var. Örneğin Amerika’da Denver Polis Teşkilatı, sokaklara yerleştirdiği bu alıcılar ile yalnızca (!) silah seslerini dinleyecek. Eğer bir silah sesi varsa bulunduğu bölgeye anında ekip gönderecek. Diyeceksiniz ki Amerika gibi ülkelerde keskin mahremiyet kanunları var, bu cihazlar başka bir şey dinleyemez.
Dünyanın en büyük otomobil üreticisi de yıllardır en güvenilir marka seçiliyor, yazılım sahtekarlığı işine gireceği hiç tahmin edilmiyordu. Ancak büyüteç ile okuyabileceğiniz mahremiyet sözleşmelerini boş verin, yakında her yerin kulağı olacak.