‘Yenilik, sınırlamaları reddetmektir’
Mastercard’ın Macaristan Budapeşte’de düzenlediği ‘İnovasyon Forumu 2016-Hayatın Hızı’ konferansı, neredeyse yeni dönemin pek çok konusuna değinilen ve tüm bu yelpaze içinde trendlerin tartışıldığı, inovasyonun temellerinin konuşulduğu bir platform gibiydi. Toplantının sürprizi, ünlü bilim insanı ve fütüristlerden Stephen Hawking’in online bağlantıyla soruları yanıtlamasıydı. Hawking yenilik yaratmayı örnekleriyle, sınırlamaları reddetmek olarak açıklıyordu. Satır aralarında pek çok güzel mesajın olduğu bu söyleşiyi sizinle paylaşmak istedim.
Geçtiğimiz haftalarda, ‘Mastercard İnovasyon Forumu 2016-Hayatın Hızı’ konferansı Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de yapıldı. Konferansta pek çok konuşmacı inovasyondan söz etti… Aslında ne yaparsanız yapın, yani ne işle uğraşırsanız uğraşın inovasyonun temelleri çok fazla değişmiyor. Ünlü bilim insanı Stephen Hawking de online bağlantıyla konferansa katıldı. Biliyorsunuz göz algısı ve küçük el hareketiyle yazdığı yazılar sese çevrilerek onunla iletişim sağlanabiliyor. Bu tarafını inanın bu kadar biliyorum. Ama konferansta söylediği ilginç konular vardı. Bu sürpriz konuşmayı da size aktarmak istedim. Ayrıca dinlediğim pek çok kişi arasından Mastercard İnovasyon Yönetimi ve Laboratuvarları Başkan Yardımcısı John Sheldon ile inovasyon üzerine yaptığım konuşmadan kısa bir bölümü de aktarmak istiyorum. Ana başlıklar halinde isterseniz Stephen Hawking’den başlayalım. Ama şu cümle önemli, tekrar buraya almak istiyorum. Dünyanın, insanoğlunun ileri gitmesini sağlayan motivasyon. Hawking şöyle diyor: “İnsanlığın koymaya çalıştığı sınırları reddedip yenilik getirmek. Mucitler, yapılamayacağını söylemek yerine, imkansız olanı gerçekleştirene kadar yeni yollar aramaya devam ederler.” Evet sınırları reddedip zorlamak gerekiyor… Bakalım daha neler demiş…
Stephen Hawking için yenilik ne demek?
Benim için yenilik, düşünce ve yaratıcılıkta sınırlandırmaları reddedip yeni ve sıra dışı bir şey yaratmaktır. Başkalarının saçma bulacağı fikirlerin, genel kanıyla çelişen sezgilerin ya da o dönem yaygın olan bilginin, aksi düşüncelerin peşinden gitmek belli bir cesaret ister. İnsanlığın bulduğu bazı önemli yenilikler başkalarının kesin olarak gördüğü kavramları, nesneleri ya da fikirleri ısrarla, tekrar tekrar inceleyip hayal kurmanın sonucunda ortaya çıktı. Mesela Kopernik söylenenin aksine dünyanın değil de güneşin merkezde olduğu bir evren modeli geliştirdi. Kopernik’in bu çalışması dünyadaki tüm insanların evrendeki yerleriyle ilgili temel varsayımları alt üst eden bilimsel bir devrimdir. İnsanlığın koymaya çalıştığı sınırları reddedip yenilik getirmek. Mucitler, yapılamayacağını söylemek yerine, imkansız olanı gerçekleştirene kadar yeni yollar aramaya devam eder. Uzay uçuşunu gerçeğe dönüştüren bilim ve teknoloji yenilikleri olmasıydı insanlık asla aya gidemezdi. Wright Kardeşler ve onların gökyüzüne uçma kararlılıkları olmasıydı insanlık hiçbir zaman hiçbir yere uçamazdı. İnsanlığın tarihçesi aslında yeniliklerin tarihçesidir, akıllıca kullanmamız gereken en önemli yaratıcı yeteneklerimizden biri. Yenilik insanlığa yarar sağlamalıdır, ona zarar vermemelidir. Sadece yenilik getirmek için gelişimin tuzağına düşmemeliyiz.
Her şeyin teorisi filmi ve bize ne anlatılmak istendiği?
Herhangi bir profesyonel fizikçiler konferansı dışında insanlar benimle ‘Her Şeyin Teorisi’ ile ilgili konuştuklarında bir Hollywood filminden bahsettiklerini varsaymak artık daha doğru görünüyor. Bu, ailemle hayatım, arkadaşlarım ve meslektaşlarımla ilgili olarak çekilen ve beni canlandıran Eddie Redmayne’ın Oscar kazandığı bir film. Beni genç bir delikanlı olarak canlandırdığını görmek ve hayatımın ekrana taşınması inanılmaz derecede duygulandırıcıydı. Bana motor nöron teşhisi konulduğunda verdiğim mücadeleyi düşünemeyeceğim kadar iyi canlandırmış. O kadar gerçekti ki ben bile kendime bunun bir film olduğunu hatırlatmak zorunda kaldım. Her Şeyin Teorisi, Hollywood dışında ne anlama geliyor? Her Şeyin Teorisi ile çok küçükler ile tahmin edilemez kadar büyüklerin tek bir teoriyle açıklandığı kocaman birleştirici bir teori kast ediliyor. Şimdilik bunu yapamıyoruz. Kuantum dünyasını tanımlayabiliriz ve galaksiler gibi dev nesneleri tanımlayabiliriz ama aynı teori ile değil. İşte bu da fizikçilerin bir sorunu. Bunu çözümlemek sıradan bir insan için bir fark yaratmayabilir. Bu bilginin günlük hayatı çok fazla değiştireceğini düşünmüyorum. Ama yine de halkın bilimin büyük başarısını takdir ettiğine ve Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ya da Kütle Çekim Dalgaları Gözlemevi (Ligo) gibi büyük buluşların sonuçlarını anladığına inanıyorum. Belki de sıradan biri için bunun en büyük faydası anlayabildiğimiz bir dünyada yaşadığımızın teyit edilmesi olacaktır. Bu kendi içinde heyecan verici. İşte buna bir Oscar veririm!
Kişisel kahramanı ve ona ilham veren kişi üzerine
Benim kişisel kahramanım babam, Frank Hawking… O bilgisiyle diğerlerinden farklılaşan bir tropikal tıp doktoruydu. Kariyeri boyunca, bilharzia ve sıtma üzerine birçok önemli keşif yaptı. Bazı zamanlarda çok zor, tehlikeli ve inişli çıkışlı koşullarda çalışmış olsa da hiçbir zaman pes etmedi ve bilimin daha iyi bir dünya yaratacağına inandı. Doğa konusunda hiçbir zaman kibre kapılmadı. Bazı korkunç tropik parazitler ve hastalıklar ile doğanın nelere yol açabileceğini birinci elden biliyordu. Ama insanlığa ve şahit olduğu problemleri çözmek için insanlığın sahip olduğu becerilere inanıyordu. Aynı zamanda çok alçak gönüllüydü. Hiçbir zaman kendini öne çıkarmadı ve hayatı boyunca yaptığı katkılar tam anlamıyla bilinmedi. Ama onun için, bir madalya almaktansa, ‘bilharzia’nın tedavisini bulabilmek daha anlamlıydı.
Kazandığımız ya da ya da kaybettiğimiz savaşlar
Bu çok zor bir soru. Bir savaşı kaybedince, birçok ders almış olmamızı takdir ediyorum. Ancak, yaptığınız şeye gerçekten inanırsanız, o zaman kazanmanız gerekir. Aksi takdirde geleceğin dünyasını tasarlamak üzere gücünüzü bir başkasına vermiş olursunuz.
Hayatında görmek istemediği bir yenilik
Pratik alanda, tükenmeyen bir temiz enerji kaynağı olacağı için nükleer füzyonu görmek isterim. Teorik alanda ise, kuantum kütle çekimini ve evrenin neden bu şekilde olduğunu bilmek isterim. Farklı olabilir miydi? Pangloss’un kelimeleriyle, mümkün olan evrenlerin en iyisinde mi yaşıyoruz, yoksa tek mümkün olan evren bu mu? Ama tabii, bunun günlük hayatımızla pratikte hiçbir ilgisi yok.
Şirketler yenilik kültürünü nasıl oluşturabilirler?
Bence büyük şirketler üniversiteleri örnek almalı. Bazı zeki işverenler, çalışanlarını geleneksel kurumsal yapıda davranmaya zorlamak yerine akademik çevrelerde uzun süredir yaygın olan uygulamaları hayata geçirmeleri için teşvik ediyorlar. Kampüse benzer ofisler, ofis bünyesinde kütüphane, düşünme alanları ve bireyselliğe ve yaratıcılığa verilen önem… Bence bu tip şirketler inovasyonu teşvik eder, çünkü bireyleri ölümcül rutinden ve önceden belirlenmiş davranışlardan özgürleştirir. İnovasyon yapmak isteyen firmaları bu adımları izlemeye davet ediyorum. Ve sonra gelişmeleri izleyin.
‘Dahaya iyiyi yapmaktan başlayın'
Mastercard İnovasyon Yönetimi ve Labarotuvarlardan Sorumlu Başkan Yardımcısı John Sheldon, inovasyonu gerçekleştirme ve başlama noktasıyla ilgili soruya şu yanıtı veriyor: “Her türlü inovasyon, sistematik belli bir dizayn içinde düşünmeyi ve müşterinin ihtiyaçlarını iyi anlamayı gerektiriyor. Bu yüzden onların ihtiyaçlarını tanımlamak önemli… İkinci bir nokta günümüz dünyasında, sorunların çözümü ya da ihtiyaçların giderilmesinde teknolojinin büyük rolü var. Hangi teknolojiyi bu çözümü oluşturmak için kullanacaksınız? Üçüncü adım ise bu inovasyonun bu çözümlerin ekonomik yapı içinde ticarileşmesi, kullanılabilir olması gerekli.Peki inovasyona nereden başlamalıyız? Hemen söyleyeyim: Yaptığımız işi her noktada daha iyi yapmaya çalışmak, bunun için çözümler, yöntemler denemek aslında inovasyonun başladığı yerdir. Ve bunu herkes yapabilir. Örneğin, biz çalışanlarımıza daha iyi neler yapmalıyız dediğimizde 5 bini aşkın öneri gelmişti. Bu müthiş bir başlama noktası. Çalışanlarınıza sorun, yaptığınız işi nasıl daha iyi yapabilirsiniz. Gelen önerilere bence siz bile inanamayacaksınız.”