Yeniden kazanımın katma değeri hesaplanmalı

Son yıllarda ülkemizde kıtlığını çektiğimiz birçok alanda pamuktan, kağıda, elektriğe atıklardan çöpe yeni kazanım çalışmaları yapılıyor. Şimdi, bunun bilançosunun ortaya konmasının ve kamusal desteklerle geliştirilmesinin zamanın geldiğine inanıyorum. 3

Türkiye'de birçok alanda, atıklardan yeniden kazanım ile ilgili çalışmalar yapılmaya başlandı. Önemli katma değerler ortaya çıkıyor. Bizim kıtlık çektiğimiz alanlarda yeniden kazanım projeleri geliştiriliyor. Bu alanda daha alınacak çok yol, kazanılacak çok yeni değer söz konusu. O yüzden bu konuda önce iki önerim olacak. Bunlardan biri farklı alanlardaki yeniden kazanım kuruluşlarının dernekleşerek "enerji teşviği gibi olası teşvikleri elde edebilmek için" kamunun karşısına daha güçlü çıkmaları. Ama bundan önce yeniden kazanım olan her alanda halen var olan yeniden kazanılmış olan değerlerin katma değerinin hesaplanması ve bunun ileriye dönük gelişiminin ulaşabileceği değerin ortaya konması gerekiyor. Bu ortaya çıktıktan sonra kamunun hangi doğru teşviklerle desteklemesi halinde "Her alandaki yeniden kazanımın ulaşabileceği katma değer göstergeleri ortaya konulabilir ve istekler doğru temellere oturur" düşüncesindeyim. Fakat önce durum tespiti, yeniden kazanımın bilançosu çıkartılmalı. 

"Yeniden kazanım"ın, büyük kentlerdeki gözümüze ilk çarpan örneği kafalarını soktukları çöp tenekelerinden arkalarında çektikleri büyük çuvallara ağırlıklı olarak kağıt ve benzeri atıkları dolduran gençler oluyor. Biraz üzülerek seyrettiğimiz bu gençler, genç işsizliğin çok büyük olduğu ülkemizde ekmeklerini çöpten çıkarıyorlar ve kendilerine bir iş yaratıyorlar. Acaba onların topladıkları kağıt ve karton atıklarının yeniden kazanımı yılda kaç ağacın kesilmesine engel oluyor ve ne kadarlık bir istihdama ve yeniden kazanımla ne kadarlık katma değere imkan veriyor?

Ali Kantur, önemli bir holding yöneticisi olarak tanıdığım başarılı bir insandı. Son yıllarda "Çöpten enerji" çalışmalarıyla ilgili projeler yapmaya başladı. İlkini Ankara'da gerçekleştirdi. Hem protokol yolundaki o etrafa koku salan çöplüğü kontrol altına aldı. Hem de o çöpü sorunlu bir yapıdan kurtarıp elektrik üretilen yeni değerler elde edilen bir yapıya dönüştürdü. Yeniden kazanıma çöpten katma değer elde etmeye önemli bir örnek oluşturdu. Bu alandaki örneklerin yaygınlaşmasına önder oldu. Şu anda ülkemizde çöpten elektrik üretiminde 22'si faal 34 proje var. Bu projelerle 120 megavat elektrik üretimi söz konusu.

Ali Kantur, çöpten elektrik, kağıt ve diğer yeniden kazanımdan çok daha önemli olanın kullanılamayacak hal alan çöp sahasının ve çevresinin arazi olarak yeniden kazanabilmesi olduğunu söylüyor. Milli Emlak'ın Mamak'ta çöplükteki dönüşüm sonrasında 1 milyar dolarlık arazi kazandıklarını açıkladıklarını belirtiyor. Türkiye'ye özel yeni atık değerlendirme yöntemleri geliştirdiklerinin altını çiziyor. Atmosfere zararı çok yüksek olan metan gazının zararının önlenmesi, yer altı sularının kirlenmesi gibi olumsuzlukların ortadan kaldırılmasına yardımcı olunduğunu belirtiyor.

Çok kez tekrarlayıp üzerinde durdum. Uşaklılar teleften 350 bin tona varan "tarlasız pamuk" üretimiyle yeniden kazanım yaratıyorlar. Bunun yanı sıra doğaya büyük zarar veren plastik ambalajdan atık hale gelen su şişelerinden de tekstil elyafı üretiyorlar. Bu üretimleri birinci kalite ürünler de olmasa da çorap ve battaniye gibi alanlarda kullanabiliyorlar.

Ekonomi Bakanlığı yılda 3.5 milyar dolar dışa ödeme yaptığımız demir-çelik hurdasının bir bölümünün yurt içinden sağlanabileceğini belirterek bu alanda çalışılmasının önemini belirtti. Burada da önemli bir geri dönüşüm, yeniden kazanım çalışmaları yapılıyor. Bununla demir çelik üretimi için dıştan getirilen hurdanın bir bölümünün azaltılması mümkün olacaktır.

Cam ve plastik atıklarının yeniden kazanılması çalışmaları var.

Bu da yeniden kazanımın yarattığı katma değerin bilançosunun çıkarılma zamanının geldiğini ve bu alanda çalışanların örgütlenmesi gerektiğini, kamusal destekle yeniden kazanımdan önemli imkânlar yaratılabileceğini bize hatırlatıyor.